Ngộ độc rượu Metylic (Methanol) nghiêm trọng hơn rất nhiều. Methanol được dùng trong công nghiệp hóa chất, rất độc hại vì thải trừ chậm, oxy hóa thành Formol và axit Formic.

Methanol gây ức chế hệ thống thần kinh trung ương, ảnh hưởng tới thần kinh mắt. Khi uống 5-15ml, nạn nhân sẽ bị ngộ độc nặng, uống 15ml trở lên gây mù lòa, 30ml có thể gây tử vong. 

Ở mức độ nhẹ, nạn nhân có cảm giác say say, chóng mặt, buồn nôn, nôn ói, nhức đầu. Ở mức độ nặng, nạn nhân bị rối loạn tiêu hóa, nôn ra máu, rối loạn thần kinh như co giật, hôn mê, co cứng toàn thân; rối loạn hô hấp như thở nhanh, phù phổi cấp; rối loạn tuần hoàn nhưu mạch nhanh, huyết áp giảm; đồng tử giãn, xuất tiết võng mạc và tử vong.

Xử trí như thế nào?

Với người ngộ độc Ethanol:  Nếu say rượu, đặt bệnh nhân nằm nghỉ nơi yên tĩnh, có thể cho uống 10-20 giọt Amoniac hay 1-5g Amonium acetat trong một cốc nước muối. Trường hợp bị ngộ độc rượu Ethanol, đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất nếu mất ý thức, lơ mơ, có biểu hiện ngừng thở hoặc hôn mê, co giật. 

Với người ngộ độc Methanol: Đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được hồi sức cấp cứu và điều trị kịp thời. Đáng ngại, nạn nhân thường có triệu chứng nôn ói, nhức đầu, lơ mơ dần rồi hôn mê, nhập viện sau khi uống rượu từ 1 đến 2 ngày. Lý do vì trong 12 giờ đầu, bệnh nhân chỉ ói mửa, nhức đầu, dễ nhầm với say rượu nên chủ quan.

Làm gì để phòng tránh ngộ độc rượu? 

Theo Ban quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM, rượu thuộc nhóm hàng hóa nhà nước hạn chế kinh doanh. Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh sản phẩm rượu (phân phối, bán buôn, bán lẻ) phải có giấy phép và tuân thủ các quy định của pháp luật về sản xuất, kinh doanh rượu.

Đồng thời, không sản xuất, kinh doanh rượu không đảm bảo an toàn thực phẩm: rượu pha chế từ cồn công nghiệp chứa Methanol, rượu pha chế từ nguyên liệu không bảo đảm chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ và nhãn mác.

Ban quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM khuyến cáo, người tiêu dùng không uống cồn công nghiệp và rượu có hàm lượng Methanol >0,1% vì có thể gây mù mắt và tử vong.

Không uống rượu nồng độ từ 30 độ trở lên vượt quá 30ml/người/ngày. Không uống rượu khi đang đói, mệt hoặc đang uống thuốc điều trị bệnh. 

Không uống rượu ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật không rõ độc tính hay rượu ngâm theo kinh nghiệm cá nhân. Không uống rượu khi không biết đó là rượu gì, rượu không có nguồn gốc, rượu không công bố tiêu chuẩn chất lượng.

Một người bình thường không nên uống quá 1 đơn vị rượu/ngày, tương đương với 30ml rượu mạnh (40-43 độ),100ml rượu vang, 330ml bia hơi, 2/3 chai 500ml hoặc lon bia 330ml.

Đặc biệt, phụ nữ mang thai uống nhiều rượu có thể gây sinh non, ảnh hưởng đến phát triển thể chất, tinh thần, trí tuệ của trẻ nhỏ, gây ngộ độc cho thai nhi. Trẻ em dưới 16 tuổi không được uống rượu bia.

                    Clip: Bệnh nhân ngộ độc Methanol khi vừa chuyển đến Bệnh viện Nhân dân Gia Định. 

Theo PGS. Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng Ban quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM, sản phẩm rượu là đồ uống có cồn thực phẩm, được sản xuất từ quá trình lên men từ tinh bột của các loại ngũ cốc, dịch đường của cây và hoa quả; hoặc được pha chế từ cồn thực phẩm Ethanol.

Ngộ độc rượu xảy ra do lạm dụng rượu hoặc sử dụng rượu không bảo đảm an toàn thực phẩm. Đó có thể là rượu được sản xuất từ lên men thủ công dễ tạo ra Methanol, pha chế từ cồn công nghiệp, rượu ngâm thuốc, ngâm cây rừng độc, ngâm phủ tạng động vật….

Hai dạng ngộ độc rượu phổ biến

Ngộ độc rượu Ethanol: gồm ngộ độc cấp tính hoặc mạn tính, phụ thuộc vào số lượng rượu uống và tần suất, thời gian uống rượu. Hàm lượng rượu trong máu từ 1-1,5g/lít có thể gây say, từ 4-6g/lít có thể gây tử vong.

Khi nạn nhân bị ngộ độc Ethanol cấp tính, biểu hiện ban đầu là nói nhiều, mất điều hòa vận động phối hợp, giảm khả năng kiểm soát, bị kích động. 

Giai đoạn sau có phản xạ gân xương giảm, tri giác giảm, mất khả năng tập trung. Hơi thở của bệnh nhân có mùi rượu, buồn nôn, đau bụng, nói líu, đi lảo đảo, lơ mơ, nhìn mờ, lờ đờ, có khi co giật, mất ý thức, hạ huyết áp…

Người uống rượu kéo dài có thể bị ngộ độc mạn tính, dẫn đến sút cân, chán ăn, tiêu chảy do tổn thương gan và ruột, da niêm mạc nhợt do thiếu máu, xơ gan, ung thư.  

Ngộ độc rượu Metylic (Methanol) nghiêm trọng hơn rất nhiều. Methanol được dùng trong công nghiệp hóa chất, rất độc hại vì thải trừ chậm, oxy hóa thành Formol và axit Formic.

Methanol gây ức chế hệ thống thần kinh trung ương, ảnh hưởng tới thần kinh mắt. Khi uống 5-15ml, nạn nhân sẽ bị ngộ độc nặng, uống 15ml trở lên gây mù lòa, 30ml có thể gây tử vong. 

Ở mức độ nhẹ, nạn nhân có cảm giác say say, chóng mặt, buồn nôn, nôn ói, nhức đầu. Ở mức độ nặng, nạn nhân bị rối loạn tiêu hóa, nôn ra máu, rối loạn thần kinh như co giật, hôn mê, co cứng toàn thân; rối loạn hô hấp như thở nhanh, phù phổi cấp; rối loạn tuần hoàn nhưu mạch nhanh, huyết áp giảm; đồng tử giãn, xuất tiết võng mạc và tử vong.

Xử trí như thế nào?

Với người ngộ độc Ethanol:  Nếu say rượu, đặt bệnh nhân nằm nghỉ nơi yên tĩnh, có thể cho uống 10-20 giọt Amoniac hay 1-5g Amonium acetat trong một cốc nước muối. Trường hợp bị ngộ độc rượu Ethanol, đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất nếu mất ý thức, lơ mơ, có biểu hiện ngừng thở hoặc hôn mê, co giật. 

Với người ngộ độc Methanol: Đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được hồi sức cấp cứu và điều trị kịp thời. Đáng ngại, nạn nhân thường có triệu chứng nôn ói, nhức đầu, lơ mơ dần rồi hôn mê, nhập viện sau khi uống rượu từ 1 đến 2 ngày. Lý do vì trong 12 giờ đầu, bệnh nhân chỉ ói mửa, nhức đầu, dễ nhầm với say rượu nên chủ quan.

Làm gì để phòng tránh ngộ độc rượu? 

Theo Ban quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM, rượu thuộc nhóm hàng hóa nhà nước hạn chế kinh doanh. Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh sản phẩm rượu (phân phối, bán buôn, bán lẻ) phải có giấy phép và tuân thủ các quy định của pháp luật về sản xuất, kinh doanh rượu.

Đồng thời, không sản xuất, kinh doanh rượu không đảm bảo an toàn thực phẩm: rượu pha chế từ cồn công nghiệp chứa Methanol, rượu pha chế từ nguyên liệu không bảo đảm chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ và nhãn mác.

Ban quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM khuyến cáo, người tiêu dùng không uống cồn công nghiệp và rượu có hàm lượng Methanol >0,1% vì có thể gây mù mắt và tử vong.

Không uống rượu nồng độ từ 30 độ trở lên vượt quá 30ml/người/ngày. Không uống rượu khi đang đói, mệt hoặc đang uống thuốc điều trị bệnh. 

Không uống rượu ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật không rõ độc tính hay rượu ngâm theo kinh nghiệm cá nhân. Không uống rượu khi không biết đó là rượu gì, rượu không có nguồn gốc, rượu không công bố tiêu chuẩn chất lượng.

Một người bình thường không nên uống quá 1 đơn vị rượu/ngày, tương đương với 30ml rượu mạnh (40-43 độ),100ml rượu vang, 330ml bia hơi, 2/3 chai 500ml hoặc lon bia 330ml.

Đặc biệt, phụ nữ mang thai uống nhiều rượu có thể gây sinh non, ảnh hưởng đến phát triển thể chất, tinh thần, trí tuệ của trẻ nhỏ, gây ngộ độc cho thai nhi. Trẻ em dưới 16 tuổi không được uống rượu bia.

                    Clip: Bệnh nhân ngộ độc Methanol khi vừa chuyển đến Bệnh viện Nhân dân Gia Định. 

Theo các bác sĩ, có rất nhiều trường hợp trẻ chơi đồ chơi không rõ nguồn gốc xuất xứ, chất lượng kém và phát nổ dẫn đến những tổn thương nặng nề, để lại di chứng như tổn thương thủy tinh thể, mù mắt, cụt ngón, bàn tay hoặc chân…thậm chí tử vong tại chỗ. Do tổn thương tại những bộ phận quan trọng trong cơ thể như tim, gan, phổi do dị vật. Trường hợp bệnh nhi này may mắn được cấp cứu và phẫu thuật kịp thời kiểm soát, xử trí các thương tốt, không để lại di chứng nặng nề.

Tuy nhiên đây cũng là bài học cho các  bậc phụ huynh trong chọn lựa, kiểm soát đồ chơi cho trẻ. Các bác sĩ khuyến cáo: Cha mẹ cần chọn đồ chơi có nhãn mác, thương hiệu, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, nơi bán uy tín cho trẻ để giảm nguy cơ mất an toàn do nổ pin, hướng dẫn trẻ chơi đồ chơi đúng cách. Trong trường hợp muốn cho bé chơi những đồ chơi có sử dụng pin như ô tô, trống, kèn, đèn lồng phát sáng…nên sử dụng loại có gắn vít ở chỗ lắp pin để bé không thể tự tháo, lắp pin. Để đồ chơi có pin xa những nơi có nguồn nhiệt cao, tránh va đập mạnh, nếu có dấu hiệu hư hỏng tốt nhất là nên loại bỏ.

Không để pin ở bên ngoài hộc đựng pin của đồ chơi. Trẻ có thể chơi những khối pin này hoặc thậm chí nuốt chúng, từ đó gây ra chấn thương nghiêm trọng. Phụ huynh cũng cần giám sát các thiết bị cần sạc pin. Khi pin đầy, rút dây cắm sạc, tránh sạch quá nhiều đôi khi làm pin quá tải và gây nổ. Ngoài ra, người giám sát nên yêu cầu trẻ không được vừa sạc pin vừa chơi đồ chơi.

16 tháng tuổi ghi nhớ sự việc, ít nhất 12.000 quyển sách trong não

Kim Peek sinh ra tại thành phố Salt Lake, tiểu bang Utah (Mỹ). Từ nhỏ, ông bị mắc chứng đầu to (macrocephaly) gây hại cho tiểu não và làm thiếu cấu trúc nối liền 2 bán cầu não- điều được cho cấu thành nên trí nhớ phi thường của ông.

Theo cha của Peek, ông có thể nhớ các sự việc ngay từ khi mới 16–20 tháng tuổi. Ngay từ bé, Peek đã có thói quen đọc sách. 

Ông đọc một quyển sách trong khoảng một giờ, và nhớ hầu hết mọi nội dung lớn hay tiểu tiết trong đó, từ thời gian, vị trí, nhân vật...

Kỹ thuật đọc của Peek là đọc trang bên trái bằng mắt trái và trang bên phải bằng mắt phải. Bằng cách này, ông có thể đọc 2 trang cùng một lúc với tốc độ khoảng 8–10 giây/trang. Người ta cho rằng ông có thể nhớ lại nội dung của ít nhất 12.000 quyển sách ông đã đọc.

Năm 1969, ở 18 tuổi, Peek được thuê tính bảng lương cho 160 người. Ông hoàn thành chính xác chỉ sau vài giờ ngắn ngủi mà không cần dùng đến máy tính. Tuy nhiên, ông thất nghiệp sau đó vì quá trình tính lương được máy tính hóa.

Năm 1984, nhà viết kịch đại tài Barry Morrow đã gặp Peek. 4 năm sau, kiệt tác "Rain Man" ra đời với nhân vật chính Raymond Babbitt được lấy cảm hứng từ Peek. Phim đại thắng với 4 giải Oscar danh giá vì giá trị nhân văn giúp nâng cao nhận thức về bệnh tự kỷ và các khiếm khuyết phát triển khác.

Năm 2004, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) mời Peek đến phòng thí nghiệm để nghiên cứu bộ óc dị thường của ông. Mục đích của NASA là nắm bắt những gì diễn ra trong não khi Peek nói và suy nghĩ.

“Kim không giống bất cứ nhà bác học siêu phàm nào. Đây là một trường hợp độc nhất vô nhị”, kết luận của NASA.

Khó khăn giao tiếp và chật vật sinh hoạt hàng ngày

Bi kịch cuộc đời của Kim Peek nằm ở những hạn chế mà khuyết tật gây ra. Mặc dù có khả năng ghi nhớ đặc biệt nhưng Peek gặp khó khăn trong giao tiếp, tương tác xã hội và ngay cả các công việc sinh hoạt hàng ngày. 

Peek đã không thể đi lại được cho đến năm 4 tuổi khi ông học cách lê bước chân. Peek không thể cài nổi cúc áo sơ mi của mình và gặp khó khăn với các kỹ năng vận động thông thường khác bởi tiểu não của ông bị tổn hại. 

Năm 6 tuổi, Peek từng được phẫu thuật thùy não để xử lý tình trạng tự nói chuyện và hiếu động liên tục.

Vừa vào tiểu học, ông được nhà trường gửi về bởi không thể tập trung quá 7 phút trong lớp. Bởi vậy, gia đình phải thuê giáo viên đến nhà dạy kèm. Năm 14 tuổi, Kim Peek đã học xong toàn bộ chương trình phổ thông.

Dù não chứa đựng được lượng khổng lồ thông tin nhưng Peek khó khăn trong việc hiểu, cắt nghĩa hay giải thích những ý niệm trừu tượng của ngạn ngữ hay những từ ẩn dụ.

Trong sát hạch tâm lý, Peek đạt điểm dưới trung bình, có IQ là 87 (chỉ số thấp).

Peek cũng phải đối mặt với sự phân biệt đối xử và hiểu lầm từ những người không biết và cảm thông cho tình trạng của ông.

Năm 2009, ở tuổi 58, Peek qua đời do bị nhồi máu cơ tim.

Bảo Huy

Kim Peek (1951-2009) được nhận xét là "cực kỳ thông thái" (megasavant). Ông có một trí nhớ thấu niệm (eidetic memory) hay còn gọi là trí nhớ chụp hình, nhưng cũng bị các khuyết tật do các bất thường về não bẩm sinh. 

16 tháng tuổi ghi nhớ sự việc, ít nhất 12.000 quyển sách trong não

Kim Peek sinh ra tại thành phố Salt Lake, tiểu bang Utah (Mỹ). Từ nhỏ, ông bị mắc chứng đầu to (macrocephaly) gây hại cho tiểu não và làm thiếu cấu trúc nối liền 2 bán cầu não- điều được cho cấu thành nên trí nhớ phi thường của ông.

Theo cha của Peek, ông có thể nhớ các sự việc ngay từ khi mới 16–20 tháng tuổi. Ngay từ bé, Peek đã có thói quen đọc sách. 

Ông đọc một quyển sách trong khoảng một giờ, và nhớ hầu hết mọi nội dung lớn hay tiểu tiết trong đó, từ thời gian, vị trí, nhân vật...

Kỹ thuật đọc của Peek là đọc trang bên trái bằng mắt trái và trang bên phải bằng mắt phải. Bằng cách này, ông có thể đọc 2 trang cùng một lúc với tốc độ khoảng 8–10 giây/trang. Người ta cho rằng ông có thể nhớ lại nội dung của ít nhất 12.000 quyển sách ông đã đọc.

Năm 1969, ở 18 tuổi, Peek được thuê tính bảng lương cho 160 người. Ông hoàn thành chính xác chỉ sau vài giờ ngắn ngủi mà không cần dùng đến máy tính. Tuy nhiên, ông thất nghiệp sau đó vì quá trình tính lương được máy tính hóa.

Năm 1984, nhà viết kịch đại tài Barry Morrow đã gặp Peek. 4 năm sau, kiệt tác "Rain Man" ra đời với nhân vật chính Raymond Babbitt được lấy cảm hứng từ Peek. Phim đại thắng với 4 giải Oscar danh giá vì giá trị nhân văn giúp nâng cao nhận thức về bệnh tự kỷ và các khiếm khuyết phát triển khác.

Năm 2004, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) mời Peek đến phòng thí nghiệm để nghiên cứu bộ óc dị thường của ông. Mục đích của NASA là nắm bắt những gì diễn ra trong não khi Peek nói và suy nghĩ.

“Kim không giống bất cứ nhà bác học siêu phàm nào. Đây là một trường hợp độc nhất vô nhị”, kết luận của NASA.

Khó khăn giao tiếp và chật vật sinh hoạt hàng ngày

Bi kịch cuộc đời của Kim Peek nằm ở những hạn chế mà khuyết tật gây ra. Mặc dù có khả năng ghi nhớ đặc biệt nhưng Peek gặp khó khăn trong giao tiếp, tương tác xã hội và ngay cả các công việc sinh hoạt hàng ngày. 

Peek đã không thể đi lại được cho đến năm 4 tuổi khi ông học cách lê bước chân. Peek không thể cài nổi cúc áo sơ mi của mình và gặp khó khăn với các kỹ năng vận động thông thường khác bởi tiểu não của ông bị tổn hại. 

Năm 6 tuổi, Peek từng được phẫu thuật thùy não để xử lý tình trạng tự nói chuyện và hiếu động liên tục.

Vừa vào tiểu học, ông được nhà trường gửi về bởi không thể tập trung quá 7 phút trong lớp. Bởi vậy, gia đình phải thuê giáo viên đến nhà dạy kèm. Năm 14 tuổi, Kim Peek đã học xong toàn bộ chương trình phổ thông.

Dù não chứa đựng được lượng khổng lồ thông tin nhưng Peek khó khăn trong việc hiểu, cắt nghĩa hay giải thích những ý niệm trừu tượng của ngạn ngữ hay những từ ẩn dụ.

Trong sát hạch tâm lý, Peek đạt điểm dưới trung bình, có IQ là 87 (chỉ số thấp).

Peek cũng phải đối mặt với sự phân biệt đối xử và hiểu lầm từ những người không biết và cảm thông cho tình trạng của ông.

Năm 2009, ở tuổi 58, Peek qua đời do bị nhồi máu cơ tim.

Bảo Huy