Ảnh minh hoạ. Nguồn: Rachel Claire/Pexels.

Dù vậy, một phần trong tôi vẫn khao khát được bình thường như những người khác. Nếu như một trong những ban nhạc tôi yêu thích giành được vị trí đầu bảng xếp hạng, tôi có cảm giác mình đã đạt được một cái gì đó – giống như cách người khác vẫn làm.

Bình thường là một khái niệm mơ hồ và khó hiểu với tôi trong suốt những năm tháng thơ ấu, nó mang theo nỗi lo sợ vì không được hòa nhập, bị ra rìa và cô đơn. Tôi có cảm giác rằng trong tôi có điều gì đó thay đổi bất chợt thì mọi thứ sẽ đột nhiên ổn thỏa. Có lẽ phải đến gần 30 tuổi tôi mới thực sự đặt câu hỏi về ý nghĩa của điều ‘bình thường’.

Nếu bạn đã cầm cuốn sách này lên, có lẽ bởi vì bạn cũng có những nỗi sợ tương tự hoặc bạn đang tự hỏi các câu hỏi tương tự. Vậy, nỗi lo về sự khác biệt có thực sự bình thường không? Có phải con người luôn luôn lo lắng về việc đạt được mục tiêu cụ thể được đặt ra theo cách bình thường trong cuộc sống? Khi nào chúng ta chấp nhận sự khác biệt và khi nào chúng ta sợ hãi? Và ai có quyền quyết định điều gì là bình thường?

Những chương tiếp sau đây, tôi sẽ cho các bạn thấy lịch sử của vấn đề lo lắng về sự khác biệt ngắn ngủi đến thế nào. Tất nhiên trong một vài trường hợp, con người luôn phán xét mình khi so sánh với người xung quanh hay đi phê bình người khác vì họ không hòa nhập.

Tuy vậy, khái niệm về sự khác biệt mới chỉ bắt đầu lan rộng từ cách đây 200 năm. Sự tăng lên nhanh chóng về thống kê trong thực hành khoa học ở châu Âu và Bắc Mỹ thông qua y học, sinh lý học, tâm lý học, xã hội học và tội phạm học đã thúc đẩy tìm hiểu khái niệm sự khác biệt này.

Điều bình thường đã đặt ra các quy tắc giới hạn trong luật pháp, cấu trúc xã hội và quan niệm về sức khỏe. Thời điểm trước năm 1800, khái niệm “bình thường” (normal) thậm chí còn không được dùng để chỉ về loài người, bình thường là một thuật ngữ toán học chỉ một góc vuông.

Sự phát triển nhanh chóng của ngành thống kê học ở châu Âu và Bắc Mỹ trong thế kỷ 19 đã thôi thúc các nhà khoa học dùng biện pháp đo lường loài người để tìm ra mức trung bình đầu tiên, sau đó tiến đến một chuẩn mực.

Những chuẩn mực này được hình thành do sự chuẩn hóa các mặt của cuộc sống, trong đó định nghĩa cái gì và ai là bình thường theo cách con người nhất và có giá trị nhất. Ví dụ, khi giáo dục là bắt buộc với mọi trẻ em ở nhiều quốc gia, người ta sẽ biết được trẻ nào nhận thức chậm hơn so với các bạn trong lớp; hay sự ra đời của bảo hiểm xã hội và bồi thường lao động đòi hỏi sự cần thiết tổ chức các chương trình khám sức khỏe sàng lọc.

Từ đó, tình trạng sức khỏe bình thường ngày càng được định nghĩa chi tiết và cụ thể hơn. Các phòng khám cân đo cho trẻ em bắt đầu đưa ra ý tưởng về sự phát triển của trẻ em, bài kiểm tra IQ bắt đầu được coi là tiêu chuẩn để đánh giá trí thông minh, và các nhà máy và các khu công nghiệp bắt đầu khơi gợi ý niệm về người công nhân lý tưởng cùng các mức độ đánh giá năng suất lao động.

Bà Nguyễn Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ ĐH, Bộ GD-ĐT cho biết, kỳ tuyển sinh ĐH năm nay có nhiều quy định mới thuận lợi hơn cho thí sinh như thời gian đăng ký sớm hơn, thí sinh không bị giới hạn nguyện vọng và sau khi có kết quả kỳ thi THPT quốc gia thì có thể điều chỉnh nguyện vọng đã đăng ký. 

Việc thời gian đăng ký xét tuyển đại học sớm hơn giúp thí sinh có đích phấn đấu, chuẩn bị đồng thời các trường cũng nắm được tỉ lệ dự kiến thí sinh đăng ký vào trường mình để có kế hoạch tuyển sinh phù hợp.