Mời bạn đọc theo dõi bài viết sau của Lanre Sarumi, CEO Level Trading Field, một nền tảng tương tác trực tuyến dành cho các chuyên gia công nghiệp tài chính.

Khi học đọc, bạn bắt đầu với A, B, C. Khi học hát, bạn bắt đầu với đồ, rê, mí. Nhưng khi giao dịch "hợp đồng tương lai" trong thế giới tiền ảo bitcoin, bạn bắt đầu với F, G, H, J, K, M, N, Q, U, V, X, Z, là các chữ cái tượng trưng cho tháng trong năm mà hợp đồng hết hiệu lực, từ tháng 1-12.

Trong một hợp đồng tương lai, hai đối tác thỏa thuận một giá và ngày cố định để mua bán một tài sản. Tháng có ngày giao dịch được biểu tượng hóa bằng các chữ cái trên.

Trên sàn chứng khoán, các sản phẩm được giao dịch cũng có tên mã sản phẩm, ví dụ như mã của dầu đốt nóng (heating oil) là RB, dầu thô (crude oil) là CL. Mã của sản phẩm hợp đồng tương lai bitcoin sẽ giao dịch trên CME Group từ ngày thứ hai tới (18/12) là BTC. Còn hợp đồng tương lai bitcoin sẽ giao dịch trên sàn giao dịch hàng hóa tương lai (CFE) của sàn CBOE chủ nhật này (17/12) có tên mã là XBT. Hợp đồng tương lai bitcoin vừa được bổ sung vào danh sách giao dịch của hai sàn giao dịch chứng khoán vào loại lớn nhất thế giới nói trên từ đầu tháng 12 này.

Các hợp đồng bitcoin tháng 1 và 2 năm sau (2018) sẽ có tên mã lần lượt là: BTCF8 và BTCG8. BTC là bitcoin, số 8 tượng trưng cho năm 2018, còn F và G tượng trưng cho tháng. F là tháng 1 và G là tháng 2.

Hãy thử nghĩ xem, nếu bạn muốn giao dịch bitcoin vào tháng 11/2017 thì tên mã của hợp đồng này là gì?

Nếu bạn nói là BTCX7, bạn chỉ đúng một nửa vì đây là một câu đố mẹo. Giờ đã là tháng 12/2017 nên nếu hợp đồng bitcoin tháng 11 có tồn tại thì cũng đã hết hiệu lực.

Ví dụ này dẫn tới một lưu ý rất quan trọng: Nếu bạn có một vị thế mở trong một hợp đồng giao hàng vật lý (đang sở hữu hàng hóa chưa đến ngày giao dịch), bạn phụ thuộc vào việc giao hàng.

Ví dụ, bạn đang ở vị thế dài (giá sẽ lên) trong hợp đồng xăng, vì vậy bạn sẽ muốn sớm thông báo cho bên mua là 42 ngàn gallon RBOB (khoảng 160 ngàn lít) sắp tới kỳ hạn giao hàng. (RBOB-Reformulated Gasoline Blendstock for Oxygen Blending, một thuật ngữ chỉ các hợp đồng tương lai xăng không chì).

Tuy vậy, đối với các hợp đồng tương lai bitcoin trên CME và CBOE thì mặt hàng được thanh toán là tiền. Điều này có nghĩa là vào ngày cuối cùng của hợp đồng, một trong hai bên sẽ trả số tiền chênh lệch giữa giá trị hợp đồng và giá thanh toán. Nếu giá thanh toán cao hơn giá trị hợp đồng thì người chi trả là người mua và ngược lại, nếu giá thanh toán thấp hơn giá trị hợp đồng thì người bán sẽ chi trả. Đơn vị thanh toán là USD.

Còn nếu bạn muốn kéo dài vị thế tương lai của bạn sau khi hợp đồng tương lai hết hiệu lực? Nếu bạn ở vị thế dài (dự kiến giá sẽ lên), đơn giản là bạn có thể bán nó và mua hợp đồng tháng sau.

Trong thực tế, việc này phức tạp hơn vì mọi hợp đồng trên thị trường sẽ biến động thường xuyên. Nếu bạn không ngại trả thêm một khoản phí đáng kể thì đây thật sự là một quá trình đơn giản. Khi đó, có thể bạn sẽ muốn quá trình hai bước này diễn ra đồng thời.

Về mặt kỹ thuật, quá trình bán hoặc mua một hợp đồng tương lai rồi cùng lúc thực hiện tiến trình ngược lại với một hợp đồng khác (mua hoặc bán) sẽ hết hiệu lực sau đó được gọi là spreading (spread là chênh lệch giữa giá bán và giá mua).

Sự khác biệt duy nhất giữa hai hợp đồng tương lai trên chỉ là ngày hiệu lực nên tiến trình này còn được gọi là chênh lệch theo lịch (calendar spreading hay calendar spread). Nếu bạn kết thúc quá trình này với các vị thế đối lập nhau trong hai hợp đồng thì bạn sẽ được hưởng một khoản chênh lệch theo lịch.

Những nhà buôn tương lai thường thực hiện nhiều spreading, một số vì mong đợi một vị thế hiện tại vào tháng sau, số khác vì muốn kiếm lời từ chênh lệch giá giữa hai tháng.

Ví dụ, bạn biết được thông tin tháng 3/2018 sẽ xảy ra một hard fork trong blockchain bitcoin (một sự nâng cấp phiên bản giao thức bitcoin ở tất cả người dùng để hợp lý hóa các giao dịch không hợp lệ trước đó). Bạn nghĩ rằng kết quả của hard fork này sẽ là hợp đồng tháng 4 có giá trị cao hơn hợp đồng tháng 3. Khi đó, bạn có thể cùng lúc làm hai việc: bán hợp đồng tháng 3 và mua hợp đồng tháng 4. Bạn sẽ có lời nếu giả thuyết trên đúng và bạn có thể giao dịch hiệu quả hai hợp đồng trên sát nhau nhất có thể về thời gian.

Một số nhà buôn sẽ thành công trong quy trình này với chi phí rất nhỏ, còn số khác thì chi phí rất lớn. Nhóm đầu tiên là những nhà buôn tần suất cao và sử dụng máy tính nhanh. Nhóm thứ hai thường là những kẻ chìm đắm trong sự hào phóng (không quá khác biệt với những độc giả của bài viết này!).

Trong sự tìm kiếm không có hồi kết để giúp đỡ các nhà buôn chứng khoán và kiếm lời từ việc đó, các sàn giao dịch tương lai đã giúp chúng ta đơn giản hóa tiến trình trên. Theo đó, bạn được phép mua hoặc bán khoản chênh lệch như một hợp đồng duy nhất. Sàn giao dịch sẽ đảm nhận việc thực hiện quá trình này như một nghiệp vụ bình thường để đảm bảo nhà buôn đạt được hai vị thế cùng lúc. Hai vị thế đó được gọi là chênh lệch theo lịch trên sàn (exchange-traded calendar spread). Nếu tiến trình hai bước này do chính bạn thực hiện thì nó sẽ được gọi là chênh lệch theo lịch tổng hợp hay nhân ttạo (synthetic calendar spread).

Các chênh lệch được giao dịch trên sàn cũng sẽ có tên mã sản phẩm của chúng. Tại CME, mã sản phẩm của chênh lệch theo lịch cho tháng 3/4 năm 2018 là BTCH8-BTCJ8 (hợp đồng tháng ba "trừ" hợp đồng tháng tư). Về cơ bản, chênh lệch theo lịch luôn có vị thế dài (giá lên) trong tháng đầu và vị thế ngắn (giá xuống) trong tháng sau. Trong ví dụ hard fork ở trên (nếu bạn giả định giá sẽ lên), mục tiêu của bạn là bán hợp đồng tháng 3 rồi mua hợp đồng tháng 4 thì đơn giản là bạn chỉ cần bán chênh lệch BTCH8-BTCJ8.

(Ảnh: CME Group)

Sẽ có nhiều việc cần làm nếu bạn là người mới với các hợp đồng tương lai. Theo CEO Lanre Sarumi (tác giả bài viết này), để có được giấy chứng nhận "nhà buôn tương lai được công nhận" (Certified Futures Trader) thì bạn cần học thêm một số khái niệm như: chênh lệch con bướm, các loại chênh lệch kên kên (condors spread), chênh lệch hộp (box spreads), chênh lệch xuyên hàng hóa (inter-commodity spread), các giới hạn giá, kích cỡ hợp đồng, dao động giá tối thiểu và giá trị của nó (tick size và tick value)…

(Theo Coindesk)

Cơ chế một cửa quốc gia được triển khai chính thức tại các cảng hàng không quốc tế theo Quyết định số 43/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, thời gian qua Tổng cục Hải quan nhận được một số đề nghị từ các hãng hàng không về gia hạn triển khai.

Cụ thể, theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, một số hãng hàng không đề nghị gia hạn thời gian gửi thông tin liên quan đến tàu bay xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh tới Cổng thông tin quốc gia.

Về vấn đề này, Tổng cục Hải quan có công văn đề nghị các hãng hàng không, đại lý hàng không, công ty giao nhận nghiêm túc thực hiện việc khai báo các thông tin quy định tại Quyết định 43/2017/QĐ-TTg tới Cổng thông tin một cửa quốc gia theo đúng thời hạn đã quy định.

Riêng thông tin về đặt chỗ hành khách (PNR), Tổng cục Hải quan cho biết sẽ thông báo thời điểm và kế hoạch triển khai cụ thể trong thời gian tới.

Đối với các đơn vị chưa có hệ thống hoặc chưa kết nối với hệ thống để khai báo thông tin tới Cổng thông tin một cửa quốc gia thì có thể đăng ký tài khoản và khai báo trực tiếp tại các chức năng có sẵn trên Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Để phục vụ triển khai Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không, Hải quan Việt Nam đã tổ chức thí điểm tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn trên cả nước dành cho cả cán bộ hải quan và doanh nghiệp.

Tổng cục Hải quan cũng cho hay: Hiện tại, bộ phận hỗ trợ của Tổng cục Hải quan cũng làm việc 24 giờ/7 ngày để giải đáp, hướng dẫn chi tiết việc khai báo và vướng mắc thông qua các đường dây nóng trực tiếp đã được thông báo và đăng tải trên trang web của Tổng cục.

Ngày 15/11/2017 theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP, cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không tại tất cả các cảng hàng không quốc tế trên cả nước. Trước đó, hệ thống một cửa hàng không được vận hành thí điểm tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài từ ngày 1/1/2017. Tính đến nay, 100% hãng hàng không có văn bản xác nhận đăng ký tham gia thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không.

Do đó, thực hiện Quyết định số 43/2017/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 15/11/2017, cơ quan hải quan sẽ đồng loạt triển khai Cơ chế một cửa quốc gia đối với tàu bay xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh tại tất cả các cảng hàng không quốc tế trên cả nước.

 Với việc hàng loạt các tỉnh, thành phố đang lập đề án xây dựng thành phố thông minh, Việt Nam thậm chí sẽ có hàng chục đô thị thông minh trong thời gian tới.

Số hoá đang là một trong những công cụ đòn bẩy của Chính phủ Việt Nam để thực hiện tham vọng đưa ngành CNTT-TT chiếm 10% tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2020. Đô thị thông minh được xác định là một trong các hướng chủ chốt, ưu tiên trong chiến lược phát triển nhằm vượt qua các thách thức của quá trình đô thị hoá nhanh chóng và sự hoà nhập mạnh mẽ của khu vực nông thông bằng CNTT.

Tình hình phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam

Tại Hội thảo Việt – Pháp về xây dựng đô thị thông minh, nhiều thông tin về tình hình phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam đã được chia sẻ.

Theo đó, Chính phủ chủ trương xây dựng, phát triển đô thị thông minh ở Việt Nam. Mục tiêu đề ra là đến năm 2020, phải triển khai ít nhất 3 đô thị thông minh tại Việt Nam. Trong rất nhiều thành phần của đô thị thông minh, Chính phủ ưu tiên phát triển công nghiệp số, du lịch thông minh và nông nghiệp thông minh.

Ông Phan Thảo Nguyên, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ TT&TT) chia sẻ về thực trạng phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam. Ảnh: Trọng Đạt

Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam có cả thuận lợi và khó khăn. Thuận lợi lớn nhất nằm ở việc, đây là chủ trương nhận được sự ủng hộ của Đảng và Nhà nước. Việt Nam cũng là nước có tốc độ đô thị hoá nhanh. Mục tiêu tỷ lệ đô thị hoá tại Việt Nam đến 2020 là 45%. Sự phát triển của các đô thị sẽ kéo theo các nhu cầu về phát triển đô thị thông minh nhằm giải quyết những vấn đề xã hội.

Một trong những thuận lợi để triển khai đô thị thông minh là Việt Nam có hạ tầng viễn thông tương đối tốt, tỷ lệ người dùng Internet tăng nhanh. Lượng thuê bao Internet băng rộng phát triển mạnh. Bên cạnh đó, việc tăng cường hội nhập quốc tế cũng là một đòn bẩy giúp tăng tiến độ chuyển giao công nghệ và xây dựng các đô thị thông minh.

Việt Nam cũng đang tiến hành triển khai chính quyền điện tử. Tất cả bộ, ngành, địa phương tại Việt Nam đều đã có cổng thông tin điện tử. Nhiều cơ quan đã cung cấp dịch vụ giải quyết thủ tục hành chính ở mức độ 1, 2, thậm chí ở mức 3 và 4. Đây là một thành phần cốt lõi mà các bộ, ngành, địa phương đang theo đuổi để phát triển đô thị thông minh.

Thách thức lớn nhất trong việc triển khai đô thị thông minh tại Việt Nam nằm ở hạ tầng kỹ thuật còn hạn chế, đặc biệt là tại nhiều tỉnh vùng sâu, vùng xa. Một vấn đề khác là tốc độ phát triển hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu tầm quốc gia triển khai còn chậm. Chính quyền điện tử ở nhiều bộ, ngành, địa phương phát triển rộng nhưng việc kết nối với nhau vẫn còn hạn chế.

Bên cạnh đó, môi trường pháp lý cho việc phát triển đô thị thông minh vẫn chưa được hoàn thiện. Một số người đứng đầu các cơ quan nhà nước vẫn còn chưa thực sự quan tâm đến việc phát triển CNTT.

Việt Nam sẽ không chỉ có 3 đô thị thông minh

Trong lộ trình ứng dụng CNTT xây dựng Chính phủ điện tử 5 năm tới, phát triển các đô thị thông minh là một sáng tạo chiến lược. Đây là chủ trương được hoạch định triển khai để phát huy tốt hơn vai trò động lực phát triển kinh tế của các các đô thị.

Nước Pháp là quốc gia rất tích cực trong việc hỗ trợ triển khai đô thị thông minh tại Việt Nam. Ảnh: Trọng Đạt

Từ đầu năm 2016 đến nay, một số địa phương trên cả nước như Hà Nội, Thừa Thiên Huế, Lâm Đồng, TP Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh... đã xúc tiến triển khai chiến lược này. Bắt đầu với việc khẩn trương xây dựng và phê duyệt các đề án, quy hoạch phát triển đô thị thông minh.

Dự thảo của các địa phương tuy có nhiều điểm khác biệt nhưng đều hướng tới việc phát triển chính quyền số, chính quyền điện tử, cải cách hành chính, ứng dụng CNTT tại trung tâm hành chính công, chính quyền một cửa.

Ở các thành phố lớn, quá trình này tập trung vào một số lĩnh vực thiết yếu như giao thông thông minh, y tế thông minh, giáo dục thông minh. Ở một vài tỉnh có điều kiện đặc thù như Đà Lạt, địa phương này tập trung vào việc phát triển du lịch thông minh, nông nghiệp thông minh.

Trước nhu cầu cấp thiết của việc xây dựng các đô thị thông minh, Bộ TT&TT đã nghiên cứu các định hướng để đưa ra lộ trình phát triển. Trong đó, Bộ lưu ý đến việc khảo sát kỹ hiện trạng từ đó xác định mô hình triển khai sao cho phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Bên cạnh đó, cần có lộ trình phát triển rõ ràng, tránh sự trùng lặp. Các địa phương cũng nên ưu tiên triển khai những hướng phát triển phù hợp nhất với thế mạnh của mình.

Bộ TT&TT cũng đang đẩy mạnh công tác hợp tác quốc tế để tạo điều kiện học tập kinh nghiệm phát triển tại các đô thị tiên tiến. Từ đó, xây dựng nên mô hình đô thị thông minh điển hình phù hợp với điều kiện thực tế ở Việt Nam.

Trọng Đạt