Nhằm ngăn bản thân mua sắm quá nhiều thứ, Kiều Tang xóa tất cả các ứng dụng trên điện thoại và vứt đi rất nhiều đồ đạc. Cô cho biết mình đã cho đi 7 - 8 bao quần áo, hơn 100 đôi giày. Nhờ đó, nhà cửa trông gọn gàng hơn rất nhiều. 

Để bớt đi cảm giác cô đơn, trống trải, cô nuôi một chú mèo để bầu bạn.

Kiều Tang hạ mức chi tiêu hàng tháng của mình xuống còn 500 Nhân dân tệ (1,7 triệu đồng). Tuy nhiên, sau khi thực hiện, cô thấy 300 Nhân dân tệ cũng vẫn đủ.

Cô thường tự nấu nướng, không mua đồ bên ngoài, nhờ đó tiết kiệm đáng kể tiền ăn. Ngoài ra, cô thường xuyên trao đổi đồ đạc, tặng những thứ mình không dùng cho bạn bè hoặc hàng xóm, sau đó đổi lấy những thứ mình cần.

Trong nhà cô có rất ít đồ, chỉ có 7 món nội thất cơ bản như bàn ăn, ghế, tủ quần áo, tủ lạnh, máy giặt, robot hút bụi và giường ngủ.

Cô cố gắng tiết kiệm chi phí đi lại, thường chọn tàu điện ngầm hoặc xe buýt. Giao thông công cộng tại một số khu vực ở Hà Bắc được miễn phí trong những tháng mùa đông và nơi cô ở nằm trong số đó.

Dù bến xe cách xa nhà và phải chạy 2km mỗi ngày để đến nơi, nhưng cô rất thích và cho rằng đây là cơ hội để tiết kiệm và rèn luyện sức khỏe. Ngoài ra, cô còn có thói quen tập yoga hằng ngày.

Từ tháng 4/2020, cô chia sẻ lối sống của mình lên mạng xã hội và nhận được sự chú ý. Cư dân mạng cho rằng cô sống như vậy là vì hoàn cảnh nghèo khó, nhưng sự thực lại khiến nhiều người choáng váng.

Kiều Tang giàu có nhưng không thích tiêu xài

Kiều Tang là một nhân viên bán hàng cấp cao, lương hàng tháng vượt xa mức trung bình. Đối với cô, chuyện đổi một căn nhà lớn hơn, mua thêm nội thất, mua ô tô không hề khó. Thế nhưng, cô không muốn.

Điều ý nghĩa nhất với cô chính là đọc sách. Mặc dù ngôi nhà của cô rất ít đồ đạc nhưng lại có rất nhiều sách. Trong góc phòng có những chồng sách cao ngất.

Kiều Tang thích đọc sách, những ngày không làm việc cô thích nằm trên giường lật từng trang sách, bên cạnh là chú mèo ngủ ngon lành, mang lại cảm giác rất bình yên.

Không chỉ thích đọc sách, cô còn thích kết bạn với những người yêu thích đọc sách. Cô thường xuyên gặp bạn bè để trao đổi sách, thảo luận về nội dung cũng như hiểu biết của bản thân về sách.

Chỉ riêng năm 2021, cô đã đọc được 160 cuốn sách. Nhưng điều này vẫn chưa đủ nên cô đã mở một hiệu sách để có thể đọc những cuốn sách mình thích và muốn giúp đỡ những người thích đọc sách.

Có lẽ vì những điều này mà danh tiếng của cô ngày càng được biết tới nhiều hơn, thu hút được sự chú ý của đài CCTV.

Kiều Tang không phải thuộc thế hệ thứ hai giàu có, nhưng gia đình cô rất khá giả. Điều này khiến cô luôn cảm thấy mình muốn gì cũng được và không có khái niệm về tiền bạc.  

Cho đến khi cha mẹ cô gửi cô đến một trường quốc tế tư thục, cũng là một trường học quý tộc. Học sinh có xuất thân đều từ những gia đình giàu có, cô trở nên lạc lõng ở đây.

Bị ảnh hưởng bởi thói quen mua sắm vô tội vạ của bạn bè, cô thậm chí còn mua sắm nhiều hơn trước. Cô tùy ý mua nhiều thứ nhưng lại chẳng sử dụng. Gia đình cô cũng có điều kiện nên những chuyện này không bị xem là nghiêm trọng.

Đến khi tốt nghiệp và bắt đầu đi làm, cô tự mình kiếm được tiền và việc mua sắm của cô thậm chí còn tệ hơn.

Sau khi xem một buổi biểu diễn ở thủy cung, cô muốn học lặn liền chi hơn 10.000 Nhân dân tệ (khoảng 34 triệu đồng) để tới Philippines. Sau khi có được giấy chứng nhận, cô vứt đó không sử dụng.

Thấy yoga có thể cải thiện thể chất và tinh thần, cô bỏ ra 20.000 Nhân dân tệ (khoảng 68 triệu đồng) để đăng ký một lớp học. Tuy nhiên, cô không có thời gian tới lớp nên lãng phí hết số tiền này.

Trong nhà chất đầy những thứ cô thường mua mà không dùng tới, chiếm dụng nhiều không gian nhưng cô vẫn luôn cảm thấy còn nhiều thứ mình cần mua. Cứ như vậy, cô rơi vào một vòng luẩn quẩn, phải đến khi cô và bạn trai đặt vấn đề kết hôn, cô mới phát hiện ra một vấn đề quan trọng.

Đột ngột thức tỉnh

Muốn kết hôn cần rất nhiều tiền, nhưng Kiều Tang lại không có đủ tiền. Bạn trai từ lâu đã phản đối thói quen sinh hoạt của cô. Anh đặt vấn đề, sau khi kết hôn vẫn tiêu tiền như vậy thì cô sẽ sống như thế nào?

Sau đó, cô chia tay bạn trai và bắt đầu nhận ra mình đã mua rất nhiều thứ vô dụng.

Để tạm biệt con người cũ của mình, cô rời thành phố lớn và quay trở lại Thạch Gia Trang. Với sự giúp đỡ của bố mẹ, cô đã mua được căn nhà rộng 88m2. 

Khi chuyển nhà, cô đã bỏ đi nhiều thứ không dùng đến. Đối mặt với một căn phòng trống rỗng, cô cảm thấy mình có thể bắt đầu lại một cuộc sống mới. Hiện tại, cô cảm thấy rất hài lòng với lối sống của mình.

Nhưng tôi không có niềm lạc quan tương tự khi tiếp xúc với trường hợp của chị Thu. Chị Thu đến Pháp bằng visa du lịch và ở lại lao động trái phép tại một quán ăn. Chị bị cảnh sát phát hiện và tạm giữ với visa đã hết hạn. Quyết định trục xuất đến với chị không lâu sau đó. Chúng tôi không có cách nào để hỗ trợ.

Cộng đồng người Việt ở Pháp vẫn thường chia sẻ với nhau những câu chuyện vui có buồn có về đồng bào mình ở nước ngoài. Nhưng chúng tôi luôn bất lực và lấy làm xót xa trước những hoàn cảnh tương tự chị Thu, mà tôi biết, vốn không hiếm gặp với người Việt đang sống và làm việc bất hợp pháp ở các nước phát triển.

Để sử dụng lao động người nước ngoài, trừ các trường hợp có yếu tố gia đình với công dân Pháp, nước này có những quy định rất chặt chẽ cho từng nhóm đối tượng. Sinh viên nước ngoài muốn ở lại sau khi tốt nghiệp sẽ được xem xét cấp giấy phép cư trú một khi được phép làm việc. Những lao động trình độ cao (tốt nghiệp Thạc sĩ trở lên và có mức lương gấp đôi mức lương tối thiểu), như Tài, không cần phải xin giấy phép lao động nhưng vẫn phải chờ một thời gian để hoàn thiện quá trình xin cấp giấy tờ cư trú.

Phần lớn ứng viên còn lại sẽ phải trải qua sự thẩm định của cơ quan cấp phép lao động (công việc liên quan ngành nghề đã tốt nghiệp, mức lương gấp rưỡi mức lương lao động tối thiểu hoặc trong lĩnh vực thiếu hụt lao động) rồi mới nói đến chuyện xin cấp giấy tờ cư trú. Điều kiện "trong lĩnh vực thiếu hụt lao động" nghĩa là: đơn vị sử dụng phải chứng minh họ không thể tìm được nhân công bản địa đáp ứng các tiêu chí nghề nghiệp trong một khoảng thời gian theo quy định, và ứng viên nước ngoài phải được đào tạo cũng như có kinh nghiệm đáp ứng nhu cầu tuyển dụng.

Những người đến Pháp với tư cách du khách như chị Thu không thể có giấy phép lao động để làm việc một cách hợp pháp. Đơn vị sử dụng lao động nước ngoài bất hợp pháp sẽ đối diện với những biện pháp trừng phạt rất nặng.

Và không chỉ Pháp mới chặt chẽ như vậy. Phần lớn quốc gia đều có những quy định và quy trình tương tự nhằm chọn lọc lao động nước ngoài theo chất lượng và nhu cầu của thị trường trong nước trên cơ sở bảo vệ quyền lao động của người dân.

Ở Việt Nam, từ khoảng 20 năm trước, chúng tôi bắt đầu tiếp xúc với những người nước ngoài gốc châu Phi đến sinh sống và làm việc tại TP HCM. Thời điểm ấy, V-League (giải bóng đá chuyên nghiệp quốc gia) đã cho phép sử dụng ngoại binh được vài năm. Thanh niên châu Phi kéo sang Việt Nam vì tin rằng, nền bóng đá Việt Nam còn yếu và họ có thể kiếm được tiền. Nhưng thực tế thì, trình độ của các cầu thủ Việt Nam không tệ như họ nghĩ, nên chỉ phần ít người nước ngoài gốc châu Phi có thể làm cầu thủ ở V-League. Những người còn lại không đủ tiền trở về nhà nên đã ở lại Việt Nam để lao động bất hợp pháp.

Người dân quận Tân Phú lúc bấy giờ không lạ lẫm gì với hình ảnh những người gốc Phi trải chiếu, bạt trên vỉa hè mỗi chiều để bán quần áo và giày dép. Mỗi dịp đi dạo ở trung tâm thành phố vào khoảng đầu những năm 2010, tôi luôn thấy rất nhiều người nước ngoài sống lang thang ở Công viên 23/9 (quận 1). Năm 2013, chương trình nghiên cứu về AIDS của Đại học Y Havard tại Việt Nam từng đề cập đến sự bùng nổ của nạn mại dâm nam với các "ông Tây châu Phi" ở Công viên 23/9.

Vì thế, tôi không bất ngờ, khi gần đây người dân Hà Nội cũng bắt đầu quen với sự hình thành của "xóm lao động châu Phi" cùng hàng trăm người lao động đến từ "lục địa đen". Họ tới thuê trọ và làm các công việc tay chân ở phường Nhật Tân, Tứ Liên (quận Tây Hồ). Họ thậm chí còn dạy tiếng Anh tại các trung tâm ngoại ngữ.

Với tình hình kinh tế xã hội hiện nay, tôi không nghĩ Việt Nam cần nhập khẩu lao động phổ thông. Chuyện người nước ngoài dễ dàng tìm được việc với tư cách giáo viên - bao gồm giảng dạy cho trẻ em - thậm chí có thể gây ra nỗi lo ngại, cả về mặt giáo dục lẫn sự an toàn cho trẻ nhỏ, khi chính các giáo viên này chưa đáp ứng được điều kiện tối thiểu về cư trú và lao động hợp pháp.

Về mặt pháp lý, Luật số 47/2014/QH2013 và Nghị định 152/2020/NĐ-CP quy định khá rõ về điều kiện xuất nhập cảnh và cư trú cũng như cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài tại Việt Nam. Nhưng thực tế cho thấy tình trạng lao động nước ngoài cư trú bất hợp pháp và lao động phổ thông tại Việt Nam diễn ra trong nhiều năm qua, và không còn giới hạn tại một địa phương.

Người dân dễ dàng phát hiện ra những "ông Tây" buôn bán trên vỉa hè hay làm lao động phổ thông trong các xóm trọ thì việc tiến hành kiểm tra hành chính của địa phương không phải là chuyện khó. Tiếp đó, nếu các cơ quan chức năng làm đúng trách nhiệm của mình, vấn đề truy nguồn gốc các cá nhân hay tổ chức đã bảo lãnh cho những "ông Tây" đó nhập cảnh cũng như truy cứu trách nhiệm của họ là điều hoàn toàn khả thi.

Lao động nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề lớn đối với nhiều quốc gia, thậm chí trở thành chủ đề chính của các chiến dịch vận động tranh cử lãnh đạo đất nước. Việt Nam chưa trở thành "miền đất hứa" cũng như không có vị trí địa lý thuận lợi cho dòng người di cư từ châu Phi, nhưng vẫn bắt đầu manh nha hình thành những khu vực hấp dẫn với người nhập cư bất hợp pháp. Chuyện không hẳn vui, cũng chẳng phải buồn, nhưng đáng quan tâm và lo ngại. Nếu không kiểm soát tốt, tình trạng này có thể gây mất an toàn trật tự xã hội, ảnh hưởng đến an sinh, thậm chí an ninh quốc gia nếu dòng lao động bất hợp pháp tiếp tục phình to ra, hoặc đến từ những khu vực có điều kiện địa lý thuận lợi hơn.

Võ Nhật Vinh

"Đầu năm nay, ông ấy thường xuyên than đau bụng, nghĩ bị dạ dày nên chủ quan, không đi khám. Vì nhà khó khăn, thi thoảng đau quá, ông ấy mới ra tiệm thuốc tây mua về uống. Thời gian gần đây, những cơn đau ngày càng nặng, ăn vào là lại nôn ra hết, tôi vay mượn tiền đưa ông đi khám thì phát hiện bị ung thư dạ dày giai đoạn cuối.

Bác sĩ nói chỉ có cách phẫu thuật, sau đó xạ trị và hóa trị. Thế nhưng gia đình tôi nghèo khó quá, không có tiền phẫu thuật, điều trị nên ông ấy đành xin xuất viện về nhà chấp nhận số phận, sống được ngày nào hay ngày đó", bà Thành chia sẻ.

Bà Thành kể, ông Vựng vốn mồ côi, không nơi nương tựa, không được học hành, ai thuê gì làm nấy để kiếm sống qua ngày.

Năm 1995, ông đến bổ củi thuê trong làng của bà Thành. Thương hoàn cảnh chàng trai mồ côi hiền lành, chịu thương chịu khó, cha mẹ bà Thành thường cho cơm ăn. Bà cũng chăm sóc cho ông rồi nảy sinh tình cảm, nên duyên vợ chồng. Sau ngày cưới, cha mẹ bà Thành cho đất và xây một căn nhà nhỏ để ở.

Năm 1996, sau khi sinh con gái đầu lòng, bà Thành phát hiện mình mắc cùng lúc nhiều bệnh như tim, khớp… và không sinh con được nữa. Bệnh ngày càng nặng, bà Thành không thể lao động, hàng ngày chỉ quanh quẩn nội trợ, chăm sóc con.

Mọi gánh nặng đè lên vai ông Vựng. Ngoài đồng ruộng, ai thuê phụ hồ, bốc vác, chặt cây, bơm thuốc sâu, thuốc cỏ… ông Vựng đều nhận làm. Tiền công hàng ngày kiếm được cũng chỉ đủ thuốc thang cho người vợ và trang trải sinh hoạt gia đình.

Ngày ông Vựng xin xuất viện về nhà vì không tiền phẫu thuật, bà con hàng xóm ai cũng thương, qua lại thăm hỏi, động viên. Nhìn 2 vợ chồng già yếu, bệnh tật chăm nhau trong căn nhà chờ sập, chẳng có vật dụng gì giá trị ngoài 2 cái giường ọp ẹp khiến ai cũng chạnh lòng.

"Vợ chồng ông Vựng, bà Thành sinh được mỗi cô con gái lấy chồng ở xa, hoàn cảnh cũng không khá giả gì. Khi phát hiện, căn bệnh của ông đã ở giai đoạn muộn. Bà con hàng xóm ai cũng thương nhưng chỉ thăm hỏi, động viên và giúp được phần nhỏ. Rất mong các nhà hảo tâm giúp đỡ để ông có cơ hội phẫu thuật", anh Tuấn, hàng xóm ông Vựng, chia sẻ.

Kể từ ngày chồng lâm bệnh hiểm nghèo, bà Thành cũng không còn tiền mua thuốc điều trị, thăm khám. Hễ ai thăm hỏi, động viên, bà lại tủi thân, rưng rưng nước mắt.

"Chồng tôi đã trải qua quá nhiều cơ cực, thiệt thòi, bất hạnh, đến cuối đời vẫn chưa được một ngày sống bình an vì bệnh tật hành hạ. Thân tôi thế này cũng bất lực, không biết trông chờ vào ai để chạy chữa cho chồng, đành bên cạnh, cố gắng chăm sóc được ông ấy ngày nào biết ngày đó thôi. Mong mọi người thương hoàn cảnh, cứu giúp vợ chồng tôi", bà Thành khẩn cầu.

Ông Trần Văn Thảo, Chủ tịch UBND xã Cát Văn cho biết, gia đình ông Vựng thuộc hộ nghèo của xã, cả 2 vợ chồng đều lâm bệnh hiểm nghèo, cuộc sống khó khăn.

"UBND xã, bà con thôn xóm cũng đã quan tâm, động viên, kêu gọi hỗ trợ ông Vựng nhưng cũng chỉ được phần nhỏ. Thông qua báo Dân trí, mong bạn đọc quan tâm, giúp đỡ để gia đình ông Vựng, bà Thành vượt qua nghịch cảnh", ông Thảo chia sẻ.