
Câu chuyện giáo dục - mở đầu cuộc Trò chuyện triết họcdang dở và... bất tận, nay được hân hạnh tái ngộ bạn đọc - sẽ thử làm công việc ấy một cách thật khái quát, góp phần vào nỗ lực suy nghĩ và thảo luận chung về vấn đề giáo dục đầy bức xúc.
 |
Những học sinh lớp 1 năm học 2013 - 2014 tại lễ khai giảng. Ảnh: Văn Chung
|
KHẢ THỂ CỦA MỘT “QUYỀN TỰ NHIÊN”
Trước khi đi tìm “ngọn nguồn lạch sông” của vấn đề giáo dục về cả hai phương diện: phương diện lịch sử (các chủ thuyết hay các triết học giáo dục tiêu biểu) và phương diện hệ thống (các khái niệm “nền tảng” của giáo dục), hãy thử đặt giáo dục vào đúng “cương vị” của nó : như môt nhân quyền cơ bản.
Điều 26 của Tuyên Ngôn Phổ Quát về Nhân quyền của Liên Hợp Quốc ngày 10.12.1948 đã trịnh trọng khẳng định:
“1. Mọi người đều có quyền được hưởng giáo dục. Giáo dục phải miễn phí, ít nhất là ở bậc tiểu học và trung học cơ sở. Giáo dục tiểu học phải là bắt buộc, Giáo dục kỹ thuật và dạy nghề phải đến được với mọi người, và giáo dục đại học hay cao hơn phải theo nguyên tắc công bằng cho bất cứ ai có khả năng.
2. Giáo dục nhằm giúp con người phát triển đầy đủ về nhân cách và thúc đẩy sự tôn trọng các nhân quyền và các tự do cơ bản của con người. Giáo dục cũng phải nhằm tăng cường sự hiểu biết, lòng khoan dung và tình hữu nghị giữa tất cả các dân tộc, các nhóm chủng tộc hay tôn giáo, cũng như phải nhằm đẩy mạnh các hoạt động của Liên Hợp Quốc về duy trì hòa bình.
3. Cha mẹ có quyền ưu tiên lưa chọn các hình thức giáo dục cho con cái họ.”
Cùng với quyền được hưởng giáo dục vừa nói, các quyền về lao động, nghỉ ngơi, giải trí, an toàn và an sinh xã hội cũng được lần lượt nêu đầy đủ từ các Điều 22 đến 26. Vài nhận xét:
- Chỉ được gọi là nhân quyền cơ bản khi con người sở hữu nó chỉ vì họ là... con người, nghĩa là, thuộc về con người mọi lúc và mọi nơi. Quyền ấy được “tự nhiên ban cho”, nhờ thế, có cương vị của một “quyền tự nhiên”. Liên Hợp quốc hoàn toàn có lý khi gọi bản tổng hợp này là “Tuyên Ngôn”, chứ không phải Công ước hay Thỏa ước v.v.. Chúng có tính ràng buộc mà không cần thỏa thuận. Chúng có giá trị hiệu lực trước và độc lập với mọi sự đặt định. Vì thế, chỉ cần “tuyên bố” mà không cần “quyết nghị”. Một “Công ước” hay “Hiệp ước” về nhân quyền là một sự mâu thuẫn nội tại! Cách dịch quen thuộc Tuyên Ngôn quan trọng này ra tiếng Việt thành “Tuyên Ngôn quốc tế về nhân quyền” dễ dẫn đến sự ngộ nhận vừa nói, bởi không làm nổi bật tính “phổ quát” (“universal”) đúng theo tinh thần và lời văn chính thức của Tuyên ngôn.- Nhiều quyền xã hội được nêu trong các điều trên (chẳng hạn quyền lao động, nghỉ ngơi, giải trí, an sinh…) là rất quan trọng, cần được bảo vệ. Nhưng, liệu chúng có quyền yêu sách là thuộc cương vị những nhân quyền phổ quát? Thắc mắc ấy chính đáng, bởi chúng phụ thuộc vào các điều kiện xã hội nhất định, không “phổ quát” (chẳng hạn, quyền lao động, và cùng với nó, là quyền nghỉ ngơi, giải trí, an sinh.., chỉ có ý nghĩa trong xã hội có lao động làm thuê v.v..). Chúng quan trọng, nhưng không… tuyệt đối, không phải do “tư nhiên ban cho”, trái lại thuộc về pháp luật thực định. Thực tiễn chính trị đã nhận ra điều ấy, và không phải ngẫu nhiên khi chúng được gọi là “quyền”, thay vì “nhân quyền” khi được đưa vào các “Công ước quốc tế“ về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa của Liên Hợp Quốc ngày 19.12.1966.
- Ngoại lệ ở đây chính là quyền được hưởng giáo dục như một nhân quyền cơ bản đích thực! Biện minh cho điều này thật không dễ dàng và vượt ra khỏi khuôn khổ câu chuyện của chúng ta, vì phải chứng minh được hai điểm rất khó: quả có nhân quyền tự nhiên cơ bàn, và giáo dục là một trong những quyền ấy!
HÀI HÒA CÁC MỤC ĐÍCH: HẠT NHÂN CỦA GIÁO DỤC
Bảo quyền tự nhiên là dựa vào “ý Trời” sẽ khó thuyết phục với người không có tín ngưỡng. Bảo nó là “sự kiện hiển nhiên” không cần và không thể chứng minh (như quan niệm nổi tiếng của Kant về “mênh lệnh nhất quyết”: khác với châm ngôn chủ quan, mệnh lệnh nhất quyết về luân lý là khách quan: “Hãy hành động sao cho châm ngôn chủ quan của bạn lúc nào cũng có thể trở thành một quy luật phổ quát” ) thì có vẻ chưa đủ vì chưa cho thấy sự tất yếu tại sao tôi phải tuân thủ nó. Khó thật, nhưng ít ra phải thừa nhận sự tất yếu rằng tự do của ta không phải vô giới hạn: thứ nhất là tất yếu tự nhiên vì tôi không thể tàng hình đến thăm bạn được, và thứ hai là tất yếu lôgíc khi không thể vừa muốn ăn vừa muốn giữ lại miếng bánh ngọt! Nghĩa là, ta tất yếu phải... muốn một số điều nhất định thôi, bởi hai sự tất yếu trên đây không cho ta có lựa chọn khác. Trong số các điều... “muốn” ấy, có các quyền cơ bản. Tại sao?
“Đặc điểm của tâm hồn có giáo dục là biết thưởng lãm ý kiến mà mình không đồng ý”. (ARISTOTELES) |
Thưa, vì ai ai cũng muốn đạt được những mục đích của mình. Mục đích khác với mong ước, vì mục đích, về nguyên tắc, không thể bất khả thi. Nó đòi hỏi phải tìm ra và sử dụng những phương tiện thích hợp, kể cả và nhất là để loại bỏ những trở ngại (muốn vào nhà, phải mở cửa!). Ta không thể đồng thời theo đuổi những mục đích trái ngược nhau đã đành, mà cũng không thể biết hết mục đích của những người khác. Cách duy nhất để tránh xung đột là phải có những quy tắc chung đảm bảo sự hài hòa phổ quát về các mục đích, khiến ta có thể nêu thành công thức: ai ai cũng muốn có sự hài hòa về mục đích theo những quy tắc chung. Từ đó mới có Ý niệm về (pháp) quyền, về (pháp) quyền khách quan và (pháp) quyền chủ quan.
Muốn chứng minh một quyền là nhân quyền cơ bản, ta phải chứng minh rằng thiếu nó sẽ không thể có sự hài hòa phổ quát về mục đích (đó là lý do một số quyền kinh tế, xã hội không hoàn toàn là những quyền cơ bản). Sự hài hòa ấy cũng không thể đạt được bằng cưỡng bách, nếu không muốn chỉ có sự hài hòa giả tạo, bề ngoài.
Vậy, chỉ có giáo dục mới góp phần thực hiện được sự hài hòa đích thực, qua hai bước khai minh: - dù có ý thức hay không, con người mặc nhiên muốn có sự hài hòa về mục đích (với mình và với người khác); - thấy rằng bạo lực, kỳ cùng, không thể mang lại sự hài hòa đích thực và lâu bền.
Từ đó, có thể phát biểu mục tiêu cơ bản của giáo dục theo tinh thần của Tuyên Ngôn, nhất là khoản 2, điều 26 với tư cách một nhân quyền cơ bản như sau:
Mọi người đều có quyền được hưởng giáo dục để giúp họ có thể thấu hiểu ý niệm về (pháp) quyền và nhận ra rằng bạo lực không phải là phương tiện thích hợp để đạt được những mục đích của mình.
Triết học phát triển những phương pháp để đặt cơ sở hoàn toàn thuần lý cho các chuẩn mực đạo đức và pháp quyền, vì thế, đã và sẽ luôn có mặt trong mọi nghị luận về giáo dục.
(Theo Bùi Văn Nam Sơn/ Người Đô Thị)
Bài 2: Một “siêu lý thuyết” về giáo dục" alt="Giáo dục: Một nhân quyền cơ bản"/>
Giáo dục: Một nhân quyền cơ bản

– Dù xác nhận đã sinh con trai thứ ba tuy nhiên nữ diễn viên vẫn kiên quyết giữ im lặng không công bố danh tính cha đứa trẻ.Philippines đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ, H'Hen Niê vào top 5
Hành trình tỏa sáng giúp H'Hen Niê lọt Top 5 Hoa hậu Hoàn vũ 2018
H'Hen Niê diễn bikini đẹp mắt với Top 10 Hoa hậu Hoàn vũ 2018
Apple Daily đưa tin, sáng 17/12, công ty quản lý của nữ diễn viên Trương Bá Chi đăng tải trên weibo với nội dung thông báo con trai nữ diễn viên vừa tròn đầy tháng. Điều này cũng xác nhận tin đồn cô mang thai và sinh con thời gian qua là hoàn toàn xác thực.
“Cô Trương Bá Chi đã sinh con trai thứ ba vào tháng 11 vừa rồi. Rất may mắn là cả mẹ và con trai đến nay đều khỏe mạnh, bình an. Con cái và gia đình là những người quan trọng nhất mà Bá Chi luôn muốn bảo vệ. Sắp tới, cô sẽ cố gắng gắng để tạo điều kiện cho sự trưởng thành của các con đồng thời mang đến những tác phẩm tốt hơn phục vụ khán giả. "Hoàng tử bé" cũng vừa đầy tháng, cảm ơn các bạn đã quan tâm và chúc phúc!”, người đại diện viết.
 |
Món quà đầy tháng con trai mà Trương Bá Chi gửi tới người thân, bạn bè. Tấm thiệp vẽ hình cô bế người con trai thứ ba, bên cạnh là hai con trai Lucas và Quintus. |
Hiện nữ diễn viên ở Hong Kong để nghỉ ngơi sau thời gian dài mang thai. Bên cạnh mẹ mình, Trương Bá Chi thuê thêm hai người giúp việc nhằm hỗ trợ cô chăm sóc đứa bé vừa chào đời.
Dù khá cởi mở khi xác nhận đã sinh con và những chia sẻ về bản thân nhưng nữ diễn viên vẫn không tiết lộ thêm về danh tính cha đứa bé.
Hồi tháng 11, Trương Bá Chi được truyền thông nghi vấn vừa sinh hạ con trai thứ ba tại một bệnh viện ở Hong Kong. Danh tính cha của đứa bé được nghi là một doanh nhân Singapore giàu có 65 tuổi.
Trước những thông tin mang thai được phía truyền thông rầm rộ đưa tin, nữ diễn viên và phía gia đình đều giữ thái độ im lặng.
 |
Trước đó vài ngày, nữ diễn viên cũng mở lại trang cá nhân và cho đăng tải hình ảnh mới nhất của mình. Ngoài việc trở lại mạng xã hội, Bá Chi thông báo rằng cô mở cửa hàng kinh doanh phụ kiện và quần áo tự thiết kế. |
Thông tin mang thai của nữ diễn viên vừa được công bố khiến nhiều người tò mò bởi một năm trở lại đây, nữ diễn viên gần như không xuất hiện trước công chúng. Các nghệ sĩ được xem là có mối quan hệ thân thiết với cô khi được hỏi cũng vô cùng bất ngờ. Họ cho biết đã không gặp Trương Bá Chi một thời gian dài.
Trước khi bắt đầu mối quan hệ mới, Trương Bá Chi từng trải qua cuộc hôn nhân cùng nam diễn viên nổi tiếng Tạ Đình Phong. Cả hai có với nhau hai người con nhưng nhanh chóng đổ vỡ khi scandal ảnh nóng giữa cô và Trần Quán Hy bị tung lên mạng.
Sau ly hôn, nữ diễn viên gần như xuống dốc trong sự nghiệp vì cú sốc tâm lý. Trương Bá Chi mới dần trở lại hoạt động tích cực khi tham gia các show truyền hình, đóng quảng cáo trong hơn một năm trở lại đây.
Tuấn Chiêu

Trương Bá Chi bị đồn sinh con với bạn bố chồng cũ
Sau khi tin đồn sinh con thứ ba còn chưa lắng xuống, Trương Bá Chi tiếp tục gây xôn xao khi được cho là hẹn hò với ông Tôn Đông Hải - một doanh nhân giàu có gốc Đại lục.
" alt="Trương Bá Chi thừa nhận sinh con, không tiết lộ cha đứa trẻ"/>
Trương Bá Chi thừa nhận sinh con, không tiết lộ cha đứa trẻ

- Nghệ sĩ Vượng Râu chia sẻ, anh có ba cô con gái, thường đưa chuyện sinh con một bề vào các tiểu phẩm hài để gây cười nhưng thực lòng lại không sợ chuyện "nhà cao cửa rộng con rể ở, tiền để ngân hàng cháu ngoại tiêu”.Những cầu thủ quốc tế được dân mạng săn lùng vì quá giống sao Việt
Tài xế năn nỉ đạo diễn xin đóng cảnh nóng và cái kết bất ngờ
Diễn viên Diệu Hương kể chuyện bi hài khi làm dâu phố cổ
Tân Kim Bình Mai là một bản nháp
- Vừa qua, phim cổ trang Tân Kim Bình Mai do anh làm đạo diễn khi phát trên YouTube gặp nhiều ý kiến vì cảnh quay quá hở hang, nội dung chưa sâu, anh nói gì về nhận xét này?
Phim này tôi tự bỏ tiền ra làm, như một phép thử, một bản nháp. Năm 2012 tôi đã làm bộ phim hài dân gian “Kỳ phùng địch thủ” được đánh giá tốt nhưng hình ảnh lại không được tốt. Cũng do nhiều yếu tố ảnh hưởng cả hoàn cảnh lẫn bối cảnh.
Vậy nên tôi vẫn đau đáu là sẽ phải làm bộ phim hài dân gian để thoả đam mê của tôi. Tôi làm Tân Kim Bình Mai để nháp cách thức làm việc, cách thức sản xuất để năm tới, khi có điều kiện tôi làm những bộ phim hài cổ trang có những hình ảnh thật đẹp cho người xem. Vậy thôi, tôi rất đơn giản.
 |
Nghệ sĩ Vượng Râu cho rằng, Tân Kim Bình Mai là phép thử của anh với nghệ thuật, cả về xu hướng lẫn kinh nghiệm làm phim cổ trang. |
- Anh rút ra cho mình bài học gì từ lần nháp này?
Đây là lần đầu tiên tôi sử dụng hình ảnh hở hang như thế trong sản phẩm mình làm. Mọi người có thể vào xem lại các tiểu phẩm hay phim tôi làm để kiểm chứng. Bởi câu chuyện của phim vậy nên bắt buộc tôi phải thế.
Nhưng bù lại, sau việc này tôi nhận ra được một điều rằng nếu có bối cảnh, setup tốt, có quay trường quay riêng sẽ rất đẹp. Qua đây tôi nhận ra được khâu nào sẽ phải cẩn thận, khâu nào sẽ cần tính toán nhiều hơn. Đấy là phần hình ảnh. Hài Tết sắp tới tôi sẽ áp dụng công nghệ 4K như làm với Tân Kim Bình Mai. Tôi mời thầy tôi - NSND Khải Hưng - làm đạo diễn. Hài thì thật không nhất thiết cần tới công nghệ 4K, nhưng tôi vẫn thế, vẫn rất muốn có những hình ảnh đẹp nhất có thể để mang tới cho người xem.
Còn nội dung, giai đoạn ngày trước làm hài hay sến-sốc-sex, nhưng trend bây giờ, gu thưởng thức bây giờ đôi khi lại rất xàm, không ra cái gì. Có nghĩa rằng, trò chuyện ai đó không đầu không cuối rồi cứ đối thoại với nhau vậy trong phim có khi còn nhiều người xem hơn phim được đầu tư.
Đấy là chuyện thật, bởi bây giờ người ta tiếp cận với quá nhiều thông tin, thành thử đối với họ nhiều cái đã trở nên quá bình thường, những thứ không bình thường lại được chú ý. Có thực tế, nhiều sản phẩm có lượng khen nhiều, nhưng lượng xem lại ít ngược lại có sản phẩm bị chê, lại được tò mò và xem đông.
- Xu hướng của anh sẽ ra mắt các sản phẩm có lượng chê nhiều?
Khó đấy! Nếu cố tình có khi không làm được. Làm để cho khán giả vào chửi không dễ đâu, giỏi mới làm được. Khán giả giờ cực kỳ khó chiều.
- Với xu hướng này, anh nhận khả năng đạo diễn của mình ở mức nào?
Nói thật, dù là người sản xuất, đạo diễn rất nhiều chương trình rồi nhưng tôi vẫn thấy mình ở trình độ học sinh. Bỡ ngỡ bước vào môi trường khó lường, có nghĩa có biết khán giả thích không mà chiều, khán giả có ghét không mà chiều.
Người được ăn học như chúng tôi thực sự không thể làm được hài chửi nhau bậy bạ được. Có thể câu được lượng người xem, người Việt Nam tò mò, xem người ta chửi nhau thế nào. Cái đó được về mặt lượng người xem, nhưng lại làm hỏng định hướng văn hoá của nghệ sĩ.
- Những thứ xàm, nhảm nhí vô bổ lại được xem nhiều vì giờ các sản phẩm đó nhan nhản trên YouTube, từ góc độ nghệ sĩ, anh “hiến kế” gì để thay đổi?
Vì những thứ nhảm nhí dễ quá ai cũng làm được nên những người làm tử tế, làm thật chưa chắc đã tồn tại. Và vì muốn tồn tại, đôi khi họ lại chạy theo xu hướng, nếu không chạy theo lại bị tụt.
Thế tôi mới nói là tôi đang như một học sinh khi theo xu hướng này. Nhưng dù là học sinh tôi cũng luôn tâm niệm rằng không được làm với bất cứ giá nào. Tới giờ phút này, tôi nghĩ mình không nên tìm con đường đi mới mẻ, mà mình đang đi con đường nào cứ đi theo con đường đó.
Có thể chậm theo xu thế nhưng một ngày nào đó sản phẩm của mình sẽ có trong lòng khán giả. Tôi chấp nhận giữ lại những thứ tử tế, chấp nhận nuôi khán giả.
Clip Vượng Râu nói về sinh con một bề:
Về nhà toàn con gái, mỗi mình tôi đàn ông
- Xem phim hài anh làm, nhiều khán giả bảo Vượng Râu hay chế giễu chuyện sinh con một bề. Nó như là sân chơi để anh bày tỏ chính lòng mình?
Thế hệ vợ chồng tôi là thế hệ hiện đại, dù tôi có 3 con gái thật nhưng tôi chưa bao giờ áp lực về chuyện đó. Tôi vẫn đùa rằng có khi vai diễn ám vào đời mình vì tôi từng đóng ông bố có 7 con trai, nhưng giờ thì chưa có đứa nào.
Tôi làm phim “Cưới đi kẻo ế” luôn lấy 2 cô con gái Là và Lượt ra để tếu, tôi đầu têu các trò “nhất nam viết hữu thập nữ viết vô”, phân biệt giới tính rõ ràng. Thế nhưng trong tư tưởng của tôi lại hoàn toàn không nghĩ tới chuyện đó.
- Vợ anh có áp lực không, dù gì làm vợ người nổi tiếng cũng muốn ‘ghi điểm’ với chồng?
Cô ấy không hề áp lực gì cả, thậm chí lúc nào cũng vui. Nhiều khi về tới nhà toàn con gái, mỗi mình tôi đàn ông, tôi vẫn đùa rằng: Vợ ơi về tới nhà sao lạnh thế, có khi nhà nhiều âm khí. Vợ lại đáp: Vớ vẩn, nhà ở phố chứ phải ở quê hay nghĩa địa đâu mà âm khí. Rồi cô ấy nghĩ ra, tôi đùa, cô ấy cười.
Với lại giờ khoa học kỹ thuật, có thể can thiệp được việc đó cơ mà. Mà 30 chưa phải là Tết nhé, tôi đã chốt là chỉ có 3 con đâu, biết đâu tôi sinh nữa. Con cái là lộc trời, trai hay gái không quan trọng. Tôi là người Việt gốc “tre” nhưng lại ở thế hệ hiện đại, nên sẽ không lăn tăn chuyện “Nhà cao cửa rộng con rể ở, tiền để ngân hàng cháu ngoại tiêu”.
 |
Vợ chồng nghệ sĩ Vượng Râu rất hạnh phúc, không phiền lòng chuyện con một bề. |
- Nhưng trang cá nhân của vợ anh, tôi thấy rất nhiều “tâm sự”?
À cô ấy đọc trên mạng, cứ thấy gì hay thì cô ấy lấy về. Nhiều người bảo hay cô ấy ghen, nhưng vợ tôi lại không có tính đó. Tôi là người hay đùa, trong giới còn bảo tôi “đĩ mồm”, đùa mọi người cho vui thôi chứ không có chuyện gạ hay này nọ đâu nhé. Người ta cứ hay đồn, đạo diễn hay gạ diễn viên, cho họ “cơ hội” đổi tình lấy vai.
Tôi thì cũng từng nghe vài trường hợp trong giới nhưng vì tôi không chứng kiến nên không dám phát biểu. Riêng tôi, không bao giờ để vợ phải ghen. Vợ thôi hiền như tên của cô ấy vậy (Thu Hiền - PV) nhưng không vì thế tôi cho phép mình vượt quá giới hạn. Đó là nguyên tắc làm việc.
Tôi có thể bị cả nể trong công việc chứ không dễ dãi. Nghĩa là tôi hay sắp xếp cho các bạn trẻ vào phim của tôi, dù có khi kịch bản không có nhân vật đó cũng không sao, nhưng tôi vẫn cho vào vì muốn tạo cơ hội cho các bạn trẻ. Vợ biết tính tôi nhiệt tình, thương tôi vất vả không hết sao ghen được.
Tình Lê

Vượng 'râu' từng phải rửa bát vì thua cá độ bóng đá
Vượng 'râu' kể lại chuyện bi hài khi cá độ bóng đá với vợ và bị thua.
" alt="Vượng Râu chia sẻ việc sinh con một bề trong các tác phẩm hài"/>
Vượng Râu chia sẻ việc sinh con một bề trong các tác phẩm hài