Tuổi cao, sức giảm

Ngoài việc cơ thể lão hóa, tinh thần của người cao tuổi (NCT) cũng sẽ sa sút theo. Vì thế, NCT dễ rơi vào khủng hoảng tâm lý, thường thấy như: cô đơn, hoài cổ, lo lắng, bi quan... NCT các chức năng vận động, tiêu hóa và tinh thần đều suy giảm và thoái hóa như: mắt nhìn kém, tai nghe kém, mũi ngửi kém, lưỡi không nhạy cảm ảnh hưởng đến ăn ngon miệng. Bên cạnh đó, những bệnh lý khác hay gặp phải như: cao huyết áp, rối loạn tiêu hóa, tai biến… ít nhiều đều liên quan đến chế độ dinh dưỡng hằng ngày của NCT.

Khi đã có tuổi, hàm răng bị hư hỏng, lung lay, thậm chí rụng dần, cơ nhai bị teo sẽ ảnh hưởng đến cắn, nghiền nát thức ăn. Trương lực dạ dày giảm, sức co bóp yếu, dịch nước bọt, dịch vị và các men tiêu hóa giảm cả về số lượng và chất lượng. Đó là những nguyên nhân làm ăn kém ngon miệng, mất cảm giác hương vị của thức ăn. Đồng thời, thức ăn khó tiêu hóa, nhu động ruột giảm dễ gây lên táo bón.

NCT thường ngủ ít, lại đi tiểu nhiều do chức năng thận giảm và khả năng lọc kém (còn 60% so với thời trẻ), chức năng thải độc kém dễ gây ứ trệ các chất độc hại. Vì sợ đi tiểu nhiều, NCT uống nước ít sẽ dẫn đến đi tiểu ít và chất độc hại không thải ra ngoài sẽ không tốt cho sức khỏe.

Mạch máu đàn hồi kém, lòng mạch bị hẹp do lắng đọng những mảng xơ vữa cholesterol, lượng máu lưu thông bị hạn chế dễ dẫn đến bệnh tăng huyết áp và thiểu năng tuần hoàn não, do vậy chế độ ăn của NCT nên hạn chế các thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao.

Xương cơ khớp yếu do mật độ xương giảm, gây loãng xương, người cao tuổi dễ bị gãy xương khi bị va chạm mạnh, nhất là khi bị ngã. Hơn nữa cơ yếu, hoạt động chậm chạp, ít hoạt động, chính vì vậy hệ xương khớp càng yếu.

Do các hệ tim mạch, xương khớp yếu, người cao tuổi dễ mắc bệnh rối loạn thần kinh dẫn đến khả năng tiếp nhận thông tin kém, giảm trí nhớ, hay quên. NTC đôi khi quên cả ăn, uống nước làm cho sức khỏe càng kém hơn, Vì vậy, những người trong gia đình cần chú ý quan tâm, chăm sóc người cao tuổi.

Giảm mức ăn, trước hết là ăn giảm chất đường bột

Nhu cầu năng lượng của người 60 tuổi giảm đi 20%, ở người trên 70 tuổi giảm đi 30% so với người 25 tuổi. Theo khuyến nghị với NCT nhu cầu về năng lượng là từ 1.700 - 1.900 kcal/người/ngày. Năng lượng từ ngũ cốc cung cấp 68%, các chất béo cung cấp 18% và các chất đạm cung cấp 14% tổng nhu cầu năng lượng trong khẩu phần ăn. NCT cần điều chỉnh chế độ ăn để giữ cân nặng vừa phải để chỉ số BMI từ 18,5 - 22,9.

Về chế độ ăn của NCT cần lưu ý những điểm sau:

Cần chia nhỏ bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, tạo không khí vui vẻ thoải mái. Khi ăn cần nhai chậm nhai kỹ thức ăn. nên ăn các thức ăn thực vật như: vừng, lạc, đậu đỗ, rau xanh và hoa quả chín, ăn ít thịt thay vào đó là cá, tôm. Chế biến các món hấp luộc nhừ thay thế các món rán nướng.

Ở đậu, lạc, vừng và cá có nhiều chất đạm và chất dầu giúp đề phòng các bệnh về tim mạch

Nên ăn thay đổi thực đơn thường xuyên, tránh đơn điệu để bữa ăn ngon hơn. Các món ăn chế biến mềm, thái nhỏ, hầm kỹ để phù hợp với hàm răng yếu và dễ tiêu hóa.

Không ăn quá no nhất là vào buổi tối, sau khi ăn xong nên ngồi hoặc đi lại nhẹ nhàng trong vòng 30 phút sẽ giúp dạ dày nhào trộn thức ăn và dễ tiêu.

Ăn giảm: thịt, chất béo, muối

Về chất đạm: nhu cầu protein từ 60 - 70g/ngày, trong đó đạm động vật chiếm 30% tổng số protein. NCT ăn ít thịt, thay vào đó là các thực phẩm giàu can xi như: cá, tôm, cua (100g tép chứa 910mg canxi, 100g cua chứa 5.040mg canxi). Các protein thực vật như đậu đỗ, vừng lạc, đậu phụ vì chúng có nhiều chất xơ giúp thải lượng cholesterol. Hạn chế ăn các thực phẩm có nhiều cholesterol như: nội tạng động vật, óc. Nên ăn ít nhất 3 bữa cá/tuần, 3 quả trứng/ tuần, nên ăn thêm sữa chua (dễ tiêu và có lợi cho tiêu hóa).

Về chất béo: nên ăn cả dầu thực vật và mỡ động vật, tỉ lệ chất béo thực vật chiếm 35% tổng lượng chất béo. Dầu thực vật tốt với người có tăng huyết áp, không có cholesterol và ít axít béo bão hòa (dưới 40%) hơn mỡ động vật.

Ngoài giảm cơm, các cụ cần chú ý giảm thịt, giảm mỡ, giảm đường. Thịt tính bình quân không vượt quá 1,5kg đầu người trong một tháng, mỡ dưới 600g, đường dưới 500g.

Ngoài ra, ăn hạn chế các thực phẩm có hàm lượng muối cao như: các loại dưa cà muối. Hạn chế những đồ ăn, thức uống gây mất ngủ như: cà phê, chè đặc... Hạn chế ăn mặn, lượng muối ăn dưới 150g/người/tháng, vì ăn muối nhiều có liên quan đến bệnh tăng huyết áp.

Ăn thêm đậu, lạc, vừng và cá

Ở NCT, tiêu hóa hấp thụ chất đạm đều kém nên dễ xảy ra tình trạng thiếu chất đạm. Ở đậu, lạc, vừng và cá có nhiều chất đạm, ngoài ra chúng lại có nhiều chất dầu giúp đề phòng các bệnh về tim mạch. Cho nên người cao tuổi nên ăn nhiều món ăn từ đậu tương như: đậu phụ, sữa đậu nành, tào phớ.

Mỗi gia đình nên có một lọ vừng lạc để bổ sung cho bữa ăn hằng ngày. Mỗi tuần ăn 2 - 3 bữa cá. Nên ăn cá nhỏ, kho nhừ hai lửa để ăn được cả xương có thêm canxi đề phòng bệnh xốp xương ở NCT. Đậu, lạc, vừng, cá có tác dụng phòng, chống các bệnh tim mạch; đậu phụ còn có tác dụng phòng chống ung thư.

Nhiều rau tươi, quả chín

NCT cần chú ý ăn nhiều rau để có chất xơ kích thích nhu động ruột, tránh táo bón. Các chất xơ trong rau quả còn có tác dụng như cái chổi quét hết các chất bổ béo thừa đẩy ra theo phân, giúp cơ thể phòng chống bệnh xơ vữa động mạch. Rau tươi, quả chín còn cung cấp các chất dinh dưỡng hết sức quan trọng đối với NCT là các vitamin và chất khoáng. Nhu cầu chất xơ 25g/ngày, đặc biệt là chất xơ hòa tan có tác dụng làm giảm cholesterol và đường máu, nó tốt với người đái tháo đường, tăng huyết áp. NCT thường bị loãng xương và thiếu các vitamin, khoáng chất. Cần ăn các loại rau xanh hoa quả giàu vitamin và khoáng chất, mỗi ngày nên ăn 300g rau xanh và 100g hoa quả.

Uống đủ nước theo nhu cầu

NCT thường uống ít nước do sợ đi tiểu nhiều, mất ngủ. Nước giúp cho tiêu hóa tốt hơn và đào thải các chất cặn bã của cơ thể. Uống từ 1.5 - 2 lít nước/ ngày, cần chủ động uống nước không chờ khát mới uống. Nên uống nước trà xanh tốt cho tim mạch và các loại thức uống có tác dụng an thần như hạt sen, chè ngó sen...

NCT nên sinh hoạt điều độ, ăn, ngủ đúng giờ. Để làm chậm quá trình lão hóa và duy trì cân nặng hợp lý bằng việc tập thể dục nhẹ nhàng hàng ngày. Mỗi buổi sáng dậy vận động 30 phút, trưa nằm nghỉ hoặc ngủ 15 phút, tối nên đi bộ 30 phút giúp ngủ ngon hơn. Đi bộ là cách vận động tốt nhất, phù hợp với NCT và có thể phòng bệnh xơ cứng động mạch và cải thiện tình trạng đau mỏi xương.

Nhu cầu năng lượng của người 60 tuổi giảm đi 20% so với người 25 tuổi

BS. NGUYỄN VĂN TIẾN, Trung tâm GDTTDD - Viện Dinh dưỡng Quốc gia

(Theo SKĐS)

Giảm 500 calo một ngày, một con số đáng mơ ước của nhiều chị em khi giảm cân. Bất cứ ai quan tâm đến vấn đề giảm cân đều hiểu rằng, mấu chốt của việc giảm cân chính là cắt giảm calo thu nạp vào cơ thể. Thế nhưng, để cắt giảm được lượng calo không phải là chuyện dễ dàng. Đó thực sự là một quá trình cần đến lòng kiên trì, hãy cố gắng cắt giảm 500 calo mỗi ngày với những tuyệt chiêu này, không lâu sau, bạn sẽ nhận thấy được hiệu quả giảm cân không ngờ mình nhận lại được.

Tập thói quen di chuyển chân liên tục

Bạn có thể đốt cháy tới 350 calo một ngày chỉ nhờ việc đi lại, di chuyển chân không ngừng khi nghe điện thoại, nhún nhảy theo một giai điệu mà bạn yêu thích… Những di chuyển đơn giản như vậy trên đôi chân cũng rất hữu ích cho công cuộc giảm cân lâu dài của bạn. Thực tế, thói quen tốt này có thể giúp bạn giảm được tới hơn 4kg trong vòng 5 tuần đấy.

Từng bước hạn chế ăn các loại hạt

Đừng dữ trữ quá nhiều loại hạt trong nhà với mục đích ăn vặt. Bạn càng có sẵn chúng trong nhà, bạn sẽ càng ăn nhiều, các nhà nghiên cứu của trường đại học Cornell cho biết.

Các loại hạt chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe tim mạch thế nhưng chúng lại chứa một lượng calo rất cao. Nếu không ăn các loại hạt, bạn sẽ giảm được một lượng calo thu nạp không hề nhỏ. Nếu vẫn không thể cưỡng lại vị thơm ngon của những loại hạt, bạn hãy chọn cho mình những loại hạt chứa ít calo nhất, ví dụ như hạt dẻ cười (2 nắm hạt dẻ cười chỉ chứa khoảng 159 calo) hoặc lựa chọn những loại hạt chưa bóc sẵn vỏ cũng là một cách tốt để hạn chế “năng suất tiêu thụ” của bạn.

Nói “không” với thói quen vừa ăn vừa xem tivi

Theo nghiên cứu từ đại học Massachusetts, khi bạn vừa ăn vừa xem tivi, lượng calo bạn nạp vào có thể tăng thêm 288 calo. Thay cho thói quen không tốt này, bạn nên ăn trên bàn ăn và thay vì xem tivi 1 giờ, bạn hãy dành thời gian đó để đi bộ, bạn sẽ đốt cháy được tới 527 calo.

Cắt giảm lượng nguyên liệu giàu calo trong salad

Như chúng ta vẫn biết, salad là món ăn kèm được chế biến với nguyên liệu chính là rau xanh nên rất tốt cho sức khỏe. Nhưng trong món salad vẫn có một số loại nguyên liệu chế biến kèm với mục đích làm tăng hương vị thơm ngon cho món ăn như: thịt xông khói, bơ, hoa quả sấy khô, nước sốt, caramen…

Đây là các nguyên liệu làm tăng lượng calo món ăn cung cấp. Bạn nên hạn chế những nguyên liệu này khi chế biến món salad và nên lựa chọn những loại rau quả ít calo như: ớt chuông, hành tây hoặc nấm…

Kiểm soát lượng đồ ăn vặt bạn tiêu thụ

Bạn không nên ăn các loại đồ ăn vặt như: snacks, bánh quy… theo gói lớn vì chúng quá hấp dẫn và bạn sẽ quên đi việc chúng không tốt cho sức khỏe và dẫn đến ăn quá đà. Hãy chú ý đến lượng calo bạn sẽ nạp vào khi ăn những thực phẩm này, thậm chí có lúc bạn phải đếm từng miếng và tính toán chính xác lượng calo để đảm bảo không vượt quá giới hạn cho phép.

Ăn ít mỳ ống

Một chén mỳ ống chỉ chứa 220 calo. Nhưng một bữa mỳ ống tại nhà hàng có thể nhiều gấp 480% so với một chén, theo nghiên cứu của đại học New York. Nó có thể chứa tới 1056 calo. Bạn có thể ăn 1 chén mỳ hoặc nếu muốn có thế ăn tới 2 chén bạn vẫn sẽ giảm được 616 calo.

Luôn chọn lựa suất ăn nhỏ hơn những gì bạn muốn

Cố gắng lựa chọn những menu với các “phiên bản nhỏ” của các món ăn, tức là bạn chọn đúng món bạn thích nhưng với lượng ít hơn bạn muốn ăn. Cách làm này có thể giúp bạn tiết kiệm được từng calo một và điều này hoàn toàn tốt cho bạn.

Hạn chế uống nhiều nước trái cây vì nó chứa lượng calo rất lớn

Một cốc smoothie (một thức uống pha trộn từ trái cây) có thể cung cấp hơn 800 calo. Thế nên, thực sự bạn cần xem xét lại nếu bạn đang uống thức uống này vào bữa ăn sáng vài ngày một tuần. Thay vì uống smoothie, bạn có thể sử dụng bột yến mạch với đường nâu, vài lát chuối hay một cốc café đen để thay thế. Bạn sẽ tiết kiệm được hơn 500 calo.

Giảm lượng dầu dùng chế biến các món ăn

Thay vì chiên, rán thức ăn, bạn có thể lựa chọn chế biến nó bằng cách hấp hoặc luộc, bạn sẽ tiết kiệm được 124 calo cho mỗi muỗng canh dầu ăn. Ngoài ra, bạn cũng có thể chú ý cắt giảm lượng dầu trộn cuối cùng vào món ăn như dầu húng quế hay dầu tỏi, bạn sẽ giảm được 40 calo cho mỗi muỗng café loại dầu này.

Ngủ đủ giấc

Việc thức khuya có thể khiến bạn ăn thêm bữa phụ, nghiên cứu mới của trường đại học Chicago đã chỉ ra điều này. Những người chỉ ngủ 5 tiếng rưỡi thường ăn vặt nhiều hơn vào ban ngày. Vì vậy, hãy ngủ đủ giấc (8 tiếng một ngày) và bạn có thể cắt giảm được hơn 1000 calo.

Ghi nhớ một số thủ thật giúp no lâu

Với bữa sáng, bạn có thể ăn 2 quả trứng luộc hoặc hấp (bạn sẽ cảm thấy no hơn và ăn ít hơn khoảng hơn 400 calo trong các bữa ăn khác trong ngày). Trước khi ăn trưa hoặc tối, bạn hãy ăn một chén súp ít calo (Bạn sẽ ăn giảm được khoảng 134 calo cho mỗi bữa ăn) và cắt giảm được tổng cộng 684 calo trong một ngày.

Uống đồ uống không đường

Một cốc trà thêm nước trái cây có thể chứa hơn 400 calo. Trà ngọt không tốt hơn mấy so với nước soda. Thế nên, bạn nên uống những loại nước không đường, với thói quen này, mỗi ngày bạn có thể giảm được hơn 400 calo.

“Lắng nghe” dạ dày của bạn để chỉ ăn đủ no

Hãy “lắng nghe” để nhận biết cảm giác đủ no, khi ấy, bạn không nên tiếp tục ăn. Chú ý đến cảm giác no bụng của bản thân chứ đừng nhìn vào lượng thức ăn còn lại trên bàn ăn, bạn sẽ giảm được 500 calo một ngày.

Kiểm soát khẩu phần ăn với một món ăn

Một khẩu phần tôm chiên bột có thể cung cấp 350 calo cho bạn nhưng bạn sẽ làm gì khi trước mặt bạn có đến 4 phần? Hãy chia 3 khẩu phần kia cho những người xung quanh và bạn đã giảm được 1,050 calo rồi đấy.