Thực sự, giáo dục chuyên nghiệp rất quan trọng. Nó không chỉ là sự kế thừa, phát triển, đảm bảo những kinh nghiệm, tri thức của tổ tiên loài người giao lại cho thế hệ tương lai. Các bạn có biết "thành quả kinh tế" của mỗi người chính là sự tổng hợp từ "tư liệu sản xuất (vốn, nguồn lực... cho sản xuất) và phương thức sản xuất (trình độ khai thác, vận hành, quản lý...). Ở đâu đó vẫn có nhiều vùng lạnh thổ, quốc gia rất giàu tài nguyên, nguồn lực, vốn... như ở châu Phi, hay một số nước trong khu vực chúng ta, nhưng lại để người dân sống rất khổ cực, nghèo khổ, không phát triển được. Vậy họ phạm phải điều gì vậy?

Thứ họ thiếu chính là "trình độ vận hành, quản lý" hiệu quả, hiện đại. Đây chính là mục tiêu của giáo dục nói chung và giáo dục chuyên nghiệp nói riêng. Ngày nay, đa số công việc của loài người hiện tại là hoạt động theo mô hình cộng sinh, kế thừa... Tất cả sản phẩm của chúng ta làm ra, cung cấp cho thị trường không phải là thành quả của riêng ta mà là nhờ tri thức, đóng góp của nhân loại, cộng đồng trong đó. Ví dụ, một nông dân chế tạo một chiếc máy gieo hạt đã kế thừa rất nhiều thành quả của nền khoa học cơ bản về cơ khí, tự động hóa, hóa chất như xăng dầu, vật lý (điện), sinh học (cây, con giống)...

Hay một bà bán bánh mỳ cũng phải thừa kế rất nhiều từ thành tựu khoa học khi bột làm bánh là thành quả của nền sản xuất khoa học giống cây, máy xay bột... và đặc biệt là thị trường được xây dựng trên cơ sở mật độ dân số đông đảo từ nền khoa học xây dựng (nhà lầu trên cao mới có thể quần tụ đông đảo), thành quả của giáo dục (nhờ đó khách hàng của bà mới có thu nhập cao để ăn bánh mỳ)...

Một ví dụ khác, một lập trình viên không học đại học nhưng anh ta cũng phải tự học bằng giáo trình hoặc sách vở được viết ra bởi những người có học, có bằng cấp hoặc các chuyên gia trong lĩnh vực đó. Ngôn ngữ lập trình anh ta học cũng phải được tạo ra bởi những cái đầu rất "có học", có giáo dục bài bản...

>> Bà bán xôi giỏi hơn cử nhân đại học?

Cuộc cạnh tranh về phương thức sản xuất rất khốc liệt khi mà nhiều bí mật công nghệ được liệt vào hàng bí mật cấp quốc gia, được bảo hộ với nhiều công thức bí truyền... Cũng có những thành tựu khoa học được chia sẻ sau thời gian khai thác bản quyền hết hạn, nhưng để làm chủ chúng không phải dễ với một loạt yêu cầu được đặt ra, thậm chí mất nhiều năm trời, nhiều thế hệ để tiếp thu, vận hành.

Tôi chưa thấy một công ty nào chuyên về lao động trí tuệ cao cấp lại tự đăng tuyển rằng "không cần ứng viên tốt nghiệp đại học, bằng cấp..." cả. Nhưng có nhiều công ty đã đăng tuyển với yêu cầu là "phải có bằng đại học". Rõ ràng, trong sự khan hiếm nguồn lực lao động ở một mức độ nào đó, nhiều công ty đã từ bỏ chính sách tuyển dụng bắt buộc là "phải có bằng đại học", nhưng điều đó không có nghĩa người lao động "không cần bằng cấp". Thực ra, các công ty đó chỉ đang mở rộng cơ hội, tập hợp tuyển dụng để ngoài việc có những ứng viên có bằng cấp thì vẫn có thể tuyển những ứng viên không bằng cấp nhưng lại có thể vận hành công việc hiệu quả.

Giống như trong Tiếng Anh, chúng ta có các quy tắc và bất quy tắc. Bất quy tắc chỉ là cách chúng ta thêm vào, bổ sung cho tính hoàn thiện của một số quy tắc, chứ người ta chưa bao giờ dùng "bất quy tắc" để phủ nhận hoàn toàn giá trị của "quy tắc". Giáo dục cũng vậy, vẫn còn đó những điểm chưa hoàn thiện, những góc khuất... nhưng khi chúng ta nêu ra là để bổ sung các giải pháp, tìm cách khắc phục và hoàn thiện, chứ không phải vì những "góc khuất" ấy mà gạt bỏ toàn bộ thành quả của nền giáo dục chuyên nghiệp (trong khi nhiều thế hệ đã chứng minh hiệu quả).

Việc vài người lấy ví dụ một số trường hợp thành công nhờ "tự học" để cổ xúy bỏ học, phủ nhận vai trò của nền giáo dục chuyên nghiệp là một suy nghĩ không có tính logics, tự huyễn hoặc bản thân mà thôi. Họ chỉ tự tôn thờ sự thành công của cái tôi mà phủ nhận thành công của những người khác. Do đó, tôi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục chuyên nghiệp, giáo dục bài bản, tuy rằng nó không hoàn thiện, còn nhiều khuyết điểm, góc tối.

Tự học là một phẩm chất tốt nhưng nó phải là kế thừa, bổ sung cho giáo dục chuyên nghiệp chứ chưa bao giờ là một giải pháp thay thế. Các bạn có thể thấy sự khác biệt rất lớn nếu quan sát sự chênh lệch giáo dục chuyên nghiệp giữa thành phố và nông thôn, cũng như thành quả mà chúng tạo ra khác biệt đến thế nào.

Vu Minh Tri

>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.

Những gốc hồng tặng mẹ

Những ngày giãn cách, Nguyễn Việt Anh (SN 1992, ngụ tỉnh Đắk Lắk) có nhiều thời gian hơn để đắm chìm trong sắc hoa rực rỡ của trang trại hoa hồng rộng lớn. Trong không gian sực nức hương hoa, Việt Anh nhớ về những ngày đầu “vật lộn” với 300 gốc hồng được anh mua về từ các nơi.

Việt Anh nói, anh thích trồng cây, trồng hoa từ nhỏ nhưng chẳng có đủ thời gian để chăm. Những năm xa nhà làm ăn, anh vẫn hay gửi tặng mẹ những gốc hoa hồng vào mỗi dịp lễ, Tết. Mỗi lần được con trai tặng hoa, mẹ Việt Anh lại đem trồng, chăm sóc.

Trang trại có khoảng 10.000 gốc với 300 giống, loài hoa hồng khác nhau.

Năm tháng trôi qua, những gốc hoa Việt Anh tặng ngày nào đã trở thành vườn hồng rực rỡ sắc màu. “Nhìn vườn hồng của mẹ tôi, ai cũng mê mẩn, xuýt xoa. Nhiều người còn đến hỏi mua hoa. Thấy vậy, tôi nảy ra ý định trồng hoa hồng để bán”, Việt Anh chia sẻ.

Giữa năm 2018, sau khi “lận lưng” ít kinh nghiệm trồng hoa từ những lần rong ruổi khắp các vườn hoa hồng Nam, Bắc, Việt Anh quyết định mua 300 gốc hoa về trồng trên 3000m2 đất đi thuê. Việt Anh chủ yếu mua các giống hồng từ các tỉnh phía Bắc vì cây cho hoa to, đẹp và đã thích nghi với khí hậu Việt Nam.

Hoa hồng được Việt Anh mua từ khắp các tỉnh thành trong nước và nhập về từ nước ngoài.

Dẫu vậy, những ngày đầu lập nghiệp, Việt Anh vẫn vấp phải nhiều chướng ngại. Hồng ốm yếu, còi cọc, cho hoa bé tí, nhạt màu, sâu bệnh thậm chí chết cây. Giai đoạn ấy, chàng trai trẻ gần như chỉ ở ngoài vườn.

Anh vùi mình trong những bụi hoa, loay hoay, mê mải với vô số thử nghiệm mới của mình. Việt Anh kể: “Lúc nào tôi cũng ở ngoài vườn. Nắng thì đội nón lá, mưa thì choàng áo mưa, bất chấp thời tiết mà ra chăm cây”.

Với diện tích 18.000m2 nơi đây được nhận định là một trong những trang trại hoa hồng lớn nhất tỉnh Đắk Lắk.

“Tôi cứ loay hoay ngoài vườn thử nghiệm các công thức, phun các loại thuốc rồi bỏ thời gian theo dõi xem sau khi sử dụng các loại thuốc cây có thay đổi gì hay không. Rồi tôi lặn lội đến các vườn khác để học tập, tự mày mò, xin kinh nghiệm trên các hội nhóm yêu thích hoa hồng”, Việt Anh kể thêm.

Từ bỏ công việc văn phòng để về làm vườn, Việt Anh chưa quen mưa nắng, công việc nặng nhọc của nhà nông. Thế nên, nhiều hôm anh mệt lả, ngồi nghỉ dưới gốc hoa cũng có thể ngủ ngon lành. 

Nơi đây có những gốc hồng cổ thụ, thân to, giá trị lớn.

Việt Anh nói, công việc tuy nặng nhọc nhưng chưa bao giờ anh cảm thấy nản lòng. Thay vào đó, anh nhận về niềm hạnh phúc khi được tự tay chăm loài hoa mình say mê từ thuở bé.

Cuối cùng, những tháng ngày quên ăn, quên ngủ tại vườn cũng đem về cho anh những "trái ngọt" đầu tiên. Những bụi hồng của Việt Anh không còn sâu bệnh, cho hoa to, đều, đậm màu. Anh cũng cải tạo được đất vườn tơi xốp, khuất phục hầu hết các loại nấm bệnh hại cây.

Loài hoa hồng trắng hiếm gặp có mặt tại trang trại của Việt Anh.

Trang trại 10.000 gốc hồng 

Tuy vậy, khi Việt Anh tự tin có thể bán hoa, cây trong vườn để thu về lợi nhuận cũng là lúc anh phát hiện mình thua lỗ.

Việt Anh kể, do vườn nằm ở vị trí ít người biết đến nên việc bán hồng không hiệu quả. Trong khi đó, hàng tháng, anh đều phải trả tiền nhân công chăm sóc vườn, tiền phân, thuốc, điện nước…

Hầu như quanh năm, trang trại ngập tràn hương, sắc hoa hồng.

Không chịu thua, Việt Anh mở rộng vườn, nhập thêm nhiều giống hồng ngoại, hồng cổ quý, hiếm gặp về thuần dưỡng, chăm sóc. Tự tin có thể sống được nhờ nghề trồng hoa hồng, Việt Anh vay vốn thuê thêm mảnh đất, lập vườn hoa với 300 giống hồng nội, ngoại nhập khác nhau.

Những gốc hồng hiếm gặp cho hoa to, rực rỡ, sực nức mùi hương khiến khu vườn sớm thu hút được một lượng khách hàng nhất định. Việc kinh doanh hoa của chàng trai trẻ bắt đầu có sự chuyển biến. Từ đây, mỗi tháng Việt Anh thu về từ 50-60 triệu đồng từ vườn hoa hồng của mình.

Trang trại trở thành nơi ngắm hoa, check-in ưa thích của giới trẻ.

Đầu năm 2021, Việt Anh lại thuê thêm đất, biến vườn hồng của mình thành trang trại hoa hồng rộng 18.000m2 với trên 10.000 gốc dạng thân gỗ, cây bụi và dây leo. Anh cũng lên ý tưởng và tự tay thiết kế trang trại hoa của mình thật bắt mắt với những tiểu cảnh, đường hoa, mái vòm hoa hồng… rực rỡ sắc màu.

Đặc biệt, nơi đây có những cây hoa hồng đào cổ, tuổi đời từ 30-40 năm. Những gốc hồng này thân to, hoa sai, màu đẹp, hiếm gặp nên có giá từ vài chục triệu đến trên 100 triệu đồng. Sau khi được mở rộng, trang trại hoa hồng của Việt Anh trở thành nơi ngắm hoa, chụp ảnh miễn phí của người dân phố núi.

Tuy nhiên, do dịch bệnh, trang trại đang đóng cửa. Mỗi ngày, Việt Anh đều ra trang trại chụp ảnh, lưu giữ lại những chùm hoa hồng đẹp nhất.

Vài tháng nay, dịch bệnh phức tạp, hoạt động kinh doanh hoa hồng của Việt Anh đình trệ. Tuy vậy, Việt Anh vẫn bình tĩnh và sống chậm trên chính trang trại bát ngát hoa hồng của mình. Mỗi sáng thức dậy, anh chìm đắm vào hương hoa quyện trong sương sớm.

Xong bữa sáng, Việt Anh ra vườn tưới nước, nhổ cỏ, trồng hoa. Chiều, anh cuốc đất, bón phân, trị sâu bệnh… Những ngày này, thời gian của anh cứ nhẹ nhàng trôi qua với những cánh hồng.

Một ngày của Việt Anh nhẹ nhàng trôi qua cùng những cánh hồng.

“Tôi yêu hoa hồng kiêu sa và cho hoa mỗi tháng. Trồng và chăm sóc hoa hồng đã trở thành đam mê của tôi. Và, tôi luôn cảm thấy hạnh phúc khi được sống trọn với đam mê của mình”, Việt Anh chia sẻ.

Bài: Nguyễn Sơn

Ảnh: Nhân vật cung cấp

Vườn hồng ở hàng rào tuyệt đẹp của vợ chồng Việt tại Nhật

Ở trong khu dân cư nhà xây sát nhau, chị Thủy tận dụng hàng rào để trồng đủ các loại hoa hồng. Một năm sau, cây nào cũng cho hoa trĩu cành.