Nhắc tới Đường Lên Đỉnh Olympia những mùa đầu tiên, chắc hẳn cái tên Nguyễn Thành Vinh đã không còn xa lạ với khán giả hâm mộ chương trình. Thành Vinh từng dành 2 năm học tại Đức theo chương trình hỗ trợ các nhà nghiên cứu trẻ, sau đó trở về Australia nghiên cứu và giảng dạy bộ môn Hóa học tại ĐH Curtin, TP.Perth.

Cùng với cuốn Văn hóa tín ngưỡng Việt Nam(đồng tác giả), tác phẩm này tiếp nối công việc biên khảo về tín ngưỡng của người Việt từ thời dựng nước với khái niệm thờ: Trời, Đất, Tổ tiên. Bắt đầu từ những niềm tin dân gian, trải qua sự giao thoa văn hóa với các tôn giáo lớn từ ngoại quốc (Nho, Phật, Lão, Công giáo), chúng ta đã có sự tiếp thu và chọn lọc, tạo nên một nền văn hóa tín ngưỡng mang bản sắc riêng.

Trong cố gắng truy nguyên về tận nguồn cội, tác giả quay về phân tích nền tảng của văn hóa tín ngưỡng Việt Nam, đó là chữ Ơn: Ơn trời, Ơn môi trường sống, Ơn tha nhân (Thiên - Địa - Nhân). Mối tương quan Thiên - Địa - Nhân bao hàm vũ trụ quan và nhân sinh quan.

Cấu trúc cuốn sách gồm ba phần, hai phần lớn nhất tập trung phân tích rõ nhân sinh quan và vũ trụ quan trọng đời sống tâm linh của người Việt, thể hiện qua các phong tục, tập quán cụ thể, ăn sâu vào nếp sống người dân Việt như tục để tang - giỗ; quan niệm và cách ứng dụng phong thủy; tục cúi chào - vái lạy; thờ Táo quân, treo câu đối, tảo mộ, thờ kính tổ tiên, mừng tuổi ngày Tết; tục cúng giao thừa... Trong đó, các phong tục đón Tết đón Xuân và mừng năm mới chiếm một phần quan trọng, vì gói ghém trong những nghi lễ là tầng tầng lớp lớp những niềm tin và quan niệm truyền thống.

Đi vào từng tục lệ, tác giả sẽ phân tích từ khái niệm cho đến thực hành. Trong khái niệm, người viết sẽ giải nghĩa tầm nguyên từ chiết tự chữ Hán, rồi tham khảo vô số các nguồn từ điển và sử liệu phong phú trong và ngoài nước (dã sử,Đại Việt Sử ký Toàn thư..), các truyện cổ và kho tàng ca dao tục ngữ dân gian. Điều này giúp người đọc hiểu được cặn kẽ nguồn gốc và ý nghĩa của các tập tục. Sang phần thực hành, tác giả ghi rõ cách thực hiện nghi thức và nghi lễ đó theo truyền thống dân tộc, dựa vào tư liệu là bài thơ, bài viết trong sách, báo, tạp chí xưa (Đông Dương tạp chí, báo Ngày Nay...).

Sự phong phú của các nguồn tài liệu, sự tỉ mỉ trong việc phân tích tầm nguyên, sự chi tiết trong những mô tả, sự cần mẫn trong việc đối chiếu... góp phần làm nên giá trị của cuốn Thực hành văn hóa tín ngưỡng Việt Nam.

Bên cạnh tư liệu văn bản, tư liệu hình ảnh cũng chiếm một phần lớn, minh họa trực quan và sinh động tất cả những yếu tố như: chữ Hán (khái niệm), tranh ảnh dân gian, hình ảnh các món đồ được sử dụng trong phong tục, cách thức thực hiện phong tục... Các hình ảnh góp phần quan trọng trong phần lý giải về phong thủy, giúp độc giả thấy rõ yếu tố phong thủy trong kiến trúc triều đình nhà Nguyễn, kiến trúc dân gian... với hình chụp toàn cảnh và hình cận cảnh từng chi tiết. Mỗi hình đều có chú thích kỹ lưỡng về từng bộ phận của một công trình kiến trúc.

Thực hành văn hóa tín ngưỡng Việt Namlà cuốn sách biên khảo cặn kẽ, với bề dày tư liệu, văn hóa và kinh nghiệm, được thực hiện bởi một nhà nghiên cứu tâm huyết. Tác phẩm góp phần làm phong phú thêm Tủ sách Triết học phương Đôngcủa NXB Trẻ và là tư liệu quý giá cho độc giả tìm hiểu về cội nguồn tín ngưỡng của người Việt.

Đây là một kho tàng để các thế hệ mai sau có điều kiện hiểu sâu hơn về lễ nghi, thờ cúng, phong tục tập quán tự ngàn xưa của dân tộc Việt vẫn được lưu truyền và phát triển cho đến ngày nay.

Nhà phê bình Hoàng Tuấn Công đã có bài viết phản ánh cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt của PGS.TS Hà Quang Năng và thạc sĩ Hà Thị Quế Hương có rất nhiều lỗi sai chính tả. Ông nhặt ra hơn 40 lỗi là các từ không chuẩn chính tả và sau đó còn nhặt thêm "sạn" ở một bài viết khác.

'Từ điển chính tả' bị sai chính tả.

Những lỗi sai mà nhà phê bình Hoàng Tuấn Công như: bánh dày (từ đúng là 'bánh giầy'), bơi chải (từ đúng là 'bơi trải'), chầy chật (từ đúng là 'trầy trật'), chỉnh chu (từ đúng là 'chỉn chu'), xung công (từ đúng là 'sung công'), dằng xé (từ đúng là 'giằng xé'), dày trông mai đợi (thành ngữ 'đúng là rày trông mai đợi')…

Bà Hồng Nga - Phó giám đốc Nhà xuất bản ĐH Quốc Gia Hà Nội, cho biết cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt đã chính thức bị nhà xuất bản quyết định tạm đình chỉ phát hành vào hôm 10/6.

Lý do tạm đình chỉ phát hành là cuốn sách "đang có nhiều tranh cãi chưa ngã ngũ từ độc giả, có nhiều vấn đề cần mổ xẻ", nhà xuất bản tạm đình chỉ phát hành để có thêm những trao đổi với các tác giả và tham vấn thêm ý kiến của các nhà chuyên môn khác, "chứ không phải chỉ chạy theo dư luận".

Bà Hồng Nga cho biết thêm, khi biên tập cuốn sách này, nhà xuất bản đã có sự làm việc nghiêm túc, cẩn trọng, cũng đã nhìn thấy những từ không chuẩn chính tả được đưa vào trong sách như ông Hoàng Tuấn Công chỉ ra trên báo chí những ngày qua, "chứ không phải không nhìn thấy".

PGS-TS Hà Quang Năng, chủ biên cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt chia sẻ: "Muốn phán xét phải hiểu nguyên tắc, mục đích biên soạn của chúng tôi. Tôi không coi những cái đó là sai vì ngay mục đích, nguyên tắc khi biên soạn cuốn sách tôi đã ghi rõ là chúng tôi cung cấp một hệ thống những từ ngữ được dùng trong tiếng Việt hiện nay trong đó có cả những dạng chuẩn lẫn những dạng chưa chuẩn nhưng vẫn được dùng. Tôi đã tuyên bố rõ trong lời giới thiệu". 

"Chính tả là chuẩn mực hóa ngôn ngữ về mặt văn tự… Nhưng do sự phát triển không đồng đều các tầng chức năng của tiếng Việt hiện nay, các quy tắc chính tả cũng cần phải có những dung sai nhất định trong tham chiếu với các vùng chức năng khác nhau. Ngay chính tả cũng cần một thái độ bao dung đa chuẩn mực", PGS.TS Hà Quang Năng viết trong lời giới thiệu.

Theo tác giả, sự cần thiết của việc chuẩn chính tả dù đã được bàn luận từ lâu nhưng luôn luôn là vấn đề thời sự đối với bất cứ ngôn ngữ nào trên thế giới.

Với tiếng Việt, vẫn còn nhiều vấn đề tồn đọng, khúc mắc trong chuẩn hóa chính tả cần phải được giải quyết. Vẫn còn nhiều những sự khác biệt, dị biệt về cách viết một từ hay một thuật ngữ được phơi bày trên các mặt báo, trên các thông báo của các cơ quan nhà nước và ngay trong cả các từ điển tiếng Việt hay từ điển song ngữ Việt - nước ngoài.

Vì vậy, cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt được biên soạn nhằm cung cấp các dạng chính tả chuẩn của các từ ngữ thông dụng theo chính âm và chính tả tiếng Việt, đồng thời cũng chỉ dẫn những dạng chính tả không chuẩn nhưng vẫn được sử dụng.

Xung quanh những lùm xùm về cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt này chia sẻ với VietNamNet, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông khẳng định đã nắm được thông tin. Lãnh đạo Cục Xuất cho biết ngay trong hôm nay, 12/6, Cục sẽ gửi công văn cho NXB ĐHQG Hà Nội yêu cầu báo cáo về cuốn sách này.

"Nếu cuốn sách có những lỗi như báo chí phản ảnh thì cục sẽ đề nghị NXB thu hồi triệt để cuốn sách này vì trước đó, NXB cũng đã đình chỉ phát hành rồi. Thứ 2, chúng tôi sẽ yêu cầu NXB kiểm điểm và làm rõ trách nhiệm cá nhân và để rút kinh nghiệm. Thứ 3 là rút kinh nghiệm trong toàn ngành đối với các loại sách công cụ nói riêng làm sao đảm bảo sách tốt nhất, đảm bảo tính khoa học, khách quan.

Về phía Cục Xuất bản cũng sẽ rút kinh nghiệm là đối với một số loại sách như từ điển, từ điển chính tả thì Cục phải yêu cầu NXB làm việc kỹ hơn, có ý kiến của các nhà chuyên môn. Rút kinh nghiệm trong toàn ngành, với các đơn vị tham gia xuất bản sách từ điển...", ông Nguyễn Nguyên khẳng định.

Tình Lê

'Đất và người' qua trang viết của NSND Đào Trọng Khánh

Ngày 10/6, tại Hà Nội, Nhà xuất bản Hội Nhà văn ra mắt bạn đọc cuốn sách Đất và người của đạo diễn - NSND Đào Trọng Khánh.