Ở Việt Nam, ngay từ cấp hai, học sinh đã phải học cách giải phương trình hai biến, ba biến, đạo hàm, tiên đề Euclid... Sang đến cấp ba, các em đã phải biết giải tích, Cauchy, định lý Glause, dùng tích phân tính diện tích các mặt cắt không chuẩn... Rõ ràng, khối lượng kiến thức mà học sinh phổ thông ở Việt Nam phải lĩnh hội là quá lớn, nhất là khi so với nước ngoài.

Sự thật ở các nước có nền giáo dục phát triển trên thế giới, người ta chú tâm phát triển tính cách của trẻ, tự do cho trẻ học nhạc, thể thao, tham gia các hoạt động xã hội, vui chơi, tự phát triển theo bản ngã của cá nhân... Cũng vì thế mà nhiều khi lên đến đại học, nhiều học sinh nước ngoài mới biết đến khái niệm đạo hàm, tích phân, Cauchy, giải phương trình bậc hai, ba bằng đạo hàm... - những thứ mà trẻ cấp hai ở Việt Nam đã phải học rồi.

>> Trẻ lớp 1 phải học thuộc lòng bảng cộng, trừ

Thực tế này trả lời cho thắc mắc của nhiều người rằng tại sao học sinh Việt khi sang nước ngoài du học đều trở nên vượt trội so với bạn bè các nước. Thậm chí, không ít em còn nhanh chóng trở thành "thần đồng" dù thời gian học trong nước cũng không quá nổi bật. Đơn giản vì các em được học sớm, học trước, nên khi gặp lại những kiến thức đó ở bậc đại học tại nước ngoài, mọi thứ bỗng trở nên đơn giản hơn rất nhiều.

Tôi nhớ năm mình sang Australia làm việc, có quen một anh Việt kiều có con đang học cấp hai bên đó. Bữa đó, bé gặp một bài toán được cho là rất khó, không thể nào giải được. Biết tôi cũng có chút kiến thức chuyên ngành về Toán học nên bố đứa bé có nhờ tôi giúp giải hộ. Ban đầu, tôi cứ nghĩ là bài tập khó lắm, nên cũng chỉ ậm ừ, không dám khẳng định sẽ làm được. Nhưng đến khi đọc đề, tôi mới té ngửa, hóa ra đây chỉ là một bài nghịch đảo phân số cơ bản - kiến thức mà học sinh ở Việt Nam đã được học từ cấp tiểu học.

Kể một dẫn chứng như vậy để các bạn thấy rằng, chẳng có gì lạ khi trẻ Việt Nam sang nước ngoài có thừa năng lực để học vượt lớp, vượt cấp. Hầu hết con bạn bè tôi khi đi du học chỉ phải lo về vốn Tiếng Anh mà thôi, còn các môn tự nhiên thì nói thật, học sinh Việt đủ sức làm "trùm" ở cả cấp hai, cấp ba tại trời Tây. Nhiều em còn thường xuyên được giáo viên bản xứ mời làm "mentor" (người hướng dẫn) để dạy kèm các bạn kém hơn trong lớp. Nhưng thử hỏi, những điều đó có đáng để chúng ta tự hào?

Demy Nguyen

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.

Nhân đọc bài viết "Người Việt kể chuyện học vượt lớp ở nước ngoài", tôi nhận thấy một thực tế phía sau sự tự hào về những du học sinh Việt vượt trội sau khi ra nước ngoài. Đó là việc giáo dục trong nước đang dạy và huấn luyện học sinh Việt trở thành những siêu nhân.

Ở Việt Nam, ngay từ cấp hai, học sinh đã phải học cách giải phương trình hai biến, ba biến, đạo hàm, tiên đề Euclid... Sang đến cấp ba, các em đã phải biết giải tích, Cauchy, định lý Glause, dùng tích phân tính diện tích các mặt cắt không chuẩn... Rõ ràng, khối lượng kiến thức mà học sinh phổ thông ở Việt Nam phải lĩnh hội là quá lớn, nhất là khi so với nước ngoài.

Sự thật ở các nước có nền giáo dục phát triển trên thế giới, người ta chú tâm phát triển tính cách của trẻ, tự do cho trẻ học nhạc, thể thao, tham gia các hoạt động xã hội, vui chơi, tự phát triển theo bản ngã của cá nhân... Cũng vì thế mà nhiều khi lên đến đại học, nhiều học sinh nước ngoài mới biết đến khái niệm đạo hàm, tích phân, Cauchy, giải phương trình bậc hai, ba bằng đạo hàm... - những thứ mà trẻ cấp hai ở Việt Nam đã phải học rồi.

>> Trẻ lớp 1 phải học thuộc lòng bảng cộng, trừ

Thực tế này trả lời cho thắc mắc của nhiều người rằng tại sao học sinh Việt khi sang nước ngoài du học đều trở nên vượt trội so với bạn bè các nước. Thậm chí, không ít em còn nhanh chóng trở thành "thần đồng" dù thời gian học trong nước cũng không quá nổi bật. Đơn giản vì các em được học sớm, học trước, nên khi gặp lại những kiến thức đó ở bậc đại học tại nước ngoài, mọi thứ bỗng trở nên đơn giản hơn rất nhiều.

Tôi nhớ năm mình sang Australia làm việc, có quen một anh Việt kiều có con đang học cấp hai bên đó. Bữa đó, bé gặp một bài toán được cho là rất khó, không thể nào giải được. Biết tôi cũng có chút kiến thức chuyên ngành về Toán học nên bố đứa bé có nhờ tôi giúp giải hộ. Ban đầu, tôi cứ nghĩ là bài tập khó lắm, nên cũng chỉ ậm ừ, không dám khẳng định sẽ làm được. Nhưng đến khi đọc đề, tôi mới té ngửa, hóa ra đây chỉ là một bài nghịch đảo phân số cơ bản - kiến thức mà học sinh ở Việt Nam đã được học từ cấp tiểu học.

Kể một dẫn chứng như vậy để các bạn thấy rằng, chẳng có gì lạ khi trẻ Việt Nam sang nước ngoài có thừa năng lực để học vượt lớp, vượt cấp. Hầu hết con bạn bè tôi khi đi du học chỉ phải lo về vốn Tiếng Anh mà thôi, còn các môn tự nhiên thì nói thật, học sinh Việt đủ sức làm "trùm" ở cả cấp hai, cấp ba tại trời Tây. Nhiều em còn thường xuyên được giáo viên bản xứ mời làm "mentor" (người hướng dẫn) để dạy kèm các bạn kém hơn trong lớp. Nhưng thử hỏi, những điều đó có đáng để chúng ta tự hào?

Demy Nguyen

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.

Cả đời nghĩ về nhiếp ảnh

“Nói chung tôi yêu nghệ thuật nhưng tôi chỉ viết về nhiếp ảnh. Tôi đã nhìn nó và nghĩ về nó gần như suốt cuộc đời mình”, Aletti chia sẻ trên tạp chí Vanity Fair.

“Cha tôi là một nhiếp ảnh gia nghiệp dư, nhờ vậy tôi lớn lên trong một căn phòng rửa ảnh trên gác mái. Chúng tôi có rất nhiều cuốn US Camera, những tuyển tập ảnh đẹp nhất trong năm, từ thương mại đến ảnh nghệ thuật”, ông cho biết thêm.

Nơi Vince Aletti sống cũng là một không gian nghệ thuật. Hiện nay, căn hộ của ông tại East Village chứa hơn 10.000 cuốn sách và tạp chí được xếp gọn gàng. Viết bài phê bình, tổ chức triển lãm tại Trung tâm Nhiếp ảnh Quốc tế, biên tập sách nghệ thuật, ông biến niềm đam mê nhiếp ảnh trở thành nghề nghiệp chính sau khoảng 2 thập kỷ viết về âm nhạc.

“Trước khi viết về nhiếp ảnh, tôi là nhà phê bình nhạc rock được 20 năm. Tôi viết về âm nhạc cho nhiều tạp chí khác nhau, bao gồm cả Rolling Stonevà Creem. Dần dần, tôi bắt đầu theo dõi các cuộc triển lãm nhiếp ảnh tại The Village Voice, sau đó trở thành nhà phê bình nhiếp ảnh chính và biên tập viên nghệ thuật của họ. Sau đó, tôi chuyển sang The New Yorkervà viết đánh giá triển lãm hàng tuần”, ông kể lại quá trình chuyển đổi sự nghiệp.

Phê bình dưới góc nhìn khán giả

Trước khi nhận giải thưởng tại AIPAD 2024, Aletti có cuộc trao đổi với với Vanity Fair về giai đoạn đầu trong sự nghiệp cùng với 30 năm tiếp theo ông dành để viết bài đánh giá nhiếp ảnh và niềm đam mê sách, tạp chí.

Khi được hỏi về những người dẫn dắt trên con đường phê bình âm nhạc, Vince Aletti đề cập đến một số tên tuổi lớn bao gồm Richard Goldstein, Bob Christgau, Lester Bangs và Jon Landau.

Ở họ, ông học được cách phê bình dưới góc độ một khán giả thay vì chuyên gia và áp dụng điều đó cả trong sự nghiệp sau này. “Tôi không cố ra lệnh. Tôi khuyến khích mọi người đến xem các chương trình đang diễn ra và nghĩ về chúng”.

Aletti xác nhận có mối quan hệ thân thiết với Peter Hujar, nhiếp ảnh gia người Mỹ nổi tiếng với những bức chân dung đen trắng. “Ông ấy dạy tôi cách nhìn nhận mọi thứ. Tôi thấy thú vị khi cố gắng đoán Peter đang tập trung nhìn vào điều gì mà bản thân mình không nhận ra”, Aletti cho biết.

Nói về phê bình nhiếp ảnh, khi Aletti viết cho tạp chí The Voice, ông thường thực hiện những bài viết dài, thông qua các cuộc trò chuyện với nhiếp ảnh gia, nhiều người ở giai đoạn đầu sự nghiệp.

Ông quan tâm đến cách họ xoay sở với công việc. “Tôi nghĩ chúng ta đều hiểu rằng nghệ thuật không xuất phát từ một nơi cao quý nào đó, nó đến từ quá trình làm việc chăm chỉ, đôi khi gặp nhiều trở ngại”, ông nói thêm.

Sưu tập sách, tạp chí vì mê… ảnh bìa

Cũng trong cuộc trao đổi với Vanity Fair, Vince Aletti để lộ sở thích sưu tầm sách, tạp chí. Phòng khách của ông chất đầy những ấn phẩm mua trong vòng 4 tháng qua trên eBay. Gần đó là những chồng sách, tạp chí vừa mới sưu tập hoặc dự định đọc lại.

“Nhiều khi tôi mua tạp chí vì bị ấn tượng bởi bức ảnh bìa. Chúng sẽ nằm trên đỉnh một chồng sách trong thời gian ngắn trước khi bị những quyển khác phủ lên”, ông cho biết.

Chỉ riêng bộ sưu tập tạp chí thời trang của Vince Aletti cũng là một kho đồ sộ. Ông muốn lưu trữ tất cả ấn phẩm của Voguevà Harper's Bazaartừ những năm 1930 đến nay.

“Tôi bắt đầu mua một số tạp chí thời trang vì chúng có những bức ảnh bìa tuyệt vời của Penn hoặc Avedon. Sau đó tôi nhận ra họ (các tạp chí thời trang) sở hữu những bức ảnh của 2 nhiếp ảnh gia này nhưng chưa từng xuất hiện trong quyển sách ảnh nào”, Aletti tiết lộ. Từ đó, ông quyết định sưu tầm tất cả.

Bí mật phía sau nghề nhiếp ảnh đen trắng thủ công

Trong tháng 4, tác giả, nhà phê bình nhiếp ảnh Vince Aletti sẽ nhận giải thưởng AIPAD 2024, một giải thưởng tôn vinh những người có hiểu biết sâu sắc và đóng vai trò tiên phong quảng bá lĩnh vực nghệ thuật này.

Đây là một phần trong khuôn khổ sự kiện Triển lãm Nhiếp ảnh của Association of International Photography Art Dealers (AIPAD), diễn ra từ ngày 25 đến 28/4. Vince Aletti được vinh danh nhờ những đóng góp cho bối cảnh văn hoá của thành phố New York, nơi ông bắt đầu công việc từ thập niên 1970.

Cả đời nghĩ về nhiếp ảnh

“Nói chung tôi yêu nghệ thuật nhưng tôi chỉ viết về nhiếp ảnh. Tôi đã nhìn nó và nghĩ về nó gần như suốt cuộc đời mình”, Aletti chia sẻ trên tạp chí Vanity Fair.

“Cha tôi là một nhiếp ảnh gia nghiệp dư, nhờ vậy tôi lớn lên trong một căn phòng rửa ảnh trên gác mái. Chúng tôi có rất nhiều cuốn US Camera, những tuyển tập ảnh đẹp nhất trong năm, từ thương mại đến ảnh nghệ thuật”, ông cho biết thêm.

Nơi Vince Aletti sống cũng là một không gian nghệ thuật. Hiện nay, căn hộ của ông tại East Village chứa hơn 10.000 cuốn sách và tạp chí được xếp gọn gàng. Viết bài phê bình, tổ chức triển lãm tại Trung tâm Nhiếp ảnh Quốc tế, biên tập sách nghệ thuật, ông biến niềm đam mê nhiếp ảnh trở thành nghề nghiệp chính sau khoảng 2 thập kỷ viết về âm nhạc.

“Trước khi viết về nhiếp ảnh, tôi là nhà phê bình nhạc rock được 20 năm. Tôi viết về âm nhạc cho nhiều tạp chí khác nhau, bao gồm cả Rolling Stonevà Creem. Dần dần, tôi bắt đầu theo dõi các cuộc triển lãm nhiếp ảnh tại The Village Voice, sau đó trở thành nhà phê bình nhiếp ảnh chính và biên tập viên nghệ thuật của họ. Sau đó, tôi chuyển sang The New Yorkervà viết đánh giá triển lãm hàng tuần”, ông kể lại quá trình chuyển đổi sự nghiệp.

Phê bình dưới góc nhìn khán giả

Trước khi nhận giải thưởng tại AIPAD 2024, Aletti có cuộc trao đổi với với Vanity Fair về giai đoạn đầu trong sự nghiệp cùng với 30 năm tiếp theo ông dành để viết bài đánh giá nhiếp ảnh và niềm đam mê sách, tạp chí.

Khi được hỏi về những người dẫn dắt trên con đường phê bình âm nhạc, Vince Aletti đề cập đến một số tên tuổi lớn bao gồm Richard Goldstein, Bob Christgau, Lester Bangs và Jon Landau.

Ở họ, ông học được cách phê bình dưới góc độ một khán giả thay vì chuyên gia và áp dụng điều đó cả trong sự nghiệp sau này. “Tôi không cố ra lệnh. Tôi khuyến khích mọi người đến xem các chương trình đang diễn ra và nghĩ về chúng”.

Aletti xác nhận có mối quan hệ thân thiết với Peter Hujar, nhiếp ảnh gia người Mỹ nổi tiếng với những bức chân dung đen trắng. “Ông ấy dạy tôi cách nhìn nhận mọi thứ. Tôi thấy thú vị khi cố gắng đoán Peter đang tập trung nhìn vào điều gì mà bản thân mình không nhận ra”, Aletti cho biết.

Nói về phê bình nhiếp ảnh, khi Aletti viết cho tạp chí The Voice, ông thường thực hiện những bài viết dài, thông qua các cuộc trò chuyện với nhiếp ảnh gia, nhiều người ở giai đoạn đầu sự nghiệp.

Ông quan tâm đến cách họ xoay sở với công việc. “Tôi nghĩ chúng ta đều hiểu rằng nghệ thuật không xuất phát từ một nơi cao quý nào đó, nó đến từ quá trình làm việc chăm chỉ, đôi khi gặp nhiều trở ngại”, ông nói thêm.

Sưu tập sách, tạp chí vì mê… ảnh bìa

Cũng trong cuộc trao đổi với Vanity Fair, Vince Aletti để lộ sở thích sưu tầm sách, tạp chí. Phòng khách của ông chất đầy những ấn phẩm mua trong vòng 4 tháng qua trên eBay. Gần đó là những chồng sách, tạp chí vừa mới sưu tập hoặc dự định đọc lại.

“Nhiều khi tôi mua tạp chí vì bị ấn tượng bởi bức ảnh bìa. Chúng sẽ nằm trên đỉnh một chồng sách trong thời gian ngắn trước khi bị những quyển khác phủ lên”, ông cho biết.

Chỉ riêng bộ sưu tập tạp chí thời trang của Vince Aletti cũng là một kho đồ sộ. Ông muốn lưu trữ tất cả ấn phẩm của Voguevà Harper's Bazaartừ những năm 1930 đến nay.

“Tôi bắt đầu mua một số tạp chí thời trang vì chúng có những bức ảnh bìa tuyệt vời của Penn hoặc Avedon. Sau đó tôi nhận ra họ (các tạp chí thời trang) sở hữu những bức ảnh của 2 nhiếp ảnh gia này nhưng chưa từng xuất hiện trong quyển sách ảnh nào”, Aletti tiết lộ. Từ đó, ông quyết định sưu tầm tất cả.

Bí mật phía sau nghề nhiếp ảnh đen trắng thủ công

Ngày xưa, muốn cho ra đời một video phải rất tốn kém, cầu kỳ. Phải chi nhiều tiền cho các khâu kịch bản, quay phim, thiết bị máy móc thì nay chỉ cần chiếc điện thoại là có thể sáng tạo nội dung và đem trình diễn trên nền tảng Youtube.

>> Tôi 'đốt' 100 triệu đồng để làm Youtuber

Thật lạ, những video có nội dung như thế lại có sức hút hơn những video có chiều sâu nội dung, cung cấp nhiều kiến thức. Những Youtuber này chỉ việc đăng tải lên mạng xã hội thì ung dung ngồi đếm views tăng vùn vụt và xem thiên hạ tranh cãi về nội dung "sáng tạo" của mình.

Làm video YouTube sẽ là nghề hái ra tiền nếu biết làm tăng lượt view. View càng cao thì tiền càng nhiều. Bởi thế không có chuyện những Youtuber chuyên làm những video nhảm nhí sẽ tự động rửa tay gác máy khi những video họ làm ra view vẫn đạt con số hàng triệu.

Dư luận chỉ trích một mặt nhưng views của những video nhảm nhí lại tăng vùn vụt. Như vậy biết bao giờ mới dẹp bỏ được vấn nạn này? Thật là mâu thuẫn nếu không cho rằng chính người xem đã dung dưỡng và tiếp tay cho video nhảm bởi có câu tiên trách kỉ, hậu trách nhân.

>>Cảnh sát Mỹ phải ngồi xem giang hồ livestream để ngăn chặn đánh nhau

Về mặt quản lý hành chính, cơ quan chức năng không thể nào quản lý nổi hàng nghìn kênh YouTube và nội dung trên đó hàng ngày, hàng giờ được.

Thời buổi người người làm Youtuber, nhà nhà làm Youtuber thì nội dung mang tính thượng vàng hạ cám. Người dùng phải tự biết chọn lọc kênh theo dõi bổ ích cho riêng mình.

Nếu như trong tương lai vẫn còn nhiều video nhảm sinh sôi thì dư luận trước khi chỉ trích hãy đặt câu hỏi: Có phải thị hiếu nhiều người xem ở Việt Nam vẫn còn rất thấp, chuộng những nội dung giật gân chăng?

Những video mang tính chất nhảm nhí thường chẳng cần kịch bản cao siêu, phải đầu tư nhiều. Bởi thế chỉ cần một chiếc điện thoại hay máy quay (bây giờ giá cũng rẻ) thì có thể ghi lại cảnh nấu cháo gà để nguyên lông hay trộm heo đất.

Ngày xưa, muốn cho ra đời một video phải rất tốn kém, cầu kỳ. Phải chi nhiều tiền cho các khâu kịch bản, quay phim, thiết bị máy móc thì nay chỉ cần chiếc điện thoại là có thể sáng tạo nội dung và đem trình diễn trên nền tảng Youtube.

>> Tôi 'đốt' 100 triệu đồng để làm Youtuber

Thật lạ, những video có nội dung như thế lại có sức hút hơn những video có chiều sâu nội dung, cung cấp nhiều kiến thức. Những Youtuber này chỉ việc đăng tải lên mạng xã hội thì ung dung ngồi đếm views tăng vùn vụt và xem thiên hạ tranh cãi về nội dung "sáng tạo" của mình.

Làm video YouTube sẽ là nghề hái ra tiền nếu biết làm tăng lượt view. View càng cao thì tiền càng nhiều. Bởi thế không có chuyện những Youtuber chuyên làm những video nhảm nhí sẽ tự động rửa tay gác máy khi những video họ làm ra view vẫn đạt con số hàng triệu.

Dư luận chỉ trích một mặt nhưng views của những video nhảm nhí lại tăng vùn vụt. Như vậy biết bao giờ mới dẹp bỏ được vấn nạn này? Thật là mâu thuẫn nếu không cho rằng chính người xem đã dung dưỡng và tiếp tay cho video nhảm bởi có câu tiên trách kỉ, hậu trách nhân.

>>Cảnh sát Mỹ phải ngồi xem giang hồ livestream để ngăn chặn đánh nhau

Về mặt quản lý hành chính, cơ quan chức năng không thể nào quản lý nổi hàng nghìn kênh YouTube và nội dung trên đó hàng ngày, hàng giờ được.

Thời buổi người người làm Youtuber, nhà nhà làm Youtuber thì nội dung mang tính thượng vàng hạ cám. Người dùng phải tự biết chọn lọc kênh theo dõi bổ ích cho riêng mình.

Nếu như trong tương lai vẫn còn nhiều video nhảm sinh sôi thì dư luận trước khi chỉ trích hãy đặt câu hỏi: Có phải thị hiếu nhiều người xem ở Việt Nam vẫn còn rất thấp, chuộng những nội dung giật gân chăng?