Mỗi độ tiết xuân về, lác đác đâu đó vài cơn mưa phùn trên phố chiều cuối năm, mùi âm ẩm, lành lạnh xộc vào mũi khiến tôi nhớ tới vị Tết của ngày mà tôi còn thơ bé…

Cuộc sống hiện đại, Tết giờ khác nhiều rồi, vẫn “bánh chưng xanh, thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ” nhưng nhàn nhạt, như thiếu hẳn đi thứ gì đó làm nên hương Tết.

Hoa đào trong gió xuân. Ảnh: Phạm Tân

Có lẽ bởi khi vật chất đủ đầy, quanh năm ngày tháng chẳng thiếu thốn chi nên ngày Tết thiếu đi sự háo hức.

Xưa chuẩn bị cho Tết, phải tích cóp, dành dụm cả năm trời. Bắt đầu 23 tháng Chạp cúng ông Công ông Táo là mẹ tôi đã lo bày biện, dọn dẹp ban thờ, mua sắm vật dụng, thực phẩm.

Những ngày giáp Tết, ba tôi dẫn mấy đứa con lít nhít, miệng như tép nhảy đi chợ mua chậu quất, vài chục hoa dơn đỏ rực về cắm lục bình.

Nay muốn mua gì, thích gì chỉ cần đi một giờ là đủ, có khi gọi cuộc điện thoại, hàng sẽ giao đến tận nhà.

Tôi nhớ chiều 30 Tết, mẹ tắm cho tôi bằng nước mùi, thứ lá cây khi đun sôi hương thơm tỏa ra khắp ngóc ngách, từ trên nhà, dưới bếp, xua tan đi những mệt mỏi, muộn phiền cùng không khí ảm đạm.

Bà bảo như vậy mới tẩy sạch hết bụi bặm của một năm, mặc cho tôi bộ quần áo còn cứng nếp hồ. Chao ôi! tôi nhớ lại sao mà thích thú.

Đêm giao thừa, khi tiếng chuông đồng hồ điểm 12 giờ, chị em tôi xúng xính đứng xếp hàng, xem ba mẹ soạn mâm cỗ cúng gia tiên, đất trời, lầm rầm khấn vái. Nén nhang thơm của thời khắc giao mùa quyện vào không gian, văng vẳng đâu đó tiếng reo từ niềm vui, hạnh phúc và lời chúc tụng nhau một năm mới bình an.

Sáng mùng 1, ba mẹ gọi ra phát vốn, dặn dò phải cẩn thận, không gây đổ vỡ đồ vật vào ngày đầu năm kẻo mang vận rủi vào nhà, rằng kị quét tước nhà cửa tránh quét mất tài lộc...

Bà đưa chị em tôi đi chùa. Trong kí ức non nớt của tôi ngày ấy, cũng chẳng hiểu hết được ý nghĩa thiêng liêng của việc sớm đầu năm lên chùa nhưng cũng ra chiều thành kính, nghiêm túc lắm.

Tết là đoàn viên. Ảnh: Minh Tuấn

Thích nhất là được xúng xính quần áo mới, theo mẹ lên phố, ngắm con đường rợp hoa đào bung nở...

Ngắm hàng tò hè bằng bột nếp nhuộm phẩm màu, thơm dẻo đủ hình thù, từ nụ hoa hồng thắm đến hình Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới…, đếm xem mình được bao nhiêu tiền mừng tuổi với lũ bạn thò lò mũi xanh…

Cái quãng đời thơ ấu đầy những ngọt ngào mang hương tết cổ xưa của tôi đi đâu mất rồi...

Ba mẹ tôi giờ tuổi đã cao, mái đầu bạc theo vết ố thời gian, các con đều trưởng thành, dâu rể, cháu chắt đùm đề.

Nhưng mỗi dịp Tết đến, bà vẫn lụi cụi sửa soạn lại ban thờ gia tiên, bày mâm ngũ quả mời các cụ về ăn Tết, nhắc nhở con cháu quay về quây quần, sum họp bên bữa cơm tất niên.

Tôi chợt nhận ra một điều, Tết xưa hay Tết nay, có thay đổi ra sao chăng nữa nhưng giá trị về gia đình, tình yêu thương và sự gắn kết sẽ luôn đọng lại trong trái tim mỗi người…

Túp lều hạnh phúc nơi bùn lầy dưới chân, muỗi vo ve trên đầu

Chúng tôi đến thăm vợ chồng ông vào một buổi chiều cuối năm. Sau cơn mưa trái mùa, con đường đến nơi ông ở vô cùng lầy lội. 

Khuyết tật bẩm sinh giới tính là những bất thường ở bộ phận sinh dục của một người ngay từ khi mới sinh ra, biểu hiện ở một trong các dạng như nữ lưỡng giới giả nam, nam lưỡng giới giả nữ hoặc lưỡng giới thật. Giới tính chưa được định hình chính xác là những trường hợp chưa thể phân biệt được một người là nam hay nữ xét về cả bộ phận sinh dục và nhiễm sắc thể giới tính, theo Văn bản hợp nhất 01 của Bộ Y tế năm 2019.

Việc xác định lại giới tính giúp bảo đảm mỗi người được sống theo đúng giới tính của mình. Điều này được tiến hành trên nguyên tắc tự nguyện, khách quan, trung thực, khoa học và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Người xác định lại giới tính được giữ bí mật các thông tin, trừ trường hợp có văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu cung cấp hồ sơ phục vụ cho việc thanh kiểm tra, điều tra, truy tố và xét xử liên quan đến xác định lại giới tính.

Đến nay, 4 bệnh viện được công nhận đủ điều kiện can thiệp y tế để xác định lại giới tính là Nhi Trung ương, Phụ sản Trung ương, Hữu nghị Việt Đức, Nhi đồng 2. Pháp luật Việt Nam hiện nghiêm cấm thực hiện chuyển đổi giới tính đối với những người đã hoàn thiện về giới tính. Các bệnh viện này không có quyền xác định giới tính cho người chuyển giới.

Người có nhu cầu có thể nộp hồ sơ đề nghị xác định lại giới tính, gồm đơn đề nghị xác định lại giới tính theo mẫu của Bộ Y tế, bản sao giấy khai sinh hoặc căn cước công dân/hộ chiếu đến một trong các bệnh viện trên. Trường hợp xác định lại giới tính cho người chưa đủ 16 tuổi thì bố, mẹ hoặc người giám hộ phải có đơn đề nghị. Người từ đủ 16 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi thì trong đơn đề nghị phải có chữ ký của bố, mẹ hoặc người giám hộ.

Sau khi tiếp nhận hồ sơ, bệnh viện sẽ xem xét và trả lời bằng văn bản cho người đề nghị xác định lại giới tính trong thời gian 15 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đơn. Nếu không chấp nhận, bệnh viện trả lời và nêu rõ lý do bằng văn bản.

Người cần xác định lại giới tính sẽ được khám lâm sàng, cận lâm sàng, các trắc nghiệm về tâm lý giới tính. Tùy trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định âm, nội soi, chụp X quang, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ, xét nghiệm nội tiết tố, xét nghiệm nhiễm sắc thể giới tính, sinh thiết xác định tuyến sinh dục là tinh hoàn hay buồng trứng.

Sau khi có kết quả khám, bệnh viện tổ chức hội chẩn với sự tham gia của hội đồng gồm các cán bộ chuyên môn để có chỉ định phù hợp trong việc điều trị xác định lại giới tính. Trên cơ sở đề nghị của người xác định lại giới tính, bệnh viện sẽ lựa chọn giới tính để có phương pháp điều trị thích hợp. Điều này phải bảo đảm nguyên tắc khi ở giới tính đó, người được xác định lại giới tính có thể hòa nhập cuộc sống về tâm, sinh lý và xã hội một cách tốt nhất.

Dựa trên giấy chứng nhận y tế của bệnh viện đã thực hiện việc can thiệp y tế xác định lại giới tính, mọi người có thể đăng ký hộ tịch sau khi đã xác định lại giới tính tại UBND cấp quận huyện.