Đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, con đường này càng gian nan hơn khi họ vừa muốn duy trì đà tăng trưởng kinh tế, nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế, vừa đảm bảo năng lượng xanh, an toàn, giá cả hợp lý, đồng thời ứng phó với biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là tại khu vực Mekong.

Tuy nhiên, Việt Nam hoàn toàn có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chuỗi cung ứng mới, linh hoạt và tiên phong trong quá trình chuyển đổi năng lượng của khu vực Đông Nam Á.

Chính phủ Australia cam kết tăng cường hợp tác với Việt Nam và các quốc gia trong khu vực về biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng, chung tay hướng đến mục tiêu phát thải bằng 0.

Đánh giá về việc doanh nghiệp góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, ông Daniel Ross chia sẻ: "Quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh cần sự chung tay góp sức của tất cả mọi người, từ chính phủ, doanh nghiệp, đến từng cá nhân. Những nỗ lực của Vingroup và VinFast trong lĩnh vực này thực sự rất ấn tượng. Hoạt động bảo vệ môi trường của VinFast đóng vai trò then chốt trong việc hướng đến tương lai bền vững.

Chúng tôi ủng hộ quá trình chuyển đổi năng lượng và phát triển nền kinh tế xanh của Việt Nam và tin rằng Vingroup và VinFast sẽ tiếp tục đóng góp vào mục tiêu này đất nước. Chúng tôi thấy nhận VinFast là công ty tiên phong trong việc giảm thiểu khí thải carbon cho ngành giao thông vận tải của Việt Nam".

Cũng vì lý do đó, Chính phủ Australia cam kết hợp tác chặt chẽ với Việt Nam, thông qua Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), để hỗ trợ mở rộng mạng lưới trạm sạc xe điện VinBus và VinFast trên toàn quốc.

Quyền Phó đại sứ Australia đánh giá sự phát triển và thúc đẩy sản xuất xe điện tại Việt Nam rất ấn tượng. "Chỉ riêng số lượng ô tô VinFast có mặt ở Hà Nội đã ấn tượng, hệ thống trạm sạc cũng tuyệt vời, theo tôi được biết thì VinFast đã xây dựng được mạng lưới trạm sạc ở gần như mọi tỉnh thành tại Việt Nam",Quyền Phó đại sứ Australia tại Việt Nam Daniel Ross nói.

Nhận định Việt Nam và Australia có đặc điểm chung là giao thông đang là nguồn phát thải lớn thứ 3 (sau năng lượng và nông nghiệp), ông Daniel Ross đưa ra các hành động của nước này trong bối cảnh cắt giảm phát thải bằng 0.

"Từ những kinh nghiệm của quốc tế, Australia thấy rằng nếu có các chính sách phù hợp, tỷ lệ sử dụng xe điện có thể tăng nhanh chóng, ví dụ như tại Thụy Điển, tỷ trọng xe điện trong doanh số ô tô tăng từ 18% lên 62% chỉ trong 2 năm. Cũng như Việt Nam, Australia vẫn đang ở trong những ngày đầu của hành trình phát triển thị trường xe điện. Australia nhận thấy tầm quan trọng của việc khử cacbon trong giao thông và đã công bố chiến lược xe điện quốc gia đầu tiên vào tháng 4/2023", ông Daniel Ross nói.

Chiến lược này nhằm tháo gỡ các rào cản đang gây khó khăn cho xe điện, dù là các rào cản xuất phát từ phía cầu, phía cung, hay từ cơ sở hạ tầng. Nhờ đó, Australia đã thông qua một số chương trình để tăng cường hỗ trợ xe điện, như động thái cắt giảm thuế xe điện và chương trình xây dựng mạng lưới sạc xe điện quốc gia.

Quyền Phó Đại sứ Australia tại Việt Nam là một trong nhiều đại diện đại sứ quán các nước tại Việt Nam tới ủng hộ sự kiện Lễ phát động Chiến dịch “Mãnh liệt tinh thần Việt Nam - Vì tương lai xanh” do Tập đoàn Vingroup tổ chức mới đây.

Nói về quá trình chuyển đổi xanh của Việt Nam, Quyền Phó đại sứ Australia tại Việt Nam Daniel Ross cho biết, phát triển xanh đang là vấn đề cấp bách toàn cầu hiện nay. Quá trình này mang đến nhiều thử thách song tiềm ẩn vô vàn cơ hội. Đây là chìa khóa để mở ra cánh cửa cho đổi mới sáng tạo và hợp tác thương mại trong việc thúc đẩy tiến bộ và cải thiện môi trường, hướng đến tương lai bền vững.

Đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, con đường này càng gian nan hơn khi họ vừa muốn duy trì đà tăng trưởng kinh tế, nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế, vừa đảm bảo năng lượng xanh, an toàn, giá cả hợp lý, đồng thời ứng phó với biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là tại khu vực Mekong.

Tuy nhiên, Việt Nam hoàn toàn có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chuỗi cung ứng mới, linh hoạt và tiên phong trong quá trình chuyển đổi năng lượng của khu vực Đông Nam Á.

Chính phủ Australia cam kết tăng cường hợp tác với Việt Nam và các quốc gia trong khu vực về biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng, chung tay hướng đến mục tiêu phát thải bằng 0.

Đánh giá về việc doanh nghiệp góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, ông Daniel Ross chia sẻ: "Quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh cần sự chung tay góp sức của tất cả mọi người, từ chính phủ, doanh nghiệp, đến từng cá nhân. Những nỗ lực của Vingroup và VinFast trong lĩnh vực này thực sự rất ấn tượng. Hoạt động bảo vệ môi trường của VinFast đóng vai trò then chốt trong việc hướng đến tương lai bền vững.

Chúng tôi ủng hộ quá trình chuyển đổi năng lượng và phát triển nền kinh tế xanh của Việt Nam và tin rằng Vingroup và VinFast sẽ tiếp tục đóng góp vào mục tiêu này đất nước. Chúng tôi thấy nhận VinFast là công ty tiên phong trong việc giảm thiểu khí thải carbon cho ngành giao thông vận tải của Việt Nam".

Cũng vì lý do đó, Chính phủ Australia cam kết hợp tác chặt chẽ với Việt Nam, thông qua Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), để hỗ trợ mở rộng mạng lưới trạm sạc xe điện VinBus và VinFast trên toàn quốc.

Quyền Phó đại sứ Australia đánh giá sự phát triển và thúc đẩy sản xuất xe điện tại Việt Nam rất ấn tượng. "Chỉ riêng số lượng ô tô VinFast có mặt ở Hà Nội đã ấn tượng, hệ thống trạm sạc cũng tuyệt vời, theo tôi được biết thì VinFast đã xây dựng được mạng lưới trạm sạc ở gần như mọi tỉnh thành tại Việt Nam",Quyền Phó đại sứ Australia tại Việt Nam Daniel Ross nói.

Nhận định Việt Nam và Australia có đặc điểm chung là giao thông đang là nguồn phát thải lớn thứ 3 (sau năng lượng và nông nghiệp), ông Daniel Ross đưa ra các hành động của nước này trong bối cảnh cắt giảm phát thải bằng 0.

"Từ những kinh nghiệm của quốc tế, Australia thấy rằng nếu có các chính sách phù hợp, tỷ lệ sử dụng xe điện có thể tăng nhanh chóng, ví dụ như tại Thụy Điển, tỷ trọng xe điện trong doanh số ô tô tăng từ 18% lên 62% chỉ trong 2 năm. Cũng như Việt Nam, Australia vẫn đang ở trong những ngày đầu của hành trình phát triển thị trường xe điện. Australia nhận thấy tầm quan trọng của việc khử cacbon trong giao thông và đã công bố chiến lược xe điện quốc gia đầu tiên vào tháng 4/2023", ông Daniel Ross nói.

Chiến lược này nhằm tháo gỡ các rào cản đang gây khó khăn cho xe điện, dù là các rào cản xuất phát từ phía cầu, phía cung, hay từ cơ sở hạ tầng. Nhờ đó, Australia đã thông qua một số chương trình để tăng cường hỗ trợ xe điện, như động thái cắt giảm thuế xe điện và chương trình xây dựng mạng lưới sạc xe điện quốc gia.

Như bao buổi sáng của hàng nghìn ngày qua, anh Đỗ Thanh xách túi đi chợ. “Ngay cả đi siêu thị, nhà chúng tôi vẫn mang túi và hộp đựng sẵn đi” - anh chỉ vào chiếc túi 2 quai vải bạt, loại mỏng nhẹ, chống thấm nước.

Từ một thanh niên thích sống nhanh, gọn, tiện, kể từ khi lập gia đình, suy nghĩ của anh Thanh thay đổi. “Vợ tôi theo đuổi lối sống giảm rác, quan điểm của cô ấy là mỗi người bớt đi một cọng rác. Lâu dần, bố con tôi làm theo và nhận ra nhà mình giảm rác thật”.

Anh Thanh liệt kê, trước đây mỗi buổi đi chợ về nấu nướng và cất đồ vào tủ lạnh sẽ bỏ đi khoảng 5-6 túi nilong. Bây giờ đã không còn cảnh đó nữa, anh nhận thấy giảm rác bắt đầu từ tiêu dùng xanh.

Trên các group Sống xanh với hàng ngàn thành viên, họ mách nhau cách giảm rác và lựa chọn những cửa hàng, sản phẩm có cùng chung chí hướng. Chị Phan Thị Dương ở Thanh Hóa cho biết, muốn có sản phẩm an toàn thì phía cung ứng sản phẩm cũng phải đảm bảo quy trình của họ không chỉ sạch sẽ mà còn là ít xả rác.

Chị Dương lấy ví dụ, khi đi mua thực phẩm trong siêu thị, chị chọn những sản phẩm được đóng gói bằng vật liệu tái chế hoặc có thể tái chế. “Tôi luôn bị ấn tượng bởi dòng chữ nhỏ của nhà sản xuất in trên bao bì là khay đựng từ bã mía hoặc xin hãy tái chế hộp”.

Xu hướng mua sắm của người tiêu dùng quyết định lớn đến sự tồn tại của doanh nghiệp. Mỗi ngày sản phẩm được tung ra thị trường, cạnh tranh từ giá cả, mẫu mã, dịch vụ hậu mãi. Khi mà nghèo đói không phải là lý do để người tiêu dùng dè dặt chi tiêu nữa, họ quan tâm đến vòng đời sản phẩm, quy trình đóng gói và đóng góp của doanh nghiệp vào môi trường.

“Khi mua sản phẩm của doanh nghiệp có đóng góp tích cực cho môi trường, bản thân mình vừa an tâm vừa muốn ủng hộ để có nhiều hơn doanh nghiệp có hành động cụ thể như giảm rác, giảm tiêu thụ năng lượng” - chị Dương nói.

Trong báo cáo mới đây của WWF chỉ ra: Người tiêu dùng trực tuyến là người tiêu dùng “thông minh” và thế hệ trẻ chiếm tỷ lệ cao. Nếu họ ý thức được những tác động tiêu cực từ rác thải nhựa tới môi trường họ sẽ tích cực ủng hộ các giải pháp hạn chế rác thải nhựa.

Doanh nghiệp “được” và “mất”

Về việc tiêu thụ sản phẩm nhựa dùng một lần, ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công thương, cho rằng, tiêu dùng xanh là cách vừa tiết kiệm, vừa bền vững.

“Trong chuỗi sản xuất và tiêu dùng này thì chúng tôi đánh giá vai trò bán lẻ đóng một mắt xích rất quan trọng, nó vừa đưa ra định hướng và các tín hiệu định hướng cho các khâu sử dụng, khai thác tài nguyên cũng như sản xuất, để chúng ta hướng đến một nền kinh tế mà phát thải thấp, nền kinh tế xanh hơn và giảm thiểu sử dụng năng lượng”.

Theo ông Vũ, doanh nghiệp không phải “chờ” người tiêu dùng nhận thức và thay đổi, chính nhà sản xuất và đơn vị bán lẻ đã gửi “tín hiệu môi trường” đến người tiêu dùng thông qua sản phẩm của họ.

Khảo sát của WWF về rác thải nhựa trong mua sắm trực tuyến chỉ ra: Hộp carton và túi nylon là loại bao bì phổ biến được các thương nhân sử dụng đóng gói đơn hàng khi kinh doanh trên các nền tảng online. Đặc biệt là ngành “quần áo, thời trang, phụ kiện” có đến 90% thương nhân sử dụng loại bao bì này để đóng hàng.

Đa số thương nhân (chiếm 65%) sử dụng mút xốp hoặc xốp nylon bong bóng khí để chèn sản phẩm, 80% thương nhân thường xuyên sử dụng băng keo nhựa.

Một số thương nhân mạnh dạn thay đổi quy trình đóng gói và giao hàng, đó là sử dụng vật liệu thân thiệt môi trường hoặc tối ưu hóa hộp đựng. Những “gian hàng này” nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của người mua.

“Tôi đã dùng rơm bỏ vào hộp để chống sốc cho sản phẩm và dùng giấy báo bọc bên trong sản phẩm thay vì túi nilon. Nhiều người mua hàng đã ủng hộ chúng tôi vì thông điệp này” - Chị Dương Lan Anh, chủ shop online mặt hàng quà tặng và làm đẹp, chia sẻ.

Ông Đàm Mạnh Tuấn, Giám đốc Khối vận hành khu vực phía Bắc Công ty TNHH AEON Việt Nam, cho biết, kết quả đáng mừng trong giao dịch thanh toán tại siêu thị AEON trước những năm 2019 chỉ có khoảng 0,1% giao dịch thanh toán tại AEON không dùng túi nilon.

“Tuy nhiên, sau khi triển khai kinh tế tuần hoàn cuối năm 2022 thì đến trên 7% giao dịch của chúng tôi đã không dùng túi nilon và chúng tôi thay thế bằng những sản phẩm thân thiện với môi trường như là túi bạt…” - đây  là một trong những cái kết quả tích cực của siêu thị.

Sức lan tỏa của chương trình đã vượt qua ngoài siêu thị. “Bà con cũng rất hào hứng tham gia. Bởi vì chúng tôi có những giải pháp hỗ trợ, đặc biệt là khi mà khách hàng tự mang túi đến để mua thì sẽ được hỗ trợ 1000 đồng để khuyến khích bà con” - ông Tuấn thông tin.

WWF cũng đưa ra kiến nghị, cần phổ biến chính sách môi trường cho doanh nghiệp, đồng thời nâng cao “quyền lực” người mua. Đó chính là việc vận động, khuyến khích người tiêu dùng mua sản phẩm từ các thương nhân hay doanh nghiệp chuyển phát thân thiện với môi trường, hoặc mua các sản phẩm có nhãn xanh, nhãn sinh thái trên các nền tảng thương mại điện tử. Như vậy, nếu phía cung ứng sản phẩm quay lưng với xu hướng này, họ là bên thiệt nhiều nhất.

Xu thế tiêu dùng xanh

Như bao buổi sáng của hàng nghìn ngày qua, anh Đỗ Thanh xách túi đi chợ. “Ngay cả đi siêu thị, nhà chúng tôi vẫn mang túi và hộp đựng sẵn đi” - anh chỉ vào chiếc túi 2 quai vải bạt, loại mỏng nhẹ, chống thấm nước.

Từ một thanh niên thích sống nhanh, gọn, tiện, kể từ khi lập gia đình, suy nghĩ của anh Thanh thay đổi. “Vợ tôi theo đuổi lối sống giảm rác, quan điểm của cô ấy là mỗi người bớt đi một cọng rác. Lâu dần, bố con tôi làm theo và nhận ra nhà mình giảm rác thật”.

Anh Thanh liệt kê, trước đây mỗi buổi đi chợ về nấu nướng và cất đồ vào tủ lạnh sẽ bỏ đi khoảng 5-6 túi nilong. Bây giờ đã không còn cảnh đó nữa, anh nhận thấy giảm rác bắt đầu từ tiêu dùng xanh.

Trên các group Sống xanh với hàng ngàn thành viên, họ mách nhau cách giảm rác và lựa chọn những cửa hàng, sản phẩm có cùng chung chí hướng. Chị Phan Thị Dương ở Thanh Hóa cho biết, muốn có sản phẩm an toàn thì phía cung ứng sản phẩm cũng phải đảm bảo quy trình của họ không chỉ sạch sẽ mà còn là ít xả rác.

Chị Dương lấy ví dụ, khi đi mua thực phẩm trong siêu thị, chị chọn những sản phẩm được đóng gói bằng vật liệu tái chế hoặc có thể tái chế. “Tôi luôn bị ấn tượng bởi dòng chữ nhỏ của nhà sản xuất in trên bao bì là khay đựng từ bã mía hoặc xin hãy tái chế hộp”.

Xu hướng mua sắm của người tiêu dùng quyết định lớn đến sự tồn tại của doanh nghiệp. Mỗi ngày sản phẩm được tung ra thị trường, cạnh tranh từ giá cả, mẫu mã, dịch vụ hậu mãi. Khi mà nghèo đói không phải là lý do để người tiêu dùng dè dặt chi tiêu nữa, họ quan tâm đến vòng đời sản phẩm, quy trình đóng gói và đóng góp của doanh nghiệp vào môi trường.

“Khi mua sản phẩm của doanh nghiệp có đóng góp tích cực cho môi trường, bản thân mình vừa an tâm vừa muốn ủng hộ để có nhiều hơn doanh nghiệp có hành động cụ thể như giảm rác, giảm tiêu thụ năng lượng” - chị Dương nói.

Trong báo cáo mới đây của WWF chỉ ra: Người tiêu dùng trực tuyến là người tiêu dùng “thông minh” và thế hệ trẻ chiếm tỷ lệ cao. Nếu họ ý thức được những tác động tiêu cực từ rác thải nhựa tới môi trường họ sẽ tích cực ủng hộ các giải pháp hạn chế rác thải nhựa.

Doanh nghiệp “được” và “mất”

Về việc tiêu thụ sản phẩm nhựa dùng một lần, ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công thương, cho rằng, tiêu dùng xanh là cách vừa tiết kiệm, vừa bền vững.

“Trong chuỗi sản xuất và tiêu dùng này thì chúng tôi đánh giá vai trò bán lẻ đóng một mắt xích rất quan trọng, nó vừa đưa ra định hướng và các tín hiệu định hướng cho các khâu sử dụng, khai thác tài nguyên cũng như sản xuất, để chúng ta hướng đến một nền kinh tế mà phát thải thấp, nền kinh tế xanh hơn và giảm thiểu sử dụng năng lượng”.

Theo ông Vũ, doanh nghiệp không phải “chờ” người tiêu dùng nhận thức và thay đổi, chính nhà sản xuất và đơn vị bán lẻ đã gửi “tín hiệu môi trường” đến người tiêu dùng thông qua sản phẩm của họ.

Khảo sát của WWF về rác thải nhựa trong mua sắm trực tuyến chỉ ra: Hộp carton và túi nylon là loại bao bì phổ biến được các thương nhân sử dụng đóng gói đơn hàng khi kinh doanh trên các nền tảng online. Đặc biệt là ngành “quần áo, thời trang, phụ kiện” có đến 90% thương nhân sử dụng loại bao bì này để đóng hàng.

Đa số thương nhân (chiếm 65%) sử dụng mút xốp hoặc xốp nylon bong bóng khí để chèn sản phẩm, 80% thương nhân thường xuyên sử dụng băng keo nhựa.

Một số thương nhân mạnh dạn thay đổi quy trình đóng gói và giao hàng, đó là sử dụng vật liệu thân thiệt môi trường hoặc tối ưu hóa hộp đựng. Những “gian hàng này” nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của người mua.

“Tôi đã dùng rơm bỏ vào hộp để chống sốc cho sản phẩm và dùng giấy báo bọc bên trong sản phẩm thay vì túi nilon. Nhiều người mua hàng đã ủng hộ chúng tôi vì thông điệp này” - Chị Dương Lan Anh, chủ shop online mặt hàng quà tặng và làm đẹp, chia sẻ.

Ông Đàm Mạnh Tuấn, Giám đốc Khối vận hành khu vực phía Bắc Công ty TNHH AEON Việt Nam, cho biết, kết quả đáng mừng trong giao dịch thanh toán tại siêu thị AEON trước những năm 2019 chỉ có khoảng 0,1% giao dịch thanh toán tại AEON không dùng túi nilon.

“Tuy nhiên, sau khi triển khai kinh tế tuần hoàn cuối năm 2022 thì đến trên 7% giao dịch của chúng tôi đã không dùng túi nilon và chúng tôi thay thế bằng những sản phẩm thân thiện với môi trường như là túi bạt…” - đây  là một trong những cái kết quả tích cực của siêu thị.

Sức lan tỏa của chương trình đã vượt qua ngoài siêu thị. “Bà con cũng rất hào hứng tham gia. Bởi vì chúng tôi có những giải pháp hỗ trợ, đặc biệt là khi mà khách hàng tự mang túi đến để mua thì sẽ được hỗ trợ 1000 đồng để khuyến khích bà con” - ông Tuấn thông tin.

WWF cũng đưa ra kiến nghị, cần phổ biến chính sách môi trường cho doanh nghiệp, đồng thời nâng cao “quyền lực” người mua. Đó chính là việc vận động, khuyến khích người tiêu dùng mua sản phẩm từ các thương nhân hay doanh nghiệp chuyển phát thân thiện với môi trường, hoặc mua các sản phẩm có nhãn xanh, nhãn sinh thái trên các nền tảng thương mại điện tử. Như vậy, nếu phía cung ứng sản phẩm quay lưng với xu hướng này, họ là bên thiệt nhiều nhất.

Hội thảo được điều hành bởi chủ tọa là TS. Phí Vĩnh Tường - Quyền Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính trị thế giới và TS. Võ Thị Minh Lệ - Trưởng phòng Nghiên cứu các vấn đề phát triển toàn cầu (IWEP), với sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Phát biểu tại hội thảo về chủ đề “Phát triển năng lượng tái tạo ở một số nước châu Á và hàm ý cho Việt Nam”, TS. Nguyễn Linh Đan – Viện Kinh tế và Quản lý Đại học Bách Khoa Hà Nội phân tích xu hướng phát triển năng lượng tái tạo ở Hàn Quốc, Thái Lan và Bangladesh – 3 quốc gia mà chuyên gia nhận định có những điểm tương đồng với Việt Nam về nhu cầu năng lượng, tốc độ phát triển của nền kinh tế và các cam kết giảm phát thải.

Bà Nguyễn Linh Đan cho rằng châu Á nói chung và các quốc gia này nói riêng đều có sự tăng tỷ trọng đáng kể năng lượng tái tạo trong sản xuất điện, phù hợp với định hướng là các trung tâm sản xuất của thế giới. Nhu cầu năng lượng tái tạo ở châu Á và châu Á – Thái Bình Dương được dự đoán có xu hướng tăng và sẽ chậm dần từ 2050, nhưng tỷ trọng trong cơ cấu năng lượng không thay đổi nhiều.

Từ các phân tích, chuyên gia cho rằng Việt Nam có thể tham khảo bài học từ các nước để tiếp tục đa dạng hóa các loại hình năng lượng tái tạo, các chính sách thúc đẩy năng lượng tái tạo, tạo điều kiện để khu vực tư nhân tham gia nhiều hơn trong quá trình phát triển các loại năng lượng này.

Bên cạnh đó, cải thiện quy trình phân loại rắc và thu gom rác thải để tối ưu hóa công suất của các nhà máy điện rác cũng là điểm đáng chú ý. Cân nhắc năng lượng hạt nhân để góp phần đảm bảo an ninh năng lượng.

ThS. Hoàng Thị Hồng Minh, Viện Kinh tế và Chính trị thế giới chia sẻ hai câu chuyện điển hình của Đức và Ấn Độ trong việc huy động tài chính cho phát triển năng lượng tái tạo. Trong đó, dù trải qua các giai đoạn khác nhau, hai nước này vẫn tìm cách duy trì được nguồn tài chính dài hạn cho các chương trình năng lượng tái tạo, với nguồn đầu tư vào năng lượng tái tạo ở Đức và Ấn Độ duy trì xu hướng tăng dù trải qua đại dịch COVID-19. Để làm được điều này, cách tiếp cận của Đức và Ấn Độ là áp dụng các cơ cấu tài chính đầu tư đa dạng: đa nguồn, đa lĩnh vực, đa thành phần – nhằm giúp giảm rủi ro và chi phí.

Nói về khía cạnh “phát triển năng lượng tái tạo và xung đột”, TS. Võ Thị Minh Lệ, Viện Kinh tế và Chính trị thế giới đề cập đến những mâu thuẫn lợi ích, quan điểm,... có thể phát sinh trong quá trình phát triển các dự án năng lượng tái tạo, trong đó có xung đột về tranh chấp đất đai, tài nguyên khoáng sản (quyền khai thác, tác động của hoạt động khai thác, hoặc cạnh tranh thương mại với khoáng sản).

Chuyên gia đưa ra khuyến nghị cần tiến hành đánh giá đầy đủ các tác động môi trường – xã hội của các dự án để có cách tiếp cận phù hợp, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ nhằm đảm bảo khai thác phát triển năng lượng tái tạo an toàn, bền vững.

Ông Vũ Tiến Dũng – đại diện một doanh nghiệp về năng lượng, nói về vai trò của năng lượng tái tạo trong xu thế “chuyển đổi kép”, bao gồm cả chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, qua đó doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh thương mại và thực hiện lộ trình cam kết về giảm phát thải.

Ông cho biết, song song với áp lực thực hiện các mục tiêu chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, doanh nghiệp có thể sử dụng chính các thành tựu về chuyển đổi số để hỗ trợ cho chuyển đổi xanh và ngược lại. Quá trình này sẽ được đo lường bằng các thành tố ESG (quản trị bền vững), bao gồm các tiêu chí đánh giá một doanh nghiệp về tác động môi trường, xã hội và cách quản trị. Căn cứ vào thước đo này, các doanh nghiệp có thể dữ liệu hóa các báo cáo và tiến gần hơn đến việc đạt được các yêu cầu của thị trường quốc tế, gia tăng lợi thế cạnh tranh.

TS. Dư Văn Toán – Viện Khoa học Môi trường, Biển và Hải đảo đưa ra cái nhìn tóm lược về các kịch bản chuyển dịch năng lượng Việt Nam, song song với xu thế chuyển dịch năng lượng của thế giới, qua đó nêu ra những cơ hội và thách thức của Việt Nam trong phát triển năng lượng.

Trong đó, các cơ hội tập trung vào khả năng được tiếp cận công nghệ mới, nguồn vốn, tham gia vào chuỗi giá trị năng lượng toàn cầu. Một số thách thức được chỉ ra bao gồm tác động địa chính trị thế giới, các khung pháp lý và chính sách cần hoàn thiện, bên cạnh đó là cần đảm bảo đáp ứng nhu cầu năng lượng phục vụ phát triển kinh tế xã hội ở mức cao.  

Để hiểu thêm về thực trạng, các vấn đề và giải pháp xung quanh lĩnh vực này, sáng 28/6, Viện Kinh tế và Chính trị thế giới, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Phát triển năng lượng tái tạo trên thế giới”.

Hội thảo được điều hành bởi chủ tọa là TS. Phí Vĩnh Tường - Quyền Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính trị thế giới và TS. Võ Thị Minh Lệ - Trưởng phòng Nghiên cứu các vấn đề phát triển toàn cầu (IWEP), với sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Phát biểu tại hội thảo về chủ đề “Phát triển năng lượng tái tạo ở một số nước châu Á và hàm ý cho Việt Nam”, TS. Nguyễn Linh Đan – Viện Kinh tế và Quản lý Đại học Bách Khoa Hà Nội phân tích xu hướng phát triển năng lượng tái tạo ở Hàn Quốc, Thái Lan và Bangladesh – 3 quốc gia mà chuyên gia nhận định có những điểm tương đồng với Việt Nam về nhu cầu năng lượng, tốc độ phát triển của nền kinh tế và các cam kết giảm phát thải.

Bà Nguyễn Linh Đan cho rằng châu Á nói chung và các quốc gia này nói riêng đều có sự tăng tỷ trọng đáng kể năng lượng tái tạo trong sản xuất điện, phù hợp với định hướng là các trung tâm sản xuất của thế giới. Nhu cầu năng lượng tái tạo ở châu Á và châu Á – Thái Bình Dương được dự đoán có xu hướng tăng và sẽ chậm dần từ 2050, nhưng tỷ trọng trong cơ cấu năng lượng không thay đổi nhiều.

Từ các phân tích, chuyên gia cho rằng Việt Nam có thể tham khảo bài học từ các nước để tiếp tục đa dạng hóa các loại hình năng lượng tái tạo, các chính sách thúc đẩy năng lượng tái tạo, tạo điều kiện để khu vực tư nhân tham gia nhiều hơn trong quá trình phát triển các loại năng lượng này.

Bên cạnh đó, cải thiện quy trình phân loại rắc và thu gom rác thải để tối ưu hóa công suất của các nhà máy điện rác cũng là điểm đáng chú ý. Cân nhắc năng lượng hạt nhân để góp phần đảm bảo an ninh năng lượng.

ThS. Hoàng Thị Hồng Minh, Viện Kinh tế và Chính trị thế giới chia sẻ hai câu chuyện điển hình của Đức và Ấn Độ trong việc huy động tài chính cho phát triển năng lượng tái tạo. Trong đó, dù trải qua các giai đoạn khác nhau, hai nước này vẫn tìm cách duy trì được nguồn tài chính dài hạn cho các chương trình năng lượng tái tạo, với nguồn đầu tư vào năng lượng tái tạo ở Đức và Ấn Độ duy trì xu hướng tăng dù trải qua đại dịch COVID-19. Để làm được điều này, cách tiếp cận của Đức và Ấn Độ là áp dụng các cơ cấu tài chính đầu tư đa dạng: đa nguồn, đa lĩnh vực, đa thành phần – nhằm giúp giảm rủi ro và chi phí.

Nói về khía cạnh “phát triển năng lượng tái tạo và xung đột”, TS. Võ Thị Minh Lệ, Viện Kinh tế và Chính trị thế giới đề cập đến những mâu thuẫn lợi ích, quan điểm,... có thể phát sinh trong quá trình phát triển các dự án năng lượng tái tạo, trong đó có xung đột về tranh chấp đất đai, tài nguyên khoáng sản (quyền khai thác, tác động của hoạt động khai thác, hoặc cạnh tranh thương mại với khoáng sản).

Chuyên gia đưa ra khuyến nghị cần tiến hành đánh giá đầy đủ các tác động môi trường – xã hội của các dự án để có cách tiếp cận phù hợp, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ nhằm đảm bảo khai thác phát triển năng lượng tái tạo an toàn, bền vững.

Ông Vũ Tiến Dũng – đại diện một doanh nghiệp về năng lượng, nói về vai trò của năng lượng tái tạo trong xu thế “chuyển đổi kép”, bao gồm cả chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, qua đó doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh thương mại và thực hiện lộ trình cam kết về giảm phát thải.

Ông cho biết, song song với áp lực thực hiện các mục tiêu chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, doanh nghiệp có thể sử dụng chính các thành tựu về chuyển đổi số để hỗ trợ cho chuyển đổi xanh và ngược lại. Quá trình này sẽ được đo lường bằng các thành tố ESG (quản trị bền vững), bao gồm các tiêu chí đánh giá một doanh nghiệp về tác động môi trường, xã hội và cách quản trị. Căn cứ vào thước đo này, các doanh nghiệp có thể dữ liệu hóa các báo cáo và tiến gần hơn đến việc đạt được các yêu cầu của thị trường quốc tế, gia tăng lợi thế cạnh tranh.

TS. Dư Văn Toán – Viện Khoa học Môi trường, Biển và Hải đảo đưa ra cái nhìn tóm lược về các kịch bản chuyển dịch năng lượng Việt Nam, song song với xu thế chuyển dịch năng lượng của thế giới, qua đó nêu ra những cơ hội và thách thức của Việt Nam trong phát triển năng lượng.

Trong đó, các cơ hội tập trung vào khả năng được tiếp cận công nghệ mới, nguồn vốn, tham gia vào chuỗi giá trị năng lượng toàn cầu. Một số thách thức được chỉ ra bao gồm tác động địa chính trị thế giới, các khung pháp lý và chính sách cần hoàn thiện, bên cạnh đó là cần đảm bảo đáp ứng nhu cầu năng lượng phục vụ phát triển kinh tế xã hội ở mức cao.