Nam tài xế trả lời: “Trước đây, em học đại học tại Hà Nội. Ra trường, về làm công chức văn phòng, lương thấp quá không trụ nổi nên em bỏ quê lên Hà Nội làm xe ôm. Lương gấp 4,5 lần mà đỡ áp lực”.

Theo một thống kê cuối năm 2021, Việt Nam có khoảng 200.000 lái xe công nghệ của Grab, trong đó 26% có trình độ từ cao đẳng trở lên. Khảo sát của Công ty Tư vấn Nhân lực Manpower cho thấy tại Canon Việt Nam, có tới hơn 1.000 công nhân đã tốt nghiệp đại học và con số này còn cao hơn do nhiều người vẫn chỉ khai nhận đã tốt nghiệp phổ thông để tránh bị dị nghị. 

Tình trạng các cử nhân sau khi dành 4 năm ở giảng đường đại học lại gác bằng tốt nghiệp, rẽ ngang chạy xe ôm công nghệ, làm công nhân là một hồi chuông báo động về sự lãng phí chất xám, tài chính và thời gian.

Căn nguyên từ đâu?

Trước hết có lẽ là vấn đề về văn hoá. Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Nho giáo, vốn đề cao con đường khoa cử, học để làm quan “dân chi phụ mẫu” (quan là cha mẹ của dân). Điều này dẫn đến tư tưởng sính bằng cấp, nhiều gia đình dù con học yếu, con có năng khiếu về thể thao, thời trang, ca nhạc… nhưng vẫn ép con theo đại học để có một tấm văn bằng.

Hậu quả những sinh viên này đi học là để “viết tiếp những ước mơ còn dang dở của phụ huynh” nên không tìm được niềm vui trong ngành nghề đã chọn. Đến khi tốt nghiệp, các em không chịu được áp lực, không tha thiết với nghề, hiệu quả công việc không cao vì vậy chọn lao động chân tay, chạy xe ôm công nghệ để mưu sinh trong một thị trường lao động vốn dĩ khắc nghiệt.

Hai là, học sinh đăng ký ngành học không quan tâm đến đam mê, sở thích, đăng ký theo phong trào cả làng cùng vào đại học. 

Cho nên, khi vào đại học, những sinh viên này chỉ học hành cầm chừng, không nỗ lực hết mình; chưa kể cúp tiết, sao chép bài của bạn dẫn đến hổng toàn bộ kiến thức nền. Đi thực tập lẽ ra là cơ hội để sinh viên tiếp xúc với thực tiễn, lấp đầy khoảng trống kỹ năng còn thiếu nhưng vì không có sự nhiệt huyết, nghiêm túc học tập, sinh viên đã không tận dụng thời gian thực tập để rèn luyện kỹ năng thực hành.

Có sinh viên thậm chí không hề thực tập, chỉ đến cơ quan, công ty xin dấu xác nhận về nộp cho trường. Kết quả là sau khi tốt nghiệp, thiếu vắng những kỹ năng cơ bản nên họ không tìm được việc đúng chuyên môn, lương thấp. Chán nản lại thêm không chịu được áp lực, các tân cử nhân vội vã chọn chạy xe ôm công nghệ, đi làm công nhân vì không còn lựa chọn nào khác.

Ba là, thiếu sự định hướng nghề nghiệp sát sao từ phía nhà trường và xã hội. Phần lớn các trường THPT chưa chủ động kết nối với các trường dạy nghề để định hướng cho học sinh lựa chọn nghề nghiệp theo đúng sở trường, xu hướng.

Trong khi thực tế sinh viên học đại học ở các trường không thuộc top trên thì thất nghiệp nhưng sinh viên các trường nghề lại được săn đón. Cơ hội xuất khẩu lao động với những sinh viên trường nghề rất nhiều, đặc biệt là các nước phát triển như Nhật, Đức, Hàn Quốc…

Việc thiếu sự định hướng nghề nghiệp dẫn đến học sinh khi đăng ký ngành học đã không tính đến xu thế, chọn những ngành học khó tìm việc. Cùng với việc không tự tôi luyện, bồi dưỡng, học thêm ngoại ngữ và các kỹ năng khác phục vụ cho nghề nghiệp, nhiều sinh viên ra trường không thể tìm được việc làm như mong muốn.

Thứ tư, nguyên nhân thuộc về vấn đề thu nhập. Thực tế, sinh viên mới ra trường phần lớn không dễ dàng tìm được những công việc đúng ngành, lương cao (trừ những sinh viên xuất sắc, nỗ lực hết mình trên con đường theo đuổi sự nghiệp). Việc nhẹ lương cao không phải miếng bánh dành cho những cử nhân học đại học theo phong trào. Chưa có kinh nghiệm, yếu ngoại ngữ, tin học, các em không có suất nộp hồ sơ vào doanh nghiệp lớn, chỉ có doanh nghiệp nhỏ và vừa, mức lương chỉ 7-9 triệu đồng/tháng.

Trong thời buổi giá cả leo thang, tiền thuê nhà, tiền điện nước... đã tiêu tốn nửa tháng lương, cử nhân vật vờ “sống mòn” giữa các thành phố lớn. Trong khi đó, gia nhập thị trường Grab, lương các em có thể cao hơn mức lương của nhân viên mới ra trường.

Tài xế Grab có thể kiếm được từ khoảng 15-20 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, đây là con số ước tính và thu nhập thực tế có thể cao hơn hoặc thấp hơn, phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Trong khi lương nhân viên mới ra trường tại các cơ quan nhà nước, tính theo hệ số 2,34 khoảng 3,4-4,2 triệu đồng/tháng. Sự chênh lệch đáng kể về thu nhập đã khiến một bộ phận người trẻ không còn hào hứng nộp đơn ứng tuyển đúng ngành học mà chọn con đường chạy xe ôm công nghệ.

Mặt khác, chính sự quản lý thiếu chặt chẽ của nhà nước trong việc các trường đại học, học viện mở tràn lan các ngành nghề đã gây mất cân đối cung - cầu lao động, góp phần tạo ra một thị trường hỗn loạn “thừa thầy thiếu thợ” làm lãng phí các nguồn lực quốc gia. Từ thực tế quan sát, các trường đại học top dưới đã tạo ra cánh cửa quá rộng cho tất cả học sinh, chỉ cần qua tốt nghiệp là dễ dàng vào ngay một trường đại học phù hợp với kết quả thi có khi chỉ đủ điểm trung bình.

Trong bối cảnh cử nhân ra trường với tỉ lệ thất nghiệp, làm trái chuyên ngành cao, các trường đại học, học viện càng cần phải công khai minh bạch trong việc xây dựng tiêu chí tuyển sinh và cam kết kết quả đầu ra.

Nhà nước cần phải có sự điều chỉnh, không thể để giáo dục đại học hoàn toàn bị thương mại hoá. Bởi lẽ, giáo dục không phải là ngành kinh tế, trọng trách nặng nề của ngành giáo dục là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, đáp ứng được yêu cầu của đất nước trong thời đại Vuca (biến động, bất định, phức tạp, mơ hồ).

Ngoài ra, nội dung giảng dạy ở đại đa số các trường đại học đều chưa chú trọng vào ứng dụng thực hành, chỉ tập trung giảng dạy kiến thức lý thuyết hàn lâm, phần lớn các cơ sở giáo dục đại học chưa kết hợp chặt chẽ với các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp bên ngoài trong quá trình đào tạo. Vì vậy, việc các trường đại học nắm bắt nhu cầu của xã hội về “chất” của nguồn nhân lực cung ứng còn hời hợt, dẫn đến nội dung giảng dạy của nhà trường không đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp.

Trong khi thực tế là sinh viên ra trường vào làm ở doanh nghiệp nhiều hơn so với cơ quan nhà nước. Mời và kêu gọi doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo, tuyển chọn và đặt hàng ngay từ khi tổ chức và phân loại đầu vào theo định hướng mà doanh nghiệp đặt hàng là việc cần làm ngay để đào tạo đại học đúng nghĩa “học đi đôi với hành”, đào tạo nhân lực cho nơi cần chứ không đào tạo nhân lực cho xã hội. Đây cũng là trách nhiệm của các trường đại học với sinh viên.

Hệ quả

Rời xa đèn sách, đến lúc muốn dừng lại để tìm việc làm đúng chuyên môn kiến thức đã rơi rớt hết, tuổi đã lớn không đáp ứng được các yêu cầu của vị trí việc làm mong muốn, kết quả các em ngậm ngùi gắn bó lâu dài với những công việc lẽ ra chỉ dành cho lao động phổ thông hay người trung tuổi, những đối tượng vốn không có nhiều sự lựa chọn trong công việc.

Cuộc sống mưu sinh vốn dĩ vô cùng phức tạp, nhất là khi chúng ta lựa chọn mưu sinh bằng trí tuệ. Con đường dùng trí tuệ để kiếm sống đòi hỏi thời gian, kinh nghiệm và bản lĩnh dấn thân, nỗ lực tìm kiếm lối đi riêng trên hành trình phát triển bản thân.

Vậy nên nếu thạc sĩ, cử nhân bỏ quên chất xám rong ruổi theo từng cuốc xe, mức thu nhập không tăng lên mà chỉ giảm đi theo năm tháng. Nhưng cử nhân, thạc sĩ tại các cơ quan, doanh nghiệp sau 5 năm, 10 năm họ có thể phấn đấu nắm giữ các vị trí cao hơn, lương, thưởng, chế độ phụ cấp cũng tăng lên cùng với sự chín muồi về trí tuệ và kinh nghiệm.

Có ý kiến rất xác đáng rằng: “Không có nghề nào là cao quý nhất, chỉ có những con người cao quý trong nghề nghiệp của mình thôi”. Chạy xe ôm công nghệ, làm công nhân… đều là những nghề cao quý, được pháp luật thừa nhận và cho phép.

Nhưng xét từ góc độ cá nhân, nếu học đại học với mục tiêu bồi đắp tri thức, rồi sau đó vận dụng những tri thức ấy để xây dựng một sự nghiệp riêng như phát triển ngành nghề truyền thống, làm trang trại, sản xuất nông sản sạch… trong khát vọng “mang đất nước đi xa” đó là hồng phúc của dân tộc.

Nếu đã xác định chạy xe ôm hay làm công nhân, thiết nghĩ các em có lẽ không cần lãng phí những tháng năm tuổi trẻ tại giảng đường đại học, bởi mỗi con đường luôn cần một lối đi riêng.

ThS. Vương Thị Liên (Giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia)

Được biết, trong chuỗi sự kiện thúc đẩy công nghiệp dịch vụ sáng tạo Bình Dương 2023, Cơ quan Nội dung Sáng tạo Hàn Quốc (KOCCA) và Trung tâm Thương mại Thế giới Thành phố mới Bình Dương (WTC BDNC) đã phối hợp tổ chức Lễ khai mạc Tuần lễ Văn hóa & Nhân vật quốc tế Việt Nam 2023. 

Trước hết là “Tuần lễ văn hóa sáng tạo và nhân vật biểu tượng quốc tế Việt Nam 2023”. Sự kiện thể hiện sự gắn bó chặt chẽ giữa hai nền văn hóa Việt Nam - Hàn Quốc cũng như thể hiện được sự đa dạng về văn hóa, ghi dấu ấn của Bình Dương trên bản đồ du lịch thế giới. Diễn ra đồng thời là cuộc thi sáng tạo nhân vật biểu tượng với mong muốn đón nhận những bài dự thi xây dựng hình ảnh biểu tượng và nhân vật cho tỉnh Bình Dương.

Ngoài ra, để xây dựng một thế hệ trẻ Bình Dương năng động, sáng tạo, công dân thông minh trong tương lai, Bình Dương tổ chức Lễ hội Học và Chơi 2023 dành cho cộng đồng cư dân tại địa phương, cơ sở giáo dục, mong muốn tìm kiếm những nội dung phong phú, đa dạng cho công tác dạy và học trong thời gian tới.

Chia sẻ về các hoạt động dịp này, ông Hong Jeong Yong – Giám đốc KOCCA Việt Nam cho biết: “Ngay từ khi bắt đầu quá trình xây dựng kế hoạch cho chương trình này, KOCCA Việt Nam đã chọn tỉnh Bình Dương là địa điểm để thúc đẩy sự kiện, vì tỉnh luôn hỗ trợ chúng tôi rất nhiều về mọi mặt. Chúng tôi hy vọng có thể phát triển tỉnh Bình Dương trở thành một thị trường mang tính biểu tượng cho ngành Nhân vật tại Việt Nam và Khu vực Đông Nam Á thông qua việc tổ chức Ngày hội Nhân vật biểu tượng và Bản quyền hàng năm. Để thực hiện được tầm nhìn này, chúng tôi đã và đang nỗ lực hết sức trên toàn cầu để chuẩn bị cho Ngày hội Nhân vật biểu tượng & Bản quyền Việt Nam– Hàn Quốc 2023.”

Thời gian qua, tỉnh Bình Dương đã xác định sáng tạo, đổi mới là một trong những mục tiêu phát triển hàng đầu. Cụ thể, chuỗi sự kiện này là nền tảng quan trọng, giúp các doanh nghiệp tạo ra giá trị, phát triển các sản phẩm, dịch vụ, ý tưởng, quy trình và xu hướng kinh doanh mới mẻ, độc đáo, nổi bật, mang lại những lợi thế cạnh tranh cần thiết. Sự kiện là bản lề tạo tiền đề thúc đẩy ngành công nghiệp dịch vụ sáng tạo tại tỉnh Bình Dương, đánh dấu sự tiếp nối trong lộ trình hợp tác tốt đẹp giữa Việt Nam – Hàn Quốc nói chung và giữa KOCCA Việt Nam – Trung tâm thương mại thế giới Thành phố mới Bình Dương nói riêng.

Hôm 14/9, phát biểu tại lễ khai mạc Tuần lễ Văn hóa và  Nhân vật quốc tế Việt Nam 2023, ông Nguyễn Lộc Hà - Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương tin rằng, với nội dung phù hợp và thú vị, sự kiện sẽ mang đến một làn gió mới, thúc đẩy ngành sáng tạo nội dung và ngành giáo dục giải trí, giúp các doanh nghiệp tiếp cận một công cụ hứa hẹn tăng sức cạnh tranh, thúc đẩy hiệu quả kinh doanh, cũng như tiếp tục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh nhà. Đồng thời, ông cũng bày tỏ hy vọng rằng sự kiện sẽ được tổ chức thường niên, trở thành một hoạt động văn hóa – thương mại đặc sắc của tỉnh Bình Dương để giới thiệu đến cộng đồng dân cư tại địa phương cũng như ghi dấu ấn trên bản đồ du lịch trong mắt bạn bè quốc tế.

Cửu Long

Dù thiếu vắng nhiều trụ cột nhưng Barca vẫn được đánh giá cao hơn Getafe về chất lượng đội hình. Sẵn lợi thế sân nhà, đội bóng xứ Catalunya lập tức triển khai thế trận tấn công sau tiếng còi khai cuộc.

Phút 19, thế quân bình được phá vỡ khi Lewandowski dứt điểm cận thành, sau tình huống xử lý không tốt của thủ môn Soria.

Bàn thắng mở tỷ số từ khá sớm, đoàn quân của HLV Hansi Flick duy trì thế trận tấn công. Raphinha có cơ hội ghi tên mình lên bảng tỷ số nhưng không đánh bại được thủ thành của Getafe.

Một cầu thủ khác bên phía đội chủ sân Nou Camp cũng bỏ lỡ nhiều cơ hội là Lamine Yamal. Chỉ riêng tài năng trẻ của Barca có ít nhất ba tình huống dứt điểm đáng chú ý nhưng không sao làm rung mành lưới của Getafe.

Phung phí nhiều cơ hội, suýt chút nữa Barca phải trả giá đắt ở phút bù giờ thứ 4. Từ đường chuyền vào thuận lợi của đồng đội bên cánh phải, Borja Mayoral - cựu tiền đạo của Real Madrid dứt điểm hụt bóng đầy vô duyên trước khung thành rộng mở.

Thắng nhọc Getafe, Barca tiếp tục duy trì mạch toàn thắng ở La Liga mùa này với 21 điểm tuyệt đối sau 7 vòng đấu, qua đó củng cố ngôi đầu với 4 điểm nhiều hơn đại kình địch Real Madrid.

Đội hình ra sân

Barca: Pena, Kounde, Cubarsi, Martinez, Balde, Casado, Eric Garcia, Yamal, Raphinha, Pablo Torre, Lewandowski.

Getafe: Soria, Iglesias, Djene, Berrocal, Alderete, Yellu, Pérez, Alena, Milla, Uche, Sola.

Bảng xếp hạng La Liga 2024/25
STT	Đội	Trận	T	H	B	HS	Điểm
1	Barcelona	7	7	0	0	18	21
2	Real Madrid	7	5	2	0	11	17
3	Athletic Club	7	4	1	2	4	13
4	Atletico Madrid	6	3	3	0	7	12
5	Mallorca	7	3	2	2	1	11
6	Villarreal	6	3	2	1	-1	11
7	Osasuna	7	3	2	2	-3	11
8	Alaves	7	3	1	3	1	10
9	Celta Vigo	6	3	0	3	1	9
10	Rayo Vallecano	7	2	3	2	1	9
11	Real Betis	6	2	2	2	0	8
12	Girona	7	2	2	3	-2	8
13	Sevilla	7	2	2	3	-2	8
14	Espanyol	6	2	1	3	-3	7
15	Leganes	7	1	3	3	-4	6
16	Real Sociedad	7	1	2	4	-4	5
17	Valencia	7	1	2	4	-5	5
18	Valladolid	7	1	2	4	-12	5
19	Getafe	7	0	4	3	-3	4
20	Las Palmas	6	0	2	4	-5	2