Xét về số ngày nghỉ lễ của Việt Nam, chúng ta đang có 11 ngày nghỉ trong năm, xếp vào nhóm thấp nhất thế giới. Điều đó cho thấy, chúng ta cần điều chỉnh tăng số ngày nghỉ cho phù hợp là điều nên làm, ít nhất là khoảng 15 ngày một năm. Tuy nhiên, chúng ta nên chọn các ngày nghỉ ra sao và như thế nào cho phù hợp với quốc gia là chuyện cần tính toán kỹ chứ không thể chọn đại hoặc gán ghép cho nó đủ số ngày để lấy chỉ tiêu theo quy định.

Bởi lẽ, ngày lễ phải mang tính bao quát và hài hòa giữa các yếu tố như: văn hóa, xã hội, kinh tế... Ngày nghỉ cũng phải phù hợp cho tất cả đối tượng, chứ không phải dành riêng hay ưu ái cho một nhóm ngành, đối tượng nào.

Tôi cho rằng, nghỉ lễ Quốc khánh như hiện nay là đủ, không cần thiết phải nghỉ thêm quá dài bởi sau lễ còn nhiều việc phải lo. Tâm lý du lịch của người dân cũng giảm bớt bởi đa số họ đã thực hiện trong hè. Việc đưa trẻ đến trường ngày nay cũng mang tính tượng trưng là chủ yếu. Kể cả lễ khai giảng các trường cũng tinh gọn dần vì đa số học sinh đã nhập học chính thức trước đó một tuần. Vấn đề nữa là giáo viên cũng cần nghỉ lễ như mọi người theo quy định.

Hiện nay, chúng ta nghỉ lễ 11 ngày gồm: Tết Dương lịch (một ngày), Tết Nguyên đán (năm ngày), giỗ tổ Hùng Vương (một ngày), ngày Thống nhất đất nước và Quốc tế Lao động (hai ngày), Quốc khánh (hai ngày). Vậy có thể thêm ngày nghỉ lễ vào dịp nào?

>> Công ty tôi lãi lớn từ khi giảm giờ làm, tăng ngày nghỉ

Yếu tố chọn ngày nghỉ lễ:phải phù hợp văn hóa, phong tục, tập quán truyền thống lâu đời của người Việt, đa số người dân cùng hưởng lợi; phải mang ý nghĩa, nhân văn, giáo dục...; phải phù hợp với mọi lứa tuổi, thành phần, dân tộc...; phải mang tính đặc sắc, văn hóa riêng của quốc gia; phải đề cao lòng biết ơn các thế hệ đi trước.

Chọn ngày nghỉ thế nào?Như đã phân tích trên, nếu không đủ hội đủ các tiêu chí trên, đề nghị tăng thêm số ngày nghỉ vào các ngày nghỉ hiện tại cũng là một giải pháp hay. Tuy nhiên, chúng ta có ba kỳ nghỉ dài, đó là: Tết Nguyên đán, 30/4 - 1/5 và Quốc khánh. Trong đó, kỳ nghỉ quan trọng nhất vẫn là Tết Nguyên đán - ngoài việc tăng kích cầu mua sắm, tiêu dùng và du lịch, đó còn là dịp đoàn tụ, sum họp gia đình lớn nhất, ý nghĩa nhất trong năm. Thời tiết cũng là phù hợp cho việc du lịch để tăng trưởng kinh tế.

Suy cho cùng, Tết vẫn là ngày lễ mà người Việt bận rộn và cần thời gian nhất. Do đó, việc tăng ngày nghỉ vào dịp Tết Nguyên đán là hợp lý nếu được bình xét trên mọi phương diện, so với các ngày lễ còn lại trong năm. Hiện nay, chúng ta nghỉ Tết năm ngày là quá ít, nếu được tăng lên bảy ngày sẽ phù hợp cho người lao động xa quê, giảm bớt áp lực cho việc đi lại.

Cùng với công cuộc đổi mới bắt đầu từ năm 1986 đến nay, trong 30 năm qua, nền mỹ thuật Việt Nam ngày càng thể hiện rõ sự phát triển đa dạng, tính độc đáo và bản sắc riêng. Nhân kỷ niệm 50 năm thành lập, sáng 23/11, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức triển lãm: "Tác phẩm trong sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam giai đoạn 1986-2016".

Nếu trước năm 1986, mỹ thuật Việt Nam chủ yếu sáng tác theo các khuynh hướng hiện thực xã hội chủ nghĩa, hiện thực lãng mạn, ấn tượng, thì sau năm 1986 đã xuất hiện nhiều trào lưu, khuynh hướng mới như: biểu hiện, đồng hiện, trừu tượng, siêu thực, nghệ thuật sắp đặt, trình diễn, video art… 

Lớp nghệ sĩ thế hệ đàn anh, sau những thành công đã có, vẫn tiếp tục khẳng định được sức bền, độ nhạy bén trong sáng tạo nghệ thuật như: Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Trọng Hợp, Trần Đình Thọ, Hoàng Trầm, Lê Bá Đảng, Trần Lưu Hậu, Lưu Công Nhân, Đinh Trọng Khang, Nguyễn Thụ, Lê Ngọc Hân, Vũ Duy Nghĩa, Nguyễn Thị Kim Bạch, Cao Trọng Thiềm… 

Sự mở cửa của đất nước hội nhập với thế giới đã tạo đà thúc đẩy cho mỹ thuật phát triển. Công cuộc đổi mới như một luồng sinh khí đã giúp nhiều nghệ sĩ tiếp nhận, đổi mới nhận thức, mở ra hướng đi giàu sức biểu cảm cho ngôn ngữ tạo hình, góp phần chuyển tải thành công những thông điệp của sự nghiệp cách mạng và đời sống xã hội. Chính những thành công của lớp nghệ sĩ này đã tạo nên sức sống mới cho mỹ thuật Việt Nam, với nhiều tên tuổi như: Đào Minh Tri, Tạ Quang Bạo, Ca Lê Thắng, Lê Quảng Hà, Đỗ Thị Ninh, Đỗ Hoàng Tường, Trần Văn Thảo, Lê Anh Vân, Nguyễn Tấn Cương, Nguyễn Nguyên Hà, Đặng Xuân Hòa, Vũ Đình Tuấn… và còn nhiều họa sĩ khác nữa mà không gian trưng bày của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam chưa thể giới thiệu hết với người yêu nghệ thuật được.

Triển lãm này, dù còn chưa đầy đủ, chưa toàn diện nhưng hàm chứa nỗ lực và mong ước của những người làm bảo tàng, muốn giới thiệu tới công chúng những tác phẩm đánh dấu một giai đoạn phát triển cả bề rộng lẫn chiều sâu của nền mỹ thuật Việt Nam.

Một số tác phẩm trong triển lãm:

Ngày bình yên (Hoạ sĩ Trần Xuân Bình) Sưởi lửa (Hoạ sĩ Phạm Ngọc Sỹ) Phố gầm cầu (Hoạ sĩ Nguyễn Trường Linh) Quạt (Hoạ sĩ Nguyễn Vinh) Đông Hà 1972 (Hoạ sĩ Nguyễn Trần Đốc) Việc thường ngày ở bản (Hoạ sĩ Nguyễn Lương Tiểu Bạch)

Cổng xưa (Hoạ sĩ  Nguyễn Phúc Lợi)

T.Lê

Nguyên nhân biến trẻ thành kẻ bắt nạt

Theo báo cáo nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) vào tháng 5/2023, trung bình 5 trẻ em và thanh thiếu niên sử dụng internet thì có 1 trẻ em bị bắt nạt trên mạng. Tuy nhiên, 3/4 trong số đó không biết tìm kiếm sự giúp đỡ ở đâu.

Điều đáng nói, trên không gian mạng, trẻ không đơn thuần là nạn nhân mà trở thành người tham gia, khởi xướng… các hành vi bắt nạt người khác.

Cha mẹ làm gì khi phát hiện con bắt nạt bạn trên không gian mạng? Đó là câu hỏi được đưa ra nhiều không kém câu hỏi ở chiều ngược lại.

Trước thắc mắc như trên, thạc sĩ tâm lý Đặng Hoàng An khẳng định: “Cha mẹ cần bảo vệ con đúng cách dù trẻ ở vị trí bắt nạt hay bị bắt nạt”.

Thạc sĩ Đặng Hoàng An phân tích, khi phát hiện con bắt nạt người khác, cha mẹ phải giữ bình tĩnh, tìm hiểu nguyên nhân, đánh giá lại môi trường gia đình.

Để gỡ được nút thắt “tại sao con bắt nạt bạn?”, phụ huynh cần nghiêm túc tìm hiểu nguyên nhân sâu xa. Nguyên nhân biến một đứa trẻ thành kẻ bắt nạt người khác đến từ nhiều phía.

“Con có từng bị bắt nạt, người khác hướng dẫn con bắt nạt bạn trẻ khác, trẻ tiêm nhiễm thói xấu bắt nạt người khác từ ai đó trong gia đình… Đó là những nguyên nhân dễ dàng nhận ra nếu phụ huynh chịu khó lắng nghe giãi bày của con trẻ”, thạc sĩ Hoàng An cho biết.

Nhận ra được nguyên nhân biến trẻ thành kẻ bắt nạt, gia đình phải tìm cách giải quyết, xóa bỏ tác nhân nguy hiểm. 

Nếu môi trường gia đình có chứa đựng sự bắt nạt (cha mẹ, anh chị em bắt nạt trẻ hoặc người khác) thì cha mẹ phải thay đổi, xây dựng môi trường sống văn minh hơn.

Thạc sĩ Hoàng An khẳng định: “Dưới góc độ khoa học tâm lý gia đình, môi trường gia đình là môi trường giáo dục đầu tiên của trẻ em. Thông thường, trẻ sẽ học theo thói quen tốt và tiêm nhiễm thói xấu của người thân trong gia đình”.

Nếu con từng là nạn nhân của bắt nạt và biến thành kẻ bắt nạt người khác thì phụ huynh phải hết sức nhẹ nhàng, lắng nghe tâm sự của con. 

Tiếp đó, cha mẹ từng bước mở nút thắt chuyện con bị bắt nạt ngày trước, rồi khéo léo đặt con vào vị trí người bị bắt nạt như những ngày đầu để con đồng cảm với người bị con bắt nạt ở hiện tại.

Đối với kẻ bắt nạt là những đứa trẻ thích thể hiện bản thân, phụ huynh cần hiểu tính cách bốc đồng đó bắt nguồn từ sự thiếu vắng tình thương của cha mẹ. Trẻ lớn lên trong môi trường gia đình đổ vỡ, thường cố tỏ ra mạnh mẽ bằng cách bắt nạt người khác.

Một nguyên nhân gián tiếp khác biến trẻ thành kẻ bắt nạt là những lời xúi giục của người khác. Hoặc đôi lúc thấy mọi người vô tư bắt nạt người khác trên không gian mạng, con trẻ lại bắt chước làm theo.

Với mỗi nguyên nhân khác nhau, phụ huynh cần áp dụng những phương án hỗ trợ con trẻ khác nhau, phù hợp. Cha mẹ không nên sử dụng đòn roi, đe dọa mà phải phân tích, mềm dẻo, uốn nắn lại con.

Đừng mặc kệ con trẻ “tự bơi” trong biển cả thông tin

Song song việc định hướng nhận thức cho con trẻ, phụ huynh cũng cần nhìn nhận lại bản thân, môi trường gia đình…

Việc trẻ em tiếp xúc mạng xã hội nói riêng và không gian mạng nói chung từ rất nhỏ, xuất phát từ việc cha mẹ lơ là trong quản lý con cái.

Phụ huynh phải nhận trách nhiệm, không đổ lỗi cho con trẻ, không được phán xét… Khi nhận sự quy chụp trách nhiệm từ cha mẹ, trẻ thường thu mình, không chia sẻ suy nghĩ.

“Phụ huynh phải là người đồng hành, nâng đỡ tinh thần cho con, đừng tự biến mình trở thành kẻ bắt nạt con một lần nữa.

Cha mẹ không để con “tự bơi” trong lúc sóng gió, phải bảo vệ con bằng mọi cách.

Phụ huynh cân nhắc có nên cho con sử dụng mạng xã hội hoặc hướng dẫn con sử dụng internet đúng cách, đừng “bỏ con” lạc lõng giữa biển cả thông tin”, thạc sĩ Đặng Hoàng An đưa ra lời khuyên.

Con trai bị bạn bắt nạt đến mức muốn tự tử, người mẹ Hà Nội xử trí đáng nể

Sau một tuần quen biết, cảm nhận được sự đồng điệu về hoàn cảnh, tâm hồn, ông Đực quyết định ngỏ lời yêu với bà Vĩnh. Ông kể: “Tôi nói với bà ấy rằng: “Thôi thì hai đứa sáp lại, chung sống làm ăn. Hơi đâu mà đợi mà chờ”.

“Bây giờ, nếu ở một mình, nay đây mai đó, sóng lớn mưa to lấy ai chống đỡ. Con cái thì đã dựng vợ, gả chồng hết rồi. Không ai kề cận, nếu nửa đêm đau ốm thì sao…”.

Thấy những lời ấy có lý, cảm nhận được tình cảm của ông Đực dành cho mình, bà Vĩnh gật đầu nghe theo. Bà kể: “Ngày gặp tôi, ông ấy đã có 5 đứa con, một chân có tật, đi đứng phải chống nạng. Cuộc sống cũng bấp bênh, túng thiếu”.

“Nhưng tôi vẫn thương ông và xem những chuyện ấy là điều rất bình thường. Tôi cũng quyết rằng, về với nhau, nếu cuộc sống sau này có nghèo khổ tôi vẫn vui vẻ. Thế là tôi đồng ý về sống với ông ấy”, bà nói thêm.

Nghèo quá, không có tiền tổ chức đám cưới, ông Đực xin cha vợ bỏ qua cho mình phần lễ cưới hỏi. Thương con, cha bà Vĩnh đồng ý.

Được cha vợ cho phép, ông Đực dắt bà Vĩnh xuống chiếc ghe nhỏ, nấu bữa cơm ăn chung. Sau bữa cơm đạm bạc, cả hai xem như đã thành vợ thành chồng, cùng nhau bắt đầu cuộc sống nay đây mai đó trên khắp các mặt sông của miền Tây.

“20 năm chưa biết nhà là gì”

Từ ngày dắt nhau xuống chiếc xuồng xập xệ, đến nay, vợ chồng ông Đực đã có hơn 20 năm phiêu dạt theo con nước. Cả hai chưa bao giờ tính đến chuyện bỏ mặt nước, lên bờ mưu sinh cho đến khi cô con gái của mình đến tuổi đi học.

Bà Vĩnh chia sẻ: “Suốt 20 năm qua, chúng tôi chưa bao giờ biết nhà là gì, cuộc sống cứ trôi theo con nước. Nhưng sau này, khi Diễm My đến tuổi đi học, chúng tôi quyết định neo ghe lại TP.HCM để con có thể đến trường”.

Diễm My là cô con gái duy nhất và là niềm tự hào của vợ chồng ông Đực cho đến lúc này. Về chung sống với nhau hơn 4 năm, ông Đực và bà Vĩnh mới có đứa con chung. Nhắc đến Diễm My, bà Vĩnh lại nhớ đến lần ôm bụng bầu, tát nước vượt sông mua mắm muối.

Lần đó, để có thêm thu nhập, ông bà chèo chiếc ghe nhỏ của mình ra cù lao hoang giăng câu. Sau 3-4 ngày chài lưới, ghe hết gạo lẫn mắm muối. Không còn cách nào khác, cả hai buộc phải chèo ghe vượt sông sang bờ bên kia để đi chợ.

“Ghe nhỏ xíu mà sông thì lớn, sóng đánh mạnh, nước tràn vào, dễ bị chìm lắm. Nhưng thương đứa con trong bụng cần có dinh dưỡng, chúng tôi cố bơi qua bờ bên kia. Lúc đó, ông ấy thì chèo, tôi ngồi tát nước trong ghe ra. Tôi cố sao cho chiếc ghe nổi vì ghe còn nổi là còn đi được”, bà Vĩnh nhớ lại.

Ngày Diễm My ra đời, cuộc sống bà Vĩnh vốn đã khó khăn lại càng thêm thắt ngặt. Ấy vậy mà chưa bao giờ bà bi quan hay có ý định buông tay người chồng nghèo, tật nguyền.

Thay vào đó, bà vẫn tìm thấy niềm vui, hạnh phúc bên chồng và động viên ông vươn lên trong cuộc sống còn nhiều khó khăn. Chiếc ghe cũ nát trở thành mái nhà nhỏ, gia đình ấm cúng của đôi vợ chồng già.

Trong khi đó, ông Đực thương vợ đau ốm, bệnh tật nhưng vẫn cố vun vén cuộc sống cho mình. Ông nói: “Không có bà ấy, ai mua thuốc cho tôi. Ở dưới ghe suốt như thế, không có bà ấy, chắc tôi chết lâu rồi”.

“Cuộc sống khó khăn, tôi cố gắng làm lụng. Tôi làm đến độ không có Tết, không nhớ mình mấy tuổi nên nhiều khi cũng quên bà ấy luôn. Nhưng tôi biết rằng, ngoài bà ấy, không có ai bên cạnh tôi trong tận cùng khó khăn như thế”, ông chia sẻ thêm.

Cuối chương trình, ông Đực bất ngờ tặng quà cho vợ, điều ông chưa bao giờ làm suốt trong thời gian sống cùng nhau. Nhận món quà từ chồng, bà Vĩnh vỡ òa trong hạnh phúc. Niềm vui của bà khiến MC Ngọc Lan và người xem xúc động đến không cầm được nước mắt.

Hà Nguyễn

Nữ y tá đó đã thực hiện công việc chăm sóc giảm nhẹ giai đoạn cuối đời, từ trước cả khi chuyên ngành y học này được công nhận.

Chuyên ngành chăm sóc giảm nhẹ (Palliative care) hiện đại ra đời từ sự khởi xướng của bác sĩ người Anh - Cicely Saunders. Năm 1948, khi còn là một y tá 20 tuổi ở London, bà đã quan tâm tới tình trạng đau đớn của người bệnh ung thư. Sau khi trở thành bác sĩ, bà đi tiên phong trong việc giúp đỡ người bệnh ở giai đoạn cuối đời, với phương châm cái chết cũng tự nhiên như sự sống, người bệnh không đáng phải chịu sự dày vò đau đớn trước khi chết. Phong trào chăm sóc cuối đời dần hình thành như thế.

Đến năm 1987, chuyên ngành y học giảm nhẹ bắt đầu được công nhận ở Anh, Australia và New Zealand, sau đó lan rộng ra toàn cầu. Ngày nay toàn thế giới có trên 8.000 viện chăm sóc cuối đời đang hoạt động và rất nhiều khoa chăm sóc giảm nhẹ được tổ chức trong các bệnh viện. Một số quốc gia, như Mỹ, dùng thuật ngữ "Hospice care", có ý nghĩa tương tự "Palliative care", nhưng tập trung vào chăm sóc nhiều hơn là điều trị.

Năm 2014, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị: "Điều trị giảm nhẹ là một nhiệm vụ đạo đức của hệ thống y tế và là nghĩa vụ đạo đức của các chuyên gia y tế trong việc giúp giảm bớt, xoa dịu nỗi đau và sự chịu đựng về thể chất, tâm lý hoặc tinh thần, bất chấp tình trạng bệnh lý có thể chữa khỏi hay không...".

Đối tượng của chăm sóc giảm nhẹ là bệnh nhân ung thư, bệnh mạn tính giai đoạn cuối, người có các triệu chứng đau buồn khác về tâm lý - xã hội hoặc tinh thần; cũng như tất cả những người có tiên lượng sống ngắn hơn sáu tháng.

Các nội dung chăm sóc giảm nhẹ, gồm: Giảm đau và giảm các triệu chứng gây khó chịu, hỗ trợ về tâm lý - xã hội và tinh thần cho bệnh nhân và gia đình, tìm hiểu các giá trị, niềm hy vọng và nỗi sợ của bệnh nhân, hỗ trợ tinh thần giúp bệnh nhân và gia đình đối mặt với bệnh tật, giúp bệnh nhân hấp hối chuẩn bị trước cái chết nếu thích hợp...

Chăm sóc giảm nhẹ cũng bảo vệ người bệnh khỏi những can thiệp y tế không thích hợp hoặc không mong muốn, như những điều trị duy trì sự sống một cách quá mức. Chăm sóc giảm nhẹ xem sự sống và cái chết như một tiến trình tự nhiên: không bao giờ đẩy nhanh đến cái chết, nhưng cũng không cố kéo dài sự hấp hối.

Ở điểm này cần phân biệt với những tranh cãi về "trợ tử". Phía vận động cho quyền trợ tử cho rằng những khổ đau cuối đời thường vượt quá sự chịu đựng của người bệnh nên cần giải thoát họ bằng một cái chết nhanh và êm ái. Trong khi ngành chăm sóc giảm nhẹ lại tập trung làm giảm đau đớn, giúp người bệnh tận hưởng những ngày cuối đời trong bình an.

Trước những tranh cãi gay gắt về đạo đức và lo ngại về hệ quả xấu do việc trợ tử gây ra, tính đến năm 2024, mới chỉ có một số nước trên thế giới cho phép trợ tử, như: Bỉ, Luxembourg, Hà Lan, Colombia, Canada, Tây Ban Nha, New Zealand, Bồ Đào Nha, Ecuador... Ngoài ra có một số bang của Mỹ, Australia cho phép bệnh nhân dừng điều trị để tự tìm cái chết nhưng cấm mọi người khác (kể cả người thân và bác sĩ) gợi ý, kê đơn hoặc cung cấp phương tiện cho họ tự sát; nếu cung cấp sẽ bị xử lý hình sự.

Tổ chức Y tế Thế giới ước tính hơn 40 triệu người cần được chăm sóc giảm nhẹ hàng năm và với phương thức thích hợp, sự đau khổ của những người này có thể được ngăn chặn. Tuy nhiên, nhiều người sống ở những vùng đất rộng lớn trên thế giới vẫn không thể tiếp cận bất kỳ hình thức chăm sóc giảm nhẹ nào. Điều quan trọng, vì vậy, là tiếp tục mở rộng các trung tâm chăm sóc giảm nhẹ và thức tỉnh nhận thức của xã hội.

Tại Việt Nam với truyền thống nhân ái, các hành động giúp đỡ người thân lúc ốm đau cũng như khi cuối đời đã có truyền thống từ xa xưa. Tinh thần của chăm sóc giảm nhẹ tồn tại trong mọi hoạt động của bệnh viện, và sau này theo xu hướng của thế giới, đã tách thành chuyên khoa riêng. Năm 2010, Bệnh viện K thành lập khoa chống đau, tiền thân của khoa chăm sóc giảm nhẹ hiện nay. Đến nay rất nhiều bệnh viện công và tư có trung tâm chăm sóc giảm nhẹ. Tôi đang làm ở một bệnh viện tuy nhỏ ở quê nhưng cũng có khoa chăm sóc giảm nhẹ, đón nhiều bệnh nhân từ tuyến trung ương về nằm những ngày cuối cùng.

Vấn đề tài chính của chăm sóc giảm nhẹ là một trở ngại khi muốn triển khai rộng hoạt động này. Tuy nhiên nếu hiểu chăm sóc giảm nhẹ không phải là cố gắng điều trị bệnh trong vô vọng, mà là làm giảm đau, giảm các biến chứng, làm cho những ngày cuối đời trở nên có thể chịu đựng được, thì chi phí dù sao cũng không quá tốn kém.

Một bác sĩ hỏi một bệnh nhân giai đoạn cuối rằng, trong tất cả sự chăm sóc dành cho ông, ông đánh giá việc nào quan trọng nhất, thì được trả lời, chính sự thông cảm và thấu hiểu của người xung quanh đã an ủi ông nhất. Điều này cũng phù hợp với tập quán của người Việt, con cháu người thân thông cảm, chia sẻ sẽ nâng đỡ tinh thần của người bệnh hơn tất cả loại thuốc tốt nhất.

Giúp một người được sống những ngày cuối cùng trong bình an và ra đi thanh thản là việc không dễ dàng, nhưng đáng để theo đuổi, bởi như người khai sinh ra ngành chăm sóc giảm nhẹ đã nói: "Bạn quan trọng vì bạn là bạn, và bạn quan trọng cho đến giây phút cuối cùng của cuộc đời".

Quan Thế Dân