Với toàn bộ phòng ngủ dưới nước được bao quanh bằng kính thủy tinh,ỉdưỡngxahoadướilòngđạidươngđộcnhấtthếgiớbóng da 24h du khách sẽ không bỏ lỡ bất kỳ cảnh đẹp nào dưới lòng đại dương.
Không riêng con người, AI cũng mang tính thiên vị rất cao. Ảnh: Science.
Ngay từ khi các nhà khoa học máy tính tạo ra mô hình học sâu, họ đã phải quyết định xem rốt cuộc cái họ muốn đạt được là gì. Ví dụ xử lý dữ liệu khách hàng tiềm năng cho một công ty tín dụng. Công ty muốn trí tuệ nhân tạo tìm ra những khách hàng tiềm năng nhất cho họ. Nhưng “tiềm năng nhất” là gì? Là có nhiều tiền hay nhiều khả năng mang lại lợi nhuận cho công ty thông qua vay tín dụng?
Bởi máy tính cần phải số hóa được các tiêu chí đưa ra, chúng chỉ xử lý và phân tích xem các con số của người dùng là lớn hay nhỏ để có thể xem đó là “tiềm năng”.
Như vậy, nếu khách hàng có nhiều tiền nhưng họ không vay tín dụng thì công ty tín dụng sẽ ít lợi nhuận, nhưng ngược lại những người hay vay tiền lại là đối tượng mang lại lợi nhuận lớn hơn, đổi lại tỷ lệ trả tiền của họ có thể thấp hơn, dẫn tới rủi ro cao hơn.
“Từ thuở khai sinh, các thuật toán ra đời để giải quyết mục tiêu số hóa khác nhau của người dùng, chứ không phải để đánh giá công bằng bản chất của họ”, Solon Barocas, trợ lý giáo sư tại đại học Cornell cho biết. Anh là chuyên gia trong lĩnh vực kiểm soát "yếu tố công bằng” của AI.
Như vậy, nếu thuật toán phát hiện ra đối tượng người dùng thích vay tiền và vay nhiều tiền trong quá khứ, nó sẽ kết luận họ là đối tượng “tiềm năng” cho công ty tín dụng. Tuy nhiên, trên thực tế các đối tượng này lại là đối tượng cần tránh xa do rủi ro mà họ mang lại.
Do các vấn đề trên mang tính lựa chọn và cả triết học (đâu là lựa chọn đúng, đâu là sai), xử lý dữ liệu đầu vào tốt có vẻ vẫn là cách khả thi hơn để giải quyết sự thiên vị của máy tính.
Sự thiên vị của AI không dễ để khắc phục bởi phụ thuộc vào tính lựa chọn và cả triết học khi định nghĩa một lựa chọn. Ảnh: Medium.
Dữ liệu cung cấp bị thiên vị
Có hai cách mà sự thiên vị thể hiện trong dữ liệu cần xử lý: Hoặc dữ liệu bạn thu thập không thể hiện đúng thực tế, hoặc nó phản ánh những định kiến hiện có.
Trường hợp đầu tiên có nhiều khả năng xảy ra. Ví dụ, nếu một thuật toán học sâu được cung cấp nhiều hình ảnh về khuôn mặt có màu da sáng hơn so với khuôn mặt có màu da tối, hệ thống nhận diện khuôn mặt chắc chắn sẽ cho rằng gương mặt tối là “không tốt bằng”.
Trường hợp thứ hai đã xảy ra khi Amazon phát hiện ra công cụ tuyển dụng nội bộ của họ liên tục sa thải các ứng cử viên nữ. Bởi nó được học về các quyết định tuyển dụng trong lịch sử công ty, vốn ưa thích đàn ông hơn phụ nữ, nên nó đã chọn cách làm tương tự.
Sự thiên vị có thể xuất hiện trong giai đoạn chuẩn bị dữ liệu, tức việc chọn thuộc tính của đối tượng cho thuật toán xem xét. Ví dụ như trong việc đưa ra các tiêu chí cho “khách hàng tiềm năng” của công ty tín dụng trên, các thông số có thể là tuổi tác, thu nhập, số lần đã trả nợ. Trong trường hợp của Amazon, các thông số có thể là giới tính, trình độ học vấn, số năm kinh nghiệm.
Chính vì các thông số đó dễ bị nhầm lẫn và không hoàn toàn đánh giá đúng đối tượng là con người, việc chọn ra bộ thông số phù hợp với nhu cầu người dùng và đưa cho máy tính xử lý sao cho kết quả ra công bằng là không thể đạt được.
AI có thể đưa ra đúng đối tượng mà bạn mong muốn, nhưng nó chắc chắn sẽ mang tính thiên vị khi loại ra những đối tượng khác.
Rất khó khắc phục sự thiên vị của AI
Ngay cả chúng ta, những con người tạo ra máy móc cũng mang tính thiên vị rất cao. Do đó, có những nguyên nhân căn bản bên trong mang tính triết học mà ngay cả con người còn chưa vượt qua được, huống hồ máy móc.
Đầu tiên là việc không lường trước cái chưa biết. Khi thả bom nguyên tử xuống Nhật Bản, người Mỹ chưa nghĩ tới bụi phóng xạ sẽ còn tồn tại và gây ung thư cho rất nhiều người sau này. Hoặc khi tìm ra xăng dầu vào đầu thế kỉ XX, chưa ai từng nghĩ đến vấn đề nóng lên toàn cầu mà ngày nay chúng ta phải đối mặt.
Mọi vật đều có liên quan ít nhiều đến nhau, các thông số đặc trưng của đối tượng này sớm muộn cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi thông số đặc trưng của đối tượng khác.
Amazon tá hỏa khi công cụ của mình loại bỏ toàn nhân viên nữ. Ảnh: Timeslive.
Các kĩ sư của Amazon không ngốc tới mức không lường trước sự thiên vị của AI mà họ xây dựng. Họ đã lập trình để nó bỏ qua các cụm từ về giới tính như “dành cho nam giới”, “của phụ nữ”.
Tuy nhiên người ta sớm phát hiện rằng hệ thống ngôn ngữ của nhân loại hết sức đáng sợ. Các cụm từ khác ám chỉ về giới tính đã được cỗ máy đưa vào dữ liệu cần học như “đao thủ” (100% các đao thủ trong lịch sử là nam giới) hoặc “nội trợ” đã biến khối dữ liệu đầu vào trở nên thiên vị.
Đâu là công bằng?
Chắc chắn rất khó để định nghĩa “sự công bằng” trong xã hội, ngay cả trong triết học cũng không có khái niệm thuyết phục về "tính công bằng”. Đó là lý do các hệ thống pháp luật luôn có kẽ hở và suốt chiều dài lịch sử, loài người luôn tìm kiếm một tầng lớp, một vật thể nào đó gánh hết “bất công” của xã hội như nô lệ, súc vật, máy móc.
Đối với khoa học, “công bằng” chỉ đơn giản là sự cân bằng các đại lượng. Chính sự khác nhau rất lớn giữa 2 khái niệm “công bằng” trong toán học và thực tế xã hội, mà A.I còn lâu mới có thể trở nên công bằng như cái cách mà người ta mong muốn, vì suy cho cùng, con người còn chưa xác định rõ cái “công bằng” mà họ muốn ở đây là gì.
Như trong bài toán của Amazon, đôi khi đúng là các nhân viên nam giới mạnh hơn nhân viên nữ và sẽ phù hợp hơn cho công việc. Tôi mạnh khỏe hơn, tôi được tuyển dụng, chân lý đó chẳng phải đã có từ thuở chúng ta còn ăn lông ở lỗ hay sao? Như vậy, việc máy tính loại ra các nhân viên nữ tuy sai về mặt đạo đức công bằng xã hội , nhưng về mặt lợi ích kinh tế thì hoàn toàn đúng.
" alt="Không chỉ con người, AI cũng biết thiên vị" />
Nhiều công nghệ mới trong lĩnh vực hạt nhân những năm gần đây đã đạt được động lực tăng trưởng, hứa hẹn bảo đảm một nguồn năng lượng an toàn và rẻ hơn. Trong số đó có lò phản ứng phân hạch thế hệ IV với thiết kế cải tiến; lò phản ứng nhỏ dạng mođun; hay lò phản ứng hợp hạch, công nghệ vốn được coi là không thể triển khai. Các nhà nghiên cứu phát triển lò phản ứng phân hạch thế hệ IV như hãng Terrestial Energy của Canada hay TerraPower của Bill Gates, đã bắt tay vào kết hợp nghiên cứu cùng các đối tác để gia nhập vào lưới điện trong thời hạn những năm 2020.
Lò phản ứng nhỏ dạng môđun thường sản xuất được khoảng 10 megawatt, so với năng suất của một lò phản ứng hạt nhân truyền thống là khoảng 1.000 megawatt. Một số công ty triển khai loại hình này cho biết họ có thể tiết kiệm được nguồn vốn và giảm thiểu nguy cơ gây hại với môi trường hay hao hụt tài chính. Còn về năng lượng hợp hạch, không có nhiều người kỳ vọng vào triển khai thành công trước năm 2030, dù một số công ty nghiên cứu đã bắt đầu thu hút sự quan tâm.
Dự báo sinh non bằng công nghệ
(Nguồn: Internet)
Kết quả phân tích mẫu máu đơn giản có thể dự báo được nguy cơ sinh non ở thai phụ. Vật chất gen của con người nằm chủ yếu trong các tế bào. Nhưng một số lượng nhỏ các DNA và RNA được giải phóng từ các tế bào chết dần vẫn di chuyển cho các mạch máu. Với phụ nữ đang mang thai, loại vật chất không tế bào đó là nguồn vô hạn của các axit nucleic trong bào thai, nhau thai và cơ thể người mẹ. Stephen Quake, chuyên gia sinh học tại Đại học Stanford, đã tìm ra phương thức giải quyết cho vấn đề y khoa đau đầu: tỷ lệ sinh non lên tới 1/10.
" alt="10 công nghệ đột phá năm 2019 do Bill Gates lựa chọn" />
Thử thách này có khiến các fan của Marvel thích thú?
Vé xem trực tiếp VCS Mùa Xuân 2018với mức giá 65,000 đồng/Session (tạm hiểu là ca – trận đấu) sẽ được bán trực tiếp tại GG Stadium, tầng 6 Crescent Mall, Quận 7, TP.HCM – theo thông báo mới nhất được đăng tải trên trang fanpage Facebook chính thức.
Sự phát triển bùng nổ các thuật toán trí tuệ nhân tạo như học sâu “deep learning” đã biến AI (trí tuệ nhân tạo) thành công cụ đắc lực phục vụ cho chọn lọc dữ liệu, tìm kiếm thông tin, đối tượng tiềm năng…
.jpg)
.jpeg)
.jpg)
Trạm thu phát wifi miễn phí được lắp đặt trên các cột đèn chiếu sáng ở Đà Nẵng (Ảnh: HC)
Microsoft kiện Foxconn