Bất chấp triển vọng tăng trưởng kinh tế đầy hứa hẹn từ AI, Việt Nam hiện đối mặt với một thách thức quan trọng, đó là sự thiếu hụt nhân sự và chuyên gia AI. Sự khan hiếm nhân lực cùng với việc thiếu hụt cơ hội tiếp cận các chương trình đào tạo AI chất lượng cao càng làm nới rộng khoảng cách giữa nhu cầu của thị trường và sự đáp ứng nguồn nhân lực.

Ngoài tình trạng thiếu hụt nhân tài, các startup về AI tại Việt Nam còn phải đối mặt với những thách thức như thiếu cơ hội tiếp cận với các chuyên gia và cố vấn để đánh giá và thẩm định sản phẩm AI phù hợp với nhu cầu của thị trường.

Startup AI của Việt Nam cũng thiếu cơ hội tiếp cận các cơ sở hạ tầng, nền tảng và công cụ sẵn sàng cho doanh nghiệp. Đây được xem là những yếu tố thiết yếu cho việc phát triển, thương mại hóa và mở rộng quy mô sản phẩm AI. 

Theo ông Marc Woo - Giám đốc điều hành, phụ trách Việt Nam, Google Châu Á - Thái Bình Dương: “Nền kinh tế số của Việt Nam dự kiến sẽ tăng trưởng gấp 11 lần vào năm 2030, đạt 220 tỷ USD, tương đương gần một nửa GDP hiện tại của Việt Nam”. 

“AI là một trong những yếu tố then chốt để hiện thực hóa dự báo trên. Cùng với NIC, chúng tôi tin rằng sáng kiến ‘Kiến tạo tương lai AI Việt Nam’ sẽ là bệ phóng vững chắc cho các nhân tài, startup và doanh nghiệp trong nước”, chuyên gia của Google chia sẻ.

Để giải quyết các thách thức này, Google cùng Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia sẽ triển khai chương trình phát triển nhân tài số, cung cấp 40.000 suất học bổng với 10 khoá học, bao gồm khóa học về trí tuệ nhân tạo. Chương trình nhằm trang bị các kỹ năng AI mới nhất cho thế hệ trẻ Việt Nam, trong đó có nhiều cán bộ, giảng viên và sinh viên của hơn 80 trường đại học và cao đẳng trên cả nước.

Đây là hoạt động nâng cấp từ chương trình Phát triển Nhân tài số đã được Google và NIC ra mắt hồi tháng 7/2022. Tính đến nay, chương trình đã trang bị bộ kỹ năng số cho 60.000 người trong độ tuổi lao động tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, nhận thấy vai trò then chốt của các startup địa phương, Google đã cam kết hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam ngay từ giai đoạn đầu. Năm nay, với Google for Startups Accelerator, gã khổng lồ tìm kiếm hướng đến mục tiêu hỗ trợ, thúc đẩy các startup Việt Nam trong kỷ nguyên AI. 

Theo ông Trần Duy Đông - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), sự phát triển của AI sẽ thay đổi hoàn toàn cách con người nghiên cứu, làm việc, sáng tạo nội dung và được dự đoán sẽ đóng góp hàng nghìn tỷ USD vào nền kinh tế toàn cầu. 

“Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang có những bước đi mạnh mẽ trong việc tham gia thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng và phát triển nguồn nhân lực AI. Năm 2022, Việt Nam đứng thứ 55 thế giới về chỉ số sáng tạo AI”, Thứ trưởng Trần Duy Đông chia sẻ. 

Chương trình "Kiến tạo tương lai AI Việt Nam cùng Google - NIC" thể hiện sự cam kết và hỗ trợ mạnh mẽ của Bộ KH&ĐT và Google trong việc thúc đẩy hệ sinh thái AI tại Việt Nam. Chương trình sẽ trang bị cho nguồn nhân lực trẻ Việt Nam những kỹ năng cần thiết để nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên AI, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo dựa trên nền tảng trí tuệ nhân tạo. 

Trước đó, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên không phải lựa chọn đầu tiên của Thảo. Yêu thích lĩnh vực dược, thời điểm thi đại học, Thảo đăng ký hai nguyện vọng vào Trường ĐH Dược Hà Nội và Trường ĐH Y Dược, ĐH Quốc gia Hà Nội, nhưng đều trượt cả hai. Sau đó, nữ sinh đỗ vào lớp Chất lượng cao Hóa Dược của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên. “Lúc biết tin trượt ngành học yêu thích, em buồn và thất vọng suốt một thời gian”, Thảo nhớ lại.

Hai năm đầu đại học, Thảo không mấy hứng thú vì mất định hướng và chưa có cách học hiệu quả. Chỉ đến năm thứ 3, khi được tiếp xúc với các môn chuyên ngành và bắt đầu lên lab, nữ sinh mới nhận ra “ngành này hóa ra cũng không quá tệ”. Từ đó, Thảo mới bắt đầu tập trung vào học, nhờ vậy đạt GPA 3.6 và giành được học bổng ở năm thứ 3.

Thay vì dồn kiến thức để học trước ngày thi gây phản tác dụng, Thảo chia nhỏ lượng kiến thức để học mỗi ngày. Ngoài ra, nữ sinh cũng dành phần lớn thời gian rảnh để lên lab. Sau 4 năm, Thảo có hai bài báo được đăng trên tạp chí trong nước.

Kết thúc đại học với tấm bằng Giỏi, nhưng nữ sinh cảm thấy kiến thức nếu chỉ dừng lại ở đó vẫn chưa đủ, vì thế em mong muốn tiếp tục học lên bậc thạc sĩ ở Việt Nam. Sau đó, Thảo nộp hồ sơ và trúng tuyển vào chương trình thạc sĩ của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên.

“Thời gian đầu ra trường, em cũng dự định sẽ vừa học thạc sĩ, vừa đi làm. Khi ấy, em đi tìm kiếm rất nhiều công ty nhưng đều cảm thấy không phù hợp. Đó cũng là quãng thời gian khá căng thẳng, nhưng bố mẹ luôn động viên em rằng: Bố mẹ đã nuôi con hơn 20 năm, giờ thêm 1 năm nữa cũng không sao cả, chỉ cần con cố gắng phấn đấu để phát triển”, Thảo nhớ lại.

Trong giai đoạn bế tắc, tình cờ Thảo trò chuyện với một bạn học cũ. Người bạn này khuyên Thảo chỉ nên tập trung vào một mục tiêu để đạt được kết quả tốt nhất. Đó cũng là lúc cô bắt đầu nhen nhóm ý định đi du học bậc tiến sĩ.

“Thông thường tại Mỹ, tiến sĩ được coi là một nghề, tức “làm tiến sĩ” chứ không phải “học tiến sĩ”. Người làm tiến sĩ cũng sẽ được trả lương và không phải quá lo lắng về sinh hoạt phí. Vì thế, em nghĩ rằng đây là con đường phù hợp nhất với mình ở thời điểm ấy”.

Dù đã trúng tuyển vào bậc thạc sĩ của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, tháng 9/2023, Thảo vẫn quyết định dừng lại, “gap year” một năm để dồn sức làm hồ sơ. “Khi ấy, em chỉ nghĩ rằng hãy cố gắng làm mọi thứ tốt nhất có thể để sau này không phải hối tiếc. Nếu chẳng may trượt học bổng, mình cũng đã có cơ hội được mở mang nhiều kiến thức khác”, Thảo nói. 

Cuối tháng 9, Thảo đăng ký thi IELTS và đạt 5.5. Tự ti với điểm số còn quá thấp, em chủ động gửi email tới giám đốc tuyển sinh của Đại học North Carolina State – ngôi trường mình nhắm tới – để nhờ thầy góp ý cải thiện, bổ sung hồ sơ. 

Thời điểm gửi email tới thầy, Thảo không có nhiều kỳ vọng sẽ nhận được phản hồi. Nhưng không ngờ, vị giám đốc tuyển sinh đã trả lời rằng hồ sơ của Thảo có điểm thi IELTS chưa đạt yêu cầu. Biết được thầy thường có các chuyến làm việc tại Việt Nam hàng năm, Thảo cũng chủ động hỏi thăm thầy năm nay có tới hay không và biết tin thầy sẽ tới vào tháng 10. Thầy cũng đồng ý sắp xếp thời gian trò chuyện với Thảo một buổi khi tới Việt Nam.

Đó là cơ hội bất ngờ Thảo không nghĩ mình có được. Trong buổi hôm ấy, em chia sẻ thẳng thắn về nỗi lo hồ sơ không mạnh. Nhưng thầy đã khuyên rằng: “Cuộc đời mỗi người là cuộc chạy đua marathon, mỗi chúng ta sẽ có một con đường riêng để chạy. Nếu chỉ chăm chăm nhìn người khác sẽ rất dễ bị chạy chệch hướng, do đó nên kiên trì, bền bỉ vào mục tiêu chính của mình”. Những câu nói của thầy đã truyền động lực và là kim chỉ nam để Thảo nỗ lực cố gắng.

Hơn 2 tháng sau khi gặp thầy, Thảo quyết tâm thi lại IELTS và đạt 6.5, vừa đủ yêu cầu của trường. Theo nữ sinh "điểm số cao luôn là một lợi thế, nhưng nếu không quá cao, mình cần tìm kiếm cơ hội theo cách khác".

Trong 1 năm “gap year”, Thảo tập trung ôn thi tiếng Anh, lên lab và có một bài báo quốc tế Q2. Ngoài ra, Thảo cũng thử chuyển sang lĩnh vực mới từ hợp chất thiên nhiên sang hóa hữu cơ. Lĩnh vực mới này sẽ giúp em có nhiều cơ hội hơn nếu học tập và nghiên cứu tại Mỹ. 

Theo Thảo, chuyện làm nghiên cứu vốn thất bại nhiều hơn thành công, bởi 99 lần thất bại mới có 1 lần thành công, do đó bản thân phải có sự kiên trì. Ngoài ra, em cũng chủ động tìm kiếm cơ hội. 

“Thay vì ngồi nghĩ liệu hồ sơ của mình có đạt yêu cầu, em chủ động email cho thầy để hỏi những gì mình còn thiếu sót. Cơ hội được gặp trực tiếp thầy để chia sẻ về bản thân cũng giúp em thể hiện được nhiều thứ, từ sự quyết tâm, nỗ lực thông qua ánh mắt, cử chỉ mà điểm số trên giấy không thể “phô” ra hết được”.

Thảo cũng nêu quan điểm, điểm số chỉ nằm trên giấy, điều quan trọng nhất là năng lực của ứng viên ra sao và sẽ dùng nó như thế nào. 

“Khi em đạt 6.5 IELTS, bạn hỏi có tiếp tục thi thêm nữa hay không, em nghĩ rằng mức điểm này là đủ. Em sẽ trau dồi tiếng Anh theo cách khác như đọc sách báo nhiều hơn, đọc các công trình nghiên cứu, từ đó làm dày vốn từ vựng chuyên ngành của mình”, Thảo nói.

Cuối tháng 7, Thảo sẽ tới Mỹ theo học bậc tiến sĩ tại Đại học North Carolina State. Trong quãng thời gian này, Thảo cho biết em đang tìm hiểu thông tin hồ sơ của các giáo sư trên website của trường. Sau khi sang Mỹ, em sẽ chủ động xin gặp gỡ, trò chuyện với các thầy cô muốn xin vào lab. Chuyên ngành Thảo sẽ học trong thời gian tới sẽ liên quan đến Hóa hữu cơ ứng dụng trong sinh học.

Bản cáo trạng từ các công tố viên Pháp được New Strait Times trích dẫn cho thấy, các bị cáo khi liên lạc điện thoại với nhau đã gọi các nạn nhân với những biệt danh như “món hàng” hoặc “những con gà”. 

Một số bị cáo trong phiên tòa, đóng vai trò như chủ nơi chứa chấp người nhập cư bất hợp pháp hay tài xế taxi trong đường dây, một mực khai rằng họ buộc phải làm vậy do chịu áp lực từ các băng nhóm buôn người. Tuy nhiên, các công tố viên đã bác bỏ lý do trên, đồng thời nhấn mạnh những bị cáo này tham gia đường dây buôn người chỉ vì tiền. 

Theo New Strait Times, thi thể 39 người Việt được phát hiện trong xe container tại khu công nghiệp Waterglade, hạt Essex, Anh, vào sáng 23/10/2019. Viên tài xế xe container Mo Robinson, kẻ tiếp nhận thùng container có 39 người Việt bên trong đã bị bắt giữ ngay tại hiện trường.

Năm 2021, Anh đã kết án một người Romania và một người Anh cầm đầu đường dây buôn người có liên quan tới vụ việc, lần lượt các mức án là 27 và 20 năm tù. Tòa án Bỉ năm ngoái cũng kết án một người đàn ông Việt Nam 15 năm tù với tội danh cầm đầu đường dây buôn người ở địa phương.