Cuối năm 1944, qua kinh nghiệm ngoại giao và các báo cáo tình báo nhận được, trùm phát xít Hitler biết rằng các cuộc đàm phán riêng rẽ với các nước phương Tây không đạt được kết quả mong muốn.Sau nhiều ngày suy ngẫm, ông ta đi đến kết luận: Thật ngây thơ khi đợi chờ một thành công trong đàm phán khi bản thân mình đang ở thế yếu; các cuộc đàm phán chỉ mang lại kết quả khi giành được ưu thế trên chiến trường.
Từ suy luận trên, Hitler quyết định mở một cuộc tấn công mạnh mẽ vào quân Mỹ với mục tiêu chính trị là tạo bước ngoặt chiến lược ở mặt trận phía Tây và có thể cả cuộc chiến tranh, buộc Mỹ, Anh ngồi vào bàn đàm phán.
Ông ta đặt tên chiến dịch là “Watch am Rhine” (Ngọn hải đăng trên sông Rhine), thường được biết đến với tên gọi trận Ardennes, kéo dài từ 16/12/1944 đến 16/1/1945.
 |
| Binh sĩ Mỹ tại trận Ardennes cuối năm 1944. Ảnh: AP |
Ngày 16/12/1944, với 200.000 quân cùng 1.000 xe tăng, quân Đức bắt đầu đòn đánh chính nhằm vào phòng tuyến rộng 110 km của quân Đồng minh. Đồng thời, một đội đặc nhiệm nói tiếng Anh, mặc quân phục Mỹ dưới quyền chỉ huy của viên sĩ quan SS Skorzeny (người từng chỉ huy cuộc giải cứu Thủ lĩnh phát xít Ý Mussolini) tiến hành các hoạt động phá hoại gây hoảng loạn trong hậu phương quân Đồng minh.
Phía Mỹ không hay biết gì về ý định tấn công của quân Đức. Đúng vào ngày đó, Tư lệnh Tập đoàn quân 12 Mỹ còn về Paris để chúc mừng Tổng tư lệnh Eisenhower được phong hàm đại tướng, còn Tư lệnh quân Anh Montgomery cũng về nước nghỉ phép.
Chỉ trong ngày đầu của trận đánh, hai trung đoàn của Sư đoàn Bộ binh 106 Mỹ bị loại khỏi vòng chiến đấu.
Với những thắng lợi ban đầu, niềm vui và sự hả hê của quân Đức thật khó tưởng tượng. Hitler thậm chí đã ban hành một loại huân chương mới “Lá sồi vàng với chữ thập sắt” để thưởng cho những người lập công trong trận đánh. Ông ta cũng thúc các tướng lĩnh tiếp tục tấn công và tin rằng chẳng bao lâu nữa, Mỹ-Anh sẽ phải xuống thang đàm phán.
Đùng một cái, ngày 8/1/1945, Hitler gọi điện khẩn ra lệnh cho Thống chế Von Rundstedt - Tư lệnh chiến dịch nhanh chóng điều chuyển những đơn vị đang chuẩn bị tham gia tấn công về phía tây, nay quay lại và chuyển về hướng đông.
Điều gì đã xảy ra vậy?
Ngày 6/1/1945, Thủ tướng Anh Churchill gửi nhà lãnh đạo Liên Xô I. V. Stalin bức điện khẩn với nội dung: “Ở hướng tây đang diễn ra các trận đánh rất ác liệt và cần đến quyết định của Ngài… Tôi sẽ rất biết ơn Ngài nếu Ngài thông báo là liệu chúng tôi có thể trông chờ một trận tấn công lớn của Hồng quân trên mặt trận Wisla hoặc ở một khu vực nào đó mà Ngài cho là có thể… Tôi cho rằng đây là việc rất gấp”.
Nếu lược bỏ đi các ý tứ ngoại giao thì có thể coi đây là lời kêu cứu khẩn cấp, kêu gọi một cuộc tấn công lớn của Hồng quân vào quân Đức, để giải tỏa cho mặt trận phía Tây.
Stalin ngay lập tức trả lời: “Ngài có thể không nghi ngờ gì vào việc chúng tôi sẽ làm tất cả những gì có thể để phối hợp với các đơn vị Đồng minh”.
Để thực hiện lời hứa này, Stalin quyết định đẩy sớm thời gian bắt đầu chiến dịch Wisla-Oder lên một tuần, tức vào ngày 12/1/1945.
Trong chiến dịch này, Stalin đã trực tiếp chỉ huy cùng lúc 5 phương diện quân với tổng số quân tham gia là 4,3 triệu người. Chiến dịch kéo dài 25 ngày, diễn ra trên mặt trận rộng 500km, tiêu diệt 60 sư đoàn quân Đức, đẩy lùi quân Đức 500 km về phía Tây, giải phóng Ba Lan. Hồng quân tiến vào lãnh thổ Đức, tiến đến sông Oder và đến sát Berlin.
Chiến dịch Wisla-Oder mở ra đã buộc Hitler điều những đơn vị tinh nhuệ nhất đang tham gia chiến dịch Ngọn hải đăng trên sông Rhine về tăng cường phòng thủ cho mặt trận phía đông, chống lại Hồng quân. Qua đó, giảm gánh nặng cho các đơn vị quân Đồng minh Mỹ-Anh.
Trong trận Ardennes, binh lính Mỹ đã chiến đấu dũng cảm trước quân Đức. Kết thúc trận đánh, Mỹ bị thiệt hại tới 19.000 binh sĩ, số thương vong nặng nề nhất mà họ phải hứng chịu trong một trận đánh thời kỳ Thế chiến thứ Hai. Nhưng với sự hỗ trợ “từ xa” của Hồng quân Liên Xô, họ đã bảo vệ thành công phòng tuyến quan trọng trước quân đội phát xít.
Trong khi đó, quân Đức mất 15.652 lính, lực lượng tăng thiết giáp của họ hứng chịu tổn thất nặng nề không thể khôi phục được. Sau thất bại trong trận đánh này, quân Đức không còn khả năng phát động tấn công ở mặt trận phía tây.
Nguyên Phong
Chiến lược đối phó của Liên Xô nếu Đức Quốc xã chiếm Moscow năm 1941
Giữa tháng 10/1941, quân đội Đức Quốc xã nhanh chóng áp sát thủ đô Moscow của Liên Xô. Các thành phố lân cận lần lượt rơi vào tay kẻ thù. Quân phát xít có thể tiến vào Moscow bất cứ lúc nào.
" alt="Bí mật về lời thỉnh cầu của Churchill đối với Stalin"/>
Bí mật về lời thỉnh cầu của Churchill đối với Stalin
Nhật BảnHầu như ngay sau khi nhậm chức (tháng 4/1927), Thủ tướng Tanaka Giichi đã công bố bản Tấu thỉnh mà nội dung chủ yếu là xâm chiếm toàn bộ châu Á và khu vực Viễn Đông của Liên Xô.
Thực hiện kế hoạch đại quy mô này, ngày 18/9/1931, Nhật phát động chiến tranh và đến tháng 3/1932 thì hoàn thành việc đánh chiếm khu vực Mãn Châu của Trung Quốc, dựng lên chính phủ bù nhìn Mãn Châu. Ngày 15/9/1932, Nhật kí với “nước Mãn Châu” hiệp ước công nhận “nền độc lập” của Mãn Châu và cho phép quân Nhật đóng tại đây.
 |
| Lễ ký hòa ước Versailles |
Hành động của Nhật đã chạm đến lợi ích của Anh, Mỹ. Tuy nhiên, hai nước này đã làm ngơ với tính toán rằng Nhật sẽ tiêu diệt cách mạng Trung Quốc và nhất là sẽ tiến công Liên Xô. Trước đơn khiếu nại của Trung Quốc, Hội Quốc Liên cũng chỉ lên tiếng kêu gọi “thiện chí” của Nhật, đồng thời phái đoàn điều tra cuộc tranh chấp Nhật – Trung.
Ngày 24/2/1933, Hội Quốc Liên thông qua báo cáo của đoàn điều tra. Một mặt xác định sự xâm lược của Nhật Bản, không công nhận “nước Mãn Châu”; mặt khác, lại đề nghị duy trì “những quyền đặc biệt” của Nhật ở Trung Quốc. Giải pháp của Hội Quốc Liên đã nhượng bộ Nhật rất nhiều, song Nhật không chấp nhận. Ngày 24/3/1933, Thiên Hoàng công bố sắc lệnh rút Nhật khỏi Hội Quốc Liên, đánh dấu sự tan vỡ của Hệ thống Versailles – Washington ở Viễn Đông.
Đức
Đối với các thế lực quân phiệt Đức, Hòa ước Versailles không chỉ là một sự thiệt thòi lớn, mà còn là một “vết nhục” mà nước Đức nhất định phải xóa bỏ. Từ năm 1930, sau khi Chính phủ Miiler – chính phủ cuối cùng của nền cộng hòa Weimar sụp đổ, chính quyền mới ráo riết thực hiện dần từng bước việc thanh toán Hệ thống Versailles và chuẩn bị chiến tranh thế giới mới.
Tháng 6 và 7/1932, tại hội nghị Lausane, với sự đồng tình của Mỹ, Đức thành công trong vấn đề hủy bỏ những hạn chế về quân sự. Theo đó, số tiền bồi thường của Đức chỉ còn 3 tỉ mác trả trong 37 năm sau một thời gian ngừng trả trong 3 năm (thực tế, khi Hitler lên nắm quyền thì không trả nữa).
Tiếp đến, tại hội nghị Geneva về giải trừ quân bị (tháng 10/1933), dưới sức ép của Anh, hội nghị đã thông qua quyết định công nhận Đức “có quyền bình đẳng về vũ trang như các nước khác”.
Tuy nhiên, Anh cũng tán thành với quan điểm của Pháp là “bình đẳng nhưng phải có kiểm soát”, trong khi phía Đức muốn “bình đẳng ngay lập tức”. Không đạt được yêu cầu, ngày 14/10/1932, Đức rời khỏi hội nghị và 3 ngày sau rút khỏi Hội Quốc Liên.
Ngày 16/3/1935, Hitler công bố đạo luật cưỡng bức tòng quân và thành lập 36 sư đoàn (Pháp chỉ có 30 sư đoàn). Chỉ 3 tháng sau, ngày 18/6, Anh lại ký với Đức một hiệp định về hải quân, cho phép Đức xây dựng hạm đội tàu nổi và tàu ngầm. Hiệp định này đã trực tiếp vi phạm Hòa ước Versailles và củng cố thêm vị trí của Đức về mặt quốc tế.
Italia
Là nước thắng trận trong Chiến tranh Thế giới thứ nhất, song Italia cũng không thỏa mãn với việc phân chia thế giới theo Hòa ước Versailles. Tham vọng của Italia là bành trướng ở vùng Balkan (lãnh thổ Nam Tư, Hi Lạp, Albania...), đồng thời chiếm đoạt các thuộc địa ở châu Phi hòng làm bá chủ Địa Trung Hải mà Italia vẫn coi như cái “ao nhà” của mình.
Tháng 6/1933, Italia đề xuất ký hiệp ước tay tư với Anh, Đức, Pháp nhằm xét lại biên giới đã quy định trong Hòa ước Versailles. Nhưng kế hoạch này không thành công do sự phản đối của Pháp và các nước đồng minh của Pháp trong Khối tiểu hiệp ước như Romania, Tiệp Khắc, Nam Tư (là đối tượng nhòm ngó của Italia).
Tuy nhiên, để Italia không quá phẫn nộ, ngày 7/1/1935, Pháp ký với Italia Thỏa thuận Roma. Theo đó, Pháp nhượng cho Italia vùng lãnh thổ rộng lớn nhưng còn hoang vu ở châu Phi (gần biên giới Libya) và cho Italia tự do hành động ở Ethiopia; ngược lại, Italia ủng hộ các lợi ích của Pháp ở châu Âu.
Ngay lập tức, Italia tiến hành hàng loạt vụ khiêu khích ở biên giới Ethiopia và Somalia. Ethiopia khiếu nại lên Hội Quốc Liên, nhưng các đại diện Anh và Pháp cản trở việc xét đơn khiếu nại đó.
Ủy ban điều tra của Hội Quốc Liên do Anh, Pháp khống chế đã đưa ra những đề nghị nhượng bộ Italia, gây thiệt hại cho Ethiopia. Không nhận được sự ủng hộ của Anh và Pháp, Ethiopia chuyển sang cầu cứu Mỹ. Nhưng Mỹ từ chối, lấy cớ “không can thiệp”. Thượng viện Mỹ còn thông qua đạo luật “trung lập”, cấm bán vũ khí và vật tư quân sự cho các bên liên quan.
Như được bật đèn xanh, ngày 3/10/1935, Italia bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược Ethiopia với 200.000 quân, 400 máy bay, 400 xe tăng và 800 khẩu pháo. Nhờ sự ủng hộ của Anh, Pháp, Mỹ và với ưu thế về lực lượng, tháng 5/1936, quân đội Italia chiếm thủ đô Ethiopia. Chính quyền Mussolini tuyên bố sáp nhập Ethiopia làm thuộc địa.
Cuối cùng, ngày 3/12/1937, Italia rút khỏi Hội Quốc Liên, dù chính sách “trừng phạt hạn chế” của Hội Quốc Liên đối với Italia đã không mang lại hiệu quả nào.
Như vậy, được sự đồng lõa của Anh, Pháp, Mỹ; với việc từng bước phá bỏ Hệ thống hòa ước Versailles và tích cực chuẩn bị lực lượng vũ trang để phân chia lại thế giới, Nhật Bản, Đức, Italia đã trở thành những lò lửa của chiến tranh thế giới mới.
Nguyên Phong
Sóng gió trên chính trường Mỹ qua những hình ảnh nổi bật
Số phiếu bầu sớm nhiều chưa từng có, trận chiến pháp lý liên quan tới cuộc bầu cử Tổng thống và cuộc bạo động ở Đồi Capitol là những cơn địa chấn trên chính trường Mỹ.
" alt="Hệ thống Versailles – Washington tan vỡ như thế nào?"/>
Hệ thống Versailles – Washington tan vỡ như thế nào?
Vai trò của người da màuTuần trước, Derrick Johnson, Chủ tịch Hiệp hội Quốc gia về sự tiến bộ của người da màu (NAACP) từng cảnh báo ông Joe Biden về việc đề cử Tom Vilsack vào vị trí Bộ trưởng Nông nghiệp sẽ gây phẫn nộ cho nông dân da màu, và đe dọa cơ hội giành chiến thắng của đảng Dân chủ trong cuộc đua Thượng viện ở bang Georgia.
 |
| Tổng thống đắc cử Joe Biden công bố dàn nội các. Ảnh: New York Times |
Tuy nhiên, Tổng thống đắc cử Mỹ đã phớt lờ cảnh báo này. Hậu quả là chỉ vài giờ sau khi quyết định bổ nhiệm bị rò rỉ, những nhà hoạt động mà ông Biden vừa gặp gỡ đã vô cùng tức giận.
Theo New York Times, đây mới chỉ là một phần trong chiến dịch gây áp lực từ nhiều phía của các nhà hoạt động đảng Dân chủ, nhằm yêu cầu ông Biden thực hiện lời hứa sẽ tạo ra một chính quyền “giống với nước Mỹ”.
Một số người cho rằng, ông Biden có vẻ vẫn bị các nhóm lợi ích thao túng. Một số khác nhận định, ông chỉ lựa chọn những người thân tín nhiều năm cho các chức vụ quan trọng nhất.
Glynda C. Carr, Chủ tịch Higher Heights for America (HHA), ủy ban thúc đẩy việc đưa phụ nữ da màu vào các cơ quan chính trị, cho biết bà cảm thấy thất vọng khi ông Biden không trao những công việc chủ chốt trong nội các cho phụ nữ da màu.
Susan E. Rice, cựu Cố vấn An ninh quốc gia dưới thời ông Obama, được bà Glynda C. Carr kỳ vọng sẽ trở thành Ngoại trưởng Mỹ dưới thời ông Biden. Tuy nhiên, Tổng thống đắc cử lại bổ nhiệm bà làm giám đốc Hội đồng Chính sách Nội địa.
Một gương mặt da màu khác, Hạ nghị sĩ Marcia L. Fudge, được xem như ứng cử viên hàng đầu cho chức Bộ trưởng Nông nghiệp. Song cuối cùng, bà Marcia Fudge chỉ được đề cử làm người đứng đầu Bộ Nhà đất và Phát triển đô thị.
Trong khi đó, các nhóm đấu tranh vì quyền phụ nữ thất vọng trước việc bổ nhiệm Tướng Lloyd J. Austin III làm Bộ trưởng Quốc phòng, thay vì bà Michèle Flournoy. Họ cũng bức xúc việc ông Biden đề cử ông Xavier Becerra làm Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, thay vì bà Michelle Lujan Grisham.
Các nhóm hoạt động khác thì kiên quyết phản đổi Tổng thống đắc cử Mỹ đề cử những người mà họ cho là quá bảo thủ, hoặc quá rụt rè trong việc giải quyết với những bất bình đẳng về sắc tộc, hoặc có mối quan hệ thân hữu với các tập đoàn lớn.
Trong tháng này, hơn 70 nhóm hoạt động vì môi trường đã viết thư cho đội ngũ chuyển giao, kêu gọi Tổng thống đắc cử Mỹ không bổ nhiệm Mary Nichols vào chức lãnh đạo Cơ quan Bảo vệ môi trường của nước này.
Thiếu gương mặt cấp tiến
Theo Adam Green, phần lớn các tổ chức của đảng Dân chủ hài lòng với một số lựa chọn của ông Biden. Song điều khiến họ thất vọng là ông Biden đã không lựa chọn bất kỳ gương mặt cấp tiến nào, hoặc nếu có thì chỉ dành cho những chức vụ cấp thấp.
Khi ông Biden cân nhắc lựa chọn chức Bộ trưởng Nội vụ, một liên minh bao gồm các thành viên đảng Dân chủ, người Mỹ bản địa, cùng những người nổi tiếng ở Hollywood đã thúc ép ông bổ nhiệm Hạ nghị sĩ Deb Haaland thay cho Thượng nghị sĩ Tom Udall.
Vào tối hôm 3/11, một nhóm các nhà hoạt động thuộc phong trào cấp tiến Mặt Trời mọc đã viết thư kêu gọi ông Udall từ bỏ chức vụ mà cha ông, Stewart L. Udall, từng đảm nhiệm dưới thời các Tổng thống John F. Kennedy và Lyndon B. Johnson.
Trong khi đó, một số người như Alphonso David, Chủ tịch tổ chức Human Rights Campaign, cho rằng còn quá sớm để có thể nói trước điều gì. Song ông cũng khuyên Tổng thống đắc cử Mỹ cần tạo điều kiện để mọi thành phần người dân Mỹ đều có vai trò trong chính phủ.
Dù vậy, nhiều nhân vật chính trị cấp cao vẫn bảo vệ các quyết định bổ nhiệm của ông Joe Biden. Philippe Reines, nguyên cố vấn cấp cao của cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton, cho rằng:
“Ông ấy đã chọn người phụ nữ đầu tiên làm Phó tổng thống, người phụ nữ đầu tiên làm Bộ trưởng Tài chính, và người da đen đầu tiên làm Bộ trưởng Quốc phòng. Nếu họ vẫn không tin ông Biden có thể tiếp tục làm những điều đúng đắn và chọn ra nội các của riêng mình, họ nên làm những gì ông ấy đã làm: Tự tranh cử và đắc cử chức Tổng thống Mỹ.”
Việt Anh
Ông Biden lý giải quyết định chọn đại diện thương mại người Mỹ gốc Hoa
Tổng thống đắc cử Joe Biden lý giải, quyết định chọn người vào vị trí Đại diện Thương mại Mỹ của ông là để nhắm đến những hành xử thương mại lạm dụng của Trung Quốc.
" alt="Áp lực bủa vây dàn nội các của Joe Biden"/>
Áp lực bủa vây dàn nội các của Joe Biden
