Ngày 4/7, hàng chục triệu cử tri đã đi bỏ phiếu bầu Hạ viện trong cuộc tổng tuyển cử tại Vương quốc Anh. Mặc dù nền chính trị Anh hoạt động dưới một hệ thống đa đảng, với nhiều đảng khác nhau tham gia vào các cuộc bầu cử, trên thực tế, đây là cuộc cạnh tranh giữa đảng Bảo thủ của Thủ tướng Rishi Sunak và Công đảng do ông Keir Starmer lãnh đạo.

Với kết quả chính thức được công bố sáng 5/7 (theo giờ Anh), Công đảng trên đà giành chiến thắng áp đảo, cho phép phe của ông Keir Starmer trở lại cầm quyền sau 14 năm đảng Bảo thủ nắm quyền. 

Công đảng đã giành 412 trong số 650 ghế tại Hạ viện, tăng hơn 200 ghế so với hiện tại. Trong khi đó, số ghế của đảng Bảo thủ giảm xuống còn 121 ghế, chỉ còn khoảng 1/3 so với 365 ghế hiện nay. Đây là chiến thắng đầu tiên cho Công đảng trong 19 năm, và là thất bại bầu cử lớn nhất trong lịch sử đảng Bảo thủ.

Đáng chú ý, trong số những ghế đảng Bảo thủ mất bao gồm nhiều tên tuổi lớn nhất trong nền chính trị Anh như cựu Thủ tướng Liz Truss, người đã lãnh đạo chính phủ ngắn nhất trong lịch sử nước Anh, và 11 bộ trưởng nội các. Ngay sau khi kết quả chính thức được công bố, Thủ tướng Rishi Sunak đã từ chức, cho phép ông Keir Starmer chuyển vào số 10 Phố Downing và trở thành Thủ tướng mới của Anh.

Cuộc bầu cử ở Anh đáng chú ý khi nhìn đến xu hướng đang diễn ra trên khắp châu Âu, khi nhiều quốc gia phải chứng kiến những gì giới quan sát ví như “sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tuý cánh hữu”. Cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu (EP) cuối tháng trước đã chứng kiến số phiếu cao lịch sử dành cho các đảng cánh hữu và cực hữu.

Kết quả của cuộc bầu cử đã gây ra tình trạng hỗn loạn chính trị tại một vài quốc gia, đặc biệt là Pháp. Tổng thống Emmanuel Macron đã kêu gọi tổ chức bầu cử quốc hội ngay sau khi phe cực hữu giành nhiều phiếu nhất trong cuộc bầu cử EP. Như dự đoán, đảng Tập hợp Quốc gia (RN) cực hữu đã giành chiến thắng trong vòng đầu tiên của cuộc bầu cử diễn ra vào tuần trước.

Trong khi Vương quốc Anh và châu Âu lục địa đang đi theo những hướng chính trị khác nhau, động lực đằng sau sự thay đổi những năm gần đây về cơ bản là giống nhau - cử tri đang khao khát sự thay đổi.

Dan Stevens, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Exeter, đã chia sẻ với CNBC sau cuộc bầu cử Anh, “trên khắp châu Âu, tâm trạng của phần lớn cử tri đang phản đối các chính phủ đương nhiệm”, và cho dù các đảng cầm quyền thuộc phe nào, có thể thấy rõ “xu hướng bất mãn nói chung và muốn sự thay đổi chung”.

Năm 2016, những lo ngại về chính sách nhập cư và chủ nghĩa hoài nghi đồng Euro lên đến đỉnh điểm trong cuộc trưng cầu dân ý rời khỏi EU năm 2016, khởi xướng Brexit. Gần đây hơn, người dân Anh đã phải đối mặt với một loạt thách thức đến từ đại dịch Covid-19, xung đột tại Ukraine, và chi phí sinh hoạt tăng cao.

Đối với phần lớn cử tri Anh, các chính quyền Bảo thủ Theresa May, Boris Johnson, Liz Truss, và Rishi Sunak đã thất bại hoàn toàn trong việc giải quyết các thách thức này. Các nhà phân tích cho biết, vào thời điểm Thủ tướng Rishi Sunak công bố cuộc tổng tuyển cử, người Anh đã chán ngấy và muốn có sự thay đổi ngay lập tức.

Thông điệp của Công đảng

Khai thác sự bất mãn này, Công đảng đã sử dụng thông điệp “đem đến sự thay đổi” làm lời kêu gọi tập hợp đối với cử tri trên khắp quốc gia. Trong toàn bộ quãng thời gian trước ngày bầu cử, Công đảng đã đặt nhu cầu thúc đẩy nền kinh tế làm trọng tâm của chiến dịch tranh cử. Các thành viên của đảng này liên tục nói với cử tri rằng nước Anh cần có định hướng mới và tăng cường đầu tư trên khắp đất nước, nhưng điều này chỉ có thể đạt được thông qua phát triển kinh tế.

Với trọng tâm này, Công đảng đã không tập trung vào các vấn đề thường được phe cánh tả châu Âu ủng hộ như xung đột Israel - Gaza, biến đổi khí hậu, hay quyền lợi của cộng đồng LGBT trong chiến dịch tranh cử. Không chỉ vậy, Công đảng đã nỗ lực bác bỏ những ý kiến cho rằng nếu thắng cử, chính phủ của ông Starmer sẽ đánh thuế cao và chi tiêu cao...

Hình ảnh mà ông Starmer và các lãnh đạo của Công đảng muốn thể hiện cho người dân trong cuộc bầu cử là “những người trưởng thành” có khả năng điều hành đất nước và tập trung vào những vấn đề cấp bách, đồng thời vẽ lên một bức tranh cho thấy đảng Bảo thủ chỉ quan tâm đến quyền lực, dẫn đến chia rẽ nội bộ và không có khả năng quản trị đất nước.

Kể từ khi trục xuất Jeremy Corbyn, cựu lãnh đạo gây nhiều tranh cãi khỏi Công đảng vào đầu năm, ông Starmer đã làm mọi thứ để củng cố vị thế của Công đảng như một phe trung hữu đại diện cho phần lớn của nước Anh, thay vì chỉ ủng hộ quan điểm của nhóm cử tri cánh tả chiếm thiểu số.

Quan điểm chung trên khắp Châu Âu

Vương quốc Anh không phải quốc gia duy nhất đang hướng đến một sự thay đổi chính trị mang tính bước ngoặt. Trong vài năm gần đây, khắp Tây và Đông Âu, làn sóng dịch chuyển tương tự đang diễn ra, với sự trỗi dậy của các đảng dân túy và dân tộc cực hữu, thách thức và thay thế thế lực chính trị truyền thống.

Những thay đổi được thể hiện rõ qua sự ủng hộ gia tăng trong các cuộc thăm dò dư luận hoặc chiến thắng trong các cuộc bầu cử của các đảng như Fratelli d’Italia ở Italia, Partij voor de Vrijheid (PVV) ở Hà Lan, AfD (Alternative für Deutschland) ở Đức và RN ở Pháp.

Những đảng này ban đầu thường nổi lên như những phe phái phản kháng, vận động trên nền tảng chống nhập cư hoặc hoài nghi Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, những năm gần đây, các đảng này đã điều chỉnh chiến lược, áp dụng cách tiếp cận chính thống hơn để thu hút một lượng lớn cử tri tiềm năng, những người quan tâm đến các vấn đề mang tính quốc gia rộng lớn hơn như việc làm, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, bản sắc dân tộc và kinh tế.

Bất chấp Công đảng của Anh có quan điểm đối lập hoàn toàn so với các đảng cực hữu đang trỗi dậy trên khắp châu Âu, chính sự tập trung vào các vấn đề kinh tế và xã hội trước sự thất bại của các chính quyền đương nhiệm đã khiến cả hai bên thắng lớn.

Tân Thủ tướng Anh chính thức nhậm chức

Trực tiếp bóng đá Tây Ban Nha vs Anh: Rực lửa chung kết EURO 2024

Theo Reuters, cụm từ Deif sử dụng trong đoạn ghi âm được công bố khi Hamas nã hàng nghìn quả tên lửa từ Dải Gaza vào lãnh thổ Israel hôm 7/10, ám chỉ đây là sự đáp trả của nhóm vũ trang này đối với các vụ tập kích của quân Do Thái vào thánh đường Hồi giáo Al Aqsa ở Jerusalem.

Một nguồn tin thân cận với Hamas ở Gaza kể, vào tháng 5/2021, sau một cuộc đột kích của quân Do Thái vào thánh đường Al Aqsa khiến thế giới Ảrập và Hồi giáo phẫn nộ, Deif bắt đầu lên kế hoạch cho hành động trả đũa, cướp đi sinh mạng của hơn 1.200 người ở Israel.

Hơn 2 năm sau, cuộc tấn công ngày 7/10 của Hamas đánh dấu vụ chọc thủng hệ thống phòng thủ Israel nghiêm trọng nhất từ cuộc xung đột Ảrập - Israel năm 1973, đã dẫn đến việc quân đội Do Thái tuyên chiến và thực hiện chiến dịch không kích đáp trả, khiến hơn 1.000 người chết tính đến 11/10.

Hành tung bí ẩn

Là người sống sót sau 7 nỗ lực ám sát của Israel, với lần gần đây nhất vào năm 2021, Deif, lãnh đạo Lữ đoàn Al Qassam, nhánh vũ trang của Phong trào Hồi giáo Hamas, hiếm khi phát biểu công khai và chưa bao giờ xuất hiện trước công chúng.

Vì vậy, khi kênh truyền hình của Hamas thông báo ông sắp ra tuyên bố hôm 8/10, cư dân ở Gaza biết điều gì đó quan trọng đang diễn ra.

Chỉ có 3 bức ảnh của Deif gồm một ảnh ở độ tuổi 20, một ảnh khác chụp ông ta đeo mặt nạ và một ảnh về cái bóng của ông ta, được sử dụng khi phát sóng băng ghi âm. Hiện chưa rõ Deif đang ở đâu, rất có thể ông ta đang ẩn náu ở Gaza, trong mê cung đường hầm dưới lòng đất.

Theo giới chức Israel, Deif có tên thật là Mohammad Masri, sinh năm 1965 tại Trại tị nạn Khan Yunis được thành lập sau chiến tranh Ảrập - Israel năm 1948. Ông ta được biết đến với cái tên Mohammed Deif sau khi gia nhập Hamas trong cuộc nổi dậy (Intifada) đầu tiên của người Palestine năm 1987.

Một nguồn tin của Hamas tiết lộ, Deif từng bị Israel bắt vào năm 1989 và bị giam giữ khoảng 16 tháng.

Deif có bằng cử nhân khoa học tại Đại học Hồi giáo ở Gaza. Hồi còn đi học, ông ta thể hiện niềm yêu thích với nghệ thuật, từng đứng đầu câu lạc bộ giải trí của trường và tham gia biểu diễn các vở hài kịch trên sân khấu.

Trong quá trình vươn lên vị trí chỉ huy của Hamas, Deif đã phát triển mạng lưới đường hầm và góp phần thúc đẩy khả năng chế tạo bom của nhóm. Ông ta đứng đầu danh sách truy nã gắt gao nhất của Israel trong nhiều thập kỷ, bị quy trách nhiệm về cái chết của hàng chục người Do Thái.

Đối với Deif, ẩn mình trong bóng tối là vấn đề sống còn. Các nguồn tin của Hamas hé lộ, ông ta bị mất một mắt và bị thương nặng ở một chân sau một vụ ám sát của Israel. Vợ cùng con gái 3 tuổi và con trai 7 tháng tuổi của Deif đã thiệt mạng trong một vụ không kích của Israel năm 2014.

Việc sống sót trong khi lãnh đạo Lữ đoàn Al Qassam đã giúp tạo nên tên tuổi của Deif. Trong các video do Hamas công bố, ông ta luôn bịt mặt hoặc chỉ để lộ cái bóng. Viên chỉ huy này cũng không sử dụng thiết bị công nghệ kỹ thuật số hiện đại như điện thoại thông minh.

Chủ mưu giấu mặt

Một nguồn tin an ninh Israel quả quyết, Deif đã trực tiếp tham gia vào việc lập kế hoạch và điều hành cuộc tấn công ngày 7/10. Nguồn tin thân cận Hamas xác nhận, quyết định chuẩn bị tấn công do Deif cùng với Yehya Sinwar, thủ lĩnh Hamas ở Gaza đưa ra. Song, không rõ ai là “kiến trúc sư trưởng”.

“Có hai bộ não, nhưng chỉ một kẻ chủ mưu”, nguồn tin nói, đồng thời lưu ý chỉ một số ít lãnh đạo Hamas biết thông tin về chiến dịch.

Cũng theo nguồn tin, mọi việc được giữ kín đến mức Iran, nước huấn luyện, cung cấp tài chính và vũ khí quan trọng cho Hamas, cũng chỉ biết một cách chung chung rằng nhóm đang lên kế hoạch cho một chiến dịch lớn, nhưng không rõ thời gian và các chi tiết khác.

Nhà lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei hôm 10/11 quả quyết Tehran không liên quan đến vụ tập kích vào Israel. Mỹ tuyên bố, mặc dù Iran “đồng lõa” nhưng không có thông tin tình báo hay bằng chứng nào phản ánh Tehran trực tiếp can dự.

Kế hoạch của Deif dường như bao gồm một nỗ lực qua mặt kéo dài, khiến người Israel lầm tưởng Hamas không quan tâm đến việc phát động xung đột và thay vào đó đang tập trung vào phát triển kinh tế ở Gaza, nơi nhóm đang nắm quyền kiểm soát.

Ali Baraka, quan chức phụ trách quan hệ đối ngoại của Hamas cho biết: “Chúng tôi đã chuẩn bị cho trận chiến này trong 2 năm”.

Trong đoạn ghi âm mới, Deif giải thích, Hamas ra tay sau nhiều lần cảnh báo Israel “chấm dứt tội ác chống lại người Palestine, trả tự do cho các tù nhân cũng như chấm dứt việc trưng thu đất đai của người Palestine”.

Trong hơn một năm, tình trạng hỗn loạn đã xảy ra ở Bờ Tây, một khu vực dài khoảng 100km và rộng 50km, là trung tâm của cuộc xung đột Israel - Palestine kể từ khi bị quân Do Thái thâu tóm năm 1967.

Theo lời Deif, Hamas đã kêu gọi cộng đồng quốc tế chấm dứt các hành động “sai trái” của Israel, nhưng chính quyền Do Thái vẫn tăng cường “các động thái khiêu khích”.

Ông ta cũng nói, Hamas trước đây từng yêu cầu Israel thực hiện một thỏa thuận nhân đạo để thả các tù nhân Palestine, nhưng bị từ chối. "Tất cả điều này đã thúc đẩy và khơi dậy sự tức giận”, nguồn tin thân cận Hamas nhấn mạnh.

Thái độ kiên quyết của các chỉ huy Hamas như Deif, cùng với sự ủng hộ nhóm của các tổ chức vũ trang nổi dậy khác của người Ảrập ở Lebanon, Syria… đang làm gia tăng lo ngại về nguy cơ xung đột với Israel lan rộng hơn.

Israel tập kích căn cứ Hamas, Mỹ cố thiết lập hành lang nhân đạo ở Dải Gaza